Bij een uurgemiddelde windsnelheid van 75 tot 88 km per uur, windkracht 9, is er sprake van storm. Hoe ontstaat een storm? Door verschil in opwarming van het aardoppervlak ontstaan lage- en hogedrukgebieden en daarmee ook wind. Van de evenaar tot de polen zijn verschillende windpatronen te vinden.
Ontstaan van een storm
Wanneer de atmosfeer eenmaal onrustig is kan met een krachtige westelijke luchtstroom op 9 tot 10 kilometer hoogte in de atmosfeer (straalstroom) de ene stormdepressie na de andere onze kusten bereiken. Er kan dan soms twee weken achtereen herhaaldelijk tot stormachtig weer komen.
Orkanen ontstaan boven zee, en alleen op plekken waar het lekker pootjebaden is: het water moet minstens 27 graden zijn. Het warme zeewater verdampt en stijgt in de ook al warme lucht snel op. Als de lucht hoger in de atmosfeer weer afkoelt, dan daalt die weer.
Meestal waait de storm dan uit west of zuidwestelijke richting maar ook uit het noordwesten wanneer de wind over de vlakke Noordzee een lange afstand zonder grote invloed van wrijving kan afleggen, kan de storm flink uitpakken.
Die orkanen krijgen een naam: Dianna, Rita, Gustav, Hugo. Volgens onderzoekers zijn orkanen met een vrouwennaam dodelijker dan orkanen met een mannennaam. Dat heeft niets te maken met de kracht van de orkaan, maar met de impliciete vooroordelen van de Amerikanen over de man-vrouwverhouding.
Op KNMI-weerstation Cabauw, bij Lopik, werd een windsnelheid van 145 kilometer per uur gemeten. Niet eerder werd in ons land zo ver landinwaarts zo'n zware windstoot gemeten. Bij de storm begin 1990, de zwaarste ooit in Nederland, werd uiteindelijk zelfs orkaankracht 12 gehaald, iets dat in ons land zelden gebeurt.
Een zomerstorm duurt gemiddeld ongeveer 9 uur, terwijl een winterstorm gemiddeld 15 uur woedt, maar soms ook enkele dagen kan aanhouden. Heel zware stormen duren in het algemeen het langst omdat het een tijd duurt voor de storm zijn maximum bereikt en de wind meestal maar langzaam afneemt.
Kust en binnenland
De hoogste windsnelheden worden in de regel langs de kust bereikt, waar de wind weinig geremd wordt door obstakels en wrijving met het aardoppervlak. De herhalingstijd voor een storm is aan zee een stuk korter dan in het binnenland.
Boven zee is die wrijving vele malen minder aanwezig, waardoor het langs de kust vrijwel altijd harder waait. De meest windluwe plaats in ons land is Arcen met een jaargemiddelde windsnelheid van ongeveer 11 km/uur. Vlieland is het meest winderig met een gemiddelde windsnelheid van ongeveer 28 km/uur.
Wanneer warme lucht opstijgt, stroomt koude lucht naar de plaats van de warme lucht. Deze beweging van lucht zorgt ervoor dat er wind ontstaat. Het waait.
Kenmerkend voor een goed ontwikkelde orkaan is het oog. Dit is het centrum van de storm waar nauwelijks wind staat en geen wolken zijn. Het oog is meestal zo'n 30 tot 50 km in doorsnee.
Het is vandaag op de kop af 32 jaar geleden dat Nederland door één van de zwaarste stormen uit de moderne geschiedenis getroffen werd, de orkaan die nu ook wel als orkaan Daria bekend staat. Terwijl de storm toesloeg, kwam het land in de loop van de dag meer en meer tot stilstand.
Stormen, ze komen meestal een aantal keer per jaar voor. Toch lijkt het voor het gevoel alsof het vaker in de herfst stormt. Van de 66 zware stormen, stormen van tenminste windkracht 10, die ooit zijn gemeten in Nederland kwamen er 21 voor in de herfstmaanden september tot en met november.
Een windstoot is een vlaag die niet langer dan 20 seconden duurt. We spreken van een zware windstoot wanneer die harder dan 75 kilometer per uur gaat. Een zeer zware windstoot gaat harder dan 100 kilometer per uur.
De piek van de storm wordt rond 18:00 uur vanavond verwacht.
De laatste keer dat we een tornado in ons land zagen is slechts een maand geleden. Op 20 mei 2022 trok een windhoos over het Limburgse Beek, nabij Maastricht.
Op 6 februari viel in een groot deel van het land tussen 20 en 50 millimeter. Vlissingen noteerde een uurgemiddelde van windkracht 9 en daarmee was de tweede officiële storm van 2022 een feit en de eerste van februari.
Extra gevaarlijk: bruggen, dijken en open vlaktes. Daar heeft de wind vrij spel en windstoten raken je extra hard. Geniepig: als je vlak langs een gebouw of een vrachtauto rijdt, rij je even in de luwte. Zodra je voorbij bent krijg je de volle laag.
Bereikt een windvlaag een snelheid van minstens 50 kilometer per uur, dan is er sprake van een windstoot. Zodra de windstoten snelheden van boven de 75 kilometer per uur bereiken, dan volgt er een waarschuwing voor zware windstoten.
Ter vergelijking: Windkracht 9 schoorsteenkappen, antennes en dakpannen waaien weg, kinderen moeten moeite doen om te blijven staan, takken breken af, alleen zwaluwen en eenden vliegen nog Windkracht 10 aanzienlijke schade aan gebouwen, volwassenen hebben veel moeite om te blijven staan, bomen raken ontworteld, vogels ...
Veel mensen denken dat het in de herfst het vaakst stormt, maar dat is niet waar. De maanden november, december, januari en februari tellen de meeste stormen, waarvan januari de topper is. De meteorologische winter, die van december tot en met februari loopt, telt gemiddeld 4 dagen met storm in ons land.
Tornado's komen vooral in het centrale deel van Verenigde Staten voor, gemiddeld zo'n duizend per jaar. In Nederland bereikt een windhoos zelden de kracht van een Amerikaanse tornado. In de twintigste eeuw gebeurde dat slechts enkele malen.
Het wereldrecord staat op 870 millibar en werd op 12 oktober 1979 gemeten in een tyfoon, zoals orkanen in de Grote Oceaan worden genoemd. Tyfoon TIp bereikte de enorme kracht bij Guam in de Grote Oceaan.