Sinds 13 juli 2022 is opgeschaald naar het niveau dreigend watertekort (niveau 1). Vanaf vandaag geldt een nationaal feitelijk watertekort (niveau 2).
Van die vier miljard mensen merkt een groot deel direct de gevolgen van die waterschaarste. Vooral in Mexico, West-VS, Noord- en Zuid-Afrika, Zuid-Europa, Midden-Oosten, India, China en Australië is er regelmatig een direct tekort aan drinkwater of komen industrie en boeren in de problemen.
In de zomer heeft Nederland vaker te maken met droge periodes, doordat er dan meer water verdampt dan dat er neerslag valt. Maar momenteel staat 2022 volgens het KNMI wel in de top-5 van droogste jaren sinds het begin van de metingen in 1901.
Dat is 1.370 liter per dag. Waterschaarste: jaarlijks aanbod per persoon minder dan 1.000 kubieke meter (1 miljoen liter). Dat is 2.740 liter per dag. Waterstress: jaarlijks wateraanbod per persoon minder dan 1.700 kubieke meter (1,7 miljoen liter).
De oorzaken van waterschaarste
Zo meldt de Rijksoverheid dat de gemiddelde temperatuur in Nederland de afgelopen 130 jaar met 1,7 graden is gestegen. Daarnaast hebben we steeds vaker last van extreem weer, met langere periodes van droogte, wat leidt tot de opdroging van waterbronnen, met waterschaarste tot gevolg.
Nederland warmt op. En er valt in sommige jaren véél minder regen, zowel hier, als over de grens, waardoor ook de grote rivieren minder water inbrengen. Het gevolg: droogte en watertekorten. Maar water hebben we nodig!
Gemiddeld valt in Nederland 847 mm per jaar, maar in de Randstad en in de hoger gelegen gebieden valt meer neerslag. Duidelijk herkenbaar zijn de Utrechtse Heuvelrug, De Veluwe, de Hondsrug en de Vaalserberg. De droogste regio van Nederland is het uiterste oosten van Noord-Brabant en het noorden en midden van Limburg.
Onder veel Nederlanders heerst het idee dat Nederland een zeer nat klimaat heeft, maar dat is een misvatting, die vooral gebaseerd is op het gevoel en niet op cijfers. Gemiddeld valt er gedurende 7% van de tijd in Nederland neerslag in de vorm van regen, sneeuw, ijzel of hagel.
Ook hier komt 1921 verreweg als droogste jaar naar voren, en wordt ze gevolgd door de droogtes van 1996, de jaren vijftig (1949, 1953-1954, 1956, 1959-1960) en 1976. De meest recente droogtes van 2017 en 2018 waren behoorlijk intens, maar niet in dezelfde mate als de grootste droogtes van de 20ste eeuw.
Kan hier het water ook opraken? Gelukkig hoeven wij ons in Nederland, ook bij een tijdelijk watertekort op tropische dagen, geen zorgen te maken over de drinkwatervoorraad. Het water dat vandaag uit de kraan komt is honderden, soms wel duizenden jaren geleden gevallen als regen.
Water dat wegloopt door de gootsteen, toilet en douche komt in het riool terecht, en vervolgens via het riool bij de zuivering van het waterschap. Ook regenwater loopt via de regenpijp het riool in, in een gemend riool samen met afvalwater en in een gescheiden riool via een aparte buis.
Als we de aarde als één geheel nemen, is er drinkwater tot in de eeuwigheid. Het water dat we drinken, of het nu uit de kraan komt, uit een fles of misschien wel rechtstreeks van de bron, is immers allemaal afkomstig van de neerslag, en er valt oneindig veel meer regen dan de totale mensheid ooit kan drinken.
Droogte ontstaat als er meer water uit de bodem verdampt, dan dat er bij komt. En verdampen, dat deed het water in 1976. Het KNMI schatte dat er landelijk 17% meer water verdampte dan normaal, met lokale uitschieters tot 21%. Nederland was dus kurkdroog.
Bij watertekorten kunnen Rijkswaterstaat en de waterschappen het waterpeil tijdelijk verhogen. Bijvoorbeeld door via een gemaal meer water in het gebied te pompen. Hierdoor ontstaan tijdelijke voorraden zoet water. Het waterpeil kan niet onbeperkt worden verhoogd.
Als we kijken naar de hoeveelheid regen, vind je de natste plek op aarde, in India. Het is het dorpje Mawsynram in de staat Meghalaya. Het regent daar echt veel. Per jaar valt daar gemiddeld 11.872 millimeter regen.
De meeste droogtes sinds 1964 vonden plaats in Ethiopie, Somalie en Kenya. De langste droogteperiode duurde 9 jaar: sinds 1969 tot 1978 in Chad.
Een liter water, uitgespreid over een opperv1ak van 1 vierkante meter geeft een laagje van 1 mm dikte. Een gewone bui geeft ongeveer 1 tot 3 mm, flinke buien 3 tot 10 mm en zware buien nog meer dan 10 mm. Bij een stortbui van 40 mm, valt er dus op elke vierkante meter 40 liter.
Vlissingen warmste plek van Nederland, hitteplan in werking na tropische nacht - Omroep Zeeland.
De Veluwe is met ruim 950 mm per jaar het gebied waar op jaarbasis de meeste regen valt, in Midden-Limburg (minder dan 750 mm per jaar) valt de minste neerslag. Dat blijkt uit gegevens van Weeronline.
Het droogste plekje ter wereld is, volgens gegevens van de WMO, Arica, een stadje met nog geen 200.000 inwoners in het noorden van Chili. Over een periode van 59 jaar viel er jaarlijks gemiddeld slechts 0,76 millimeter regen, dus minder dan 1 millimeter!
Geen sproeiverbod tuin
Er gaat geen verbod gelden op het sproeien van de tuin of het wassen van de auto. Die zaken gebeuren vaak met kraanwater en daar is geen tekort aan. Dat is er, nu en in de toekomst, voldoende.
Daar komt neerslag uit, die uiteindelijk via het grondwater of rivieren weer in zee terechtkomt. Herhaal. Zo'n 35 procent van die neerslag komt via het grondwater of de rivier weer in zee terecht. De rest verdampt opnieuw.
Zo is de Nederlandse grond verdeeld:
11 procent water. 38 procent grasweides. 13 procent bos. 2 procent struikgewas.