Malaria (de plasmodium-parasiet) wordt in het nog niet besmette menselijke lichaam geïnjecteerd via het spuug van de malariamug. De muggen steken omdat ze bloed nodig hebben om eitjes te kunnen leggen. Malaria wordt dan ook alleen door vrouwtjesmuggen overgebracht.
Malaria is een infectieziekte die wordt veroorzaakt door parasieten die via een muggenbeet in het lichaam terecht komen. De mug is dus de overbrenger van de parasiet van de ene mens (malariapatiënt) naar de andere.
Malaria wordt overgedragen tijdens een beet door vrouwtjes van de Anopheles mug. Deze mug is actief tussen zonsondergang en –opgang. De parasiet is niet direct overdraagbaar tussen mensen. Preventie van malaria is gericht op reizigers naar/uit een malariarisicogebied in de (sub)tropen.
In een aantal gebieden varieert het risico volgens de seizoenen. Boven de 2.000 meter is malaria zeldzaam. Er overlijden naar schatting 1,5 tot 2,7 miljoen mensen per jaar aan malaria. De tijd tussen besmet worden en ziekte is gemiddeld tien tot veertien dagen.
Kan ik ziek worden van een muggenbeet? Alleen muggen die besmet zijn geraakt met een ziekteverwekker (een parasiet of virus) kunnen mensen ziek maken via hun beet. De kans dat muggen in Nederland ziekteverwekkers overdragen op mensen is zeer klein.
Een steekmug heeft een naar voren wijzende zuigsnuit die ongeveer half zo lang is als het lijf van de mug. Dit zijn eigenlijk de kaken en de lippen van de mug die geëvolueerd zijn tot zeer geavanceerd stekend en zuigend orgaan. De vleugels van steekmuggen zijn langer dan het achterlijf.
U hoeft inheemse muggen niet te melden. Inheemse muggen zijn duidelijk bruin of beige. Grote steekmuggen hebben vlekjes in de vleugels. Ze steken en zoemen vooral in de schemer en 's nachts.
Geen malariapillen nodig in Mexico
Malaria komt alleen in het grensgebied met Guatemala, in het zuiden van Mexico sporadisch voor. Het is niet nodig om hier medicijnen voor in te nemen; muggenwering is voldoende. De rest van Mexico, inclusief de provincie Yucatan en Cancún, is malariavrij.
Als men er tijdig bij is, is een malaria infectie, ook die met de gevaarlijke malaria tropica, goed te behandelen. Na behandeling is men gewoonlijk geheel vrij van parasieten. Na een effectieve behandeling van een malaria tropica infectie komen daarom de infectie en ziekteverschijnselen niet terug.
Als malaria niet behandeld wordt kan iemand zelfs overlijden. Het is daarom belangrijk dat met spoed bloedonderzoek op malaria verricht wordt als iemand koorts krijgt nadat hij in een gebied is geweest waar malaria voorkomt.
De tijd tussen het besmet raken en ziek worden is 10 tot 14 dagen, meestal tussen de 7 en 14 dagen. Maar dit is per soort malaria verschillend. Soms duurt het wel enkele weken tot maanden voordat iemand ziek wordt. Bij sommige vormen van malaria krijgt een besmet iemand niet direct klachten.
Wat moet ik doen als ik denk dat ik malaria heb? Tijdens verblijf in de tropen: Als je vermoedt dat je malaria hebt, moet je zo snel mogelijk je bloed op malariaparasieten laten onderzoeken door de dichtstbijzijnde arts of een ziekenhuis, zodat direct met de juiste behandeling gestart kan worden.
De periode die verloopt tussen de beet van een met Plasmodium besmette mug en het ontstaan van symptomen bedraagt meestal 12 tot 17 dagen (White 2014). Deze kan bij malaria veroorzaakt door P. falciparum soms slechts 7 dagen zijn en bij malaria veroorzaakt door P. malariae oplopen tot meerdere weken.
Er zijn in Nederland bijna geen Anopheles-muggen meer die de malaria-parasiet kunnen overbrengen. En ook al zouden er goede overlevingskansen zijn voor de malariamuskiet, dan nog is de kans erg gering dat malaria in Nederland overgebracht wordt van mens naar mens vanwege de goede gezondheidszorg.
Malaria is een infectieziekte met periodes van koortsaanvallen. In het begin kan de ziekte erg op griep lijken. Malaria treft vooral de gebieden rond de evenaar (de tropen) waar de Anopheles-muggen leven. Op deze kaart kan je zien waar de ziekte voorkomt.
Klachten bij malaria
U voelt zich grieperig en moe, meestal met koorts, hoofdpijn en spierpijn. U kunt ook gaan hoesten. U kunt het heel warm of juist koud krijgen en u kunt gaan rillen. U kunt ook misselijk worden met overgeven en diarree.
Alleen de vrouwtjes steken; de mannetjes zijn kenbaar aan grote, pluizige antennes. Malariamuggen zitten in rust met het achterlijf duidelijk hoger van de onderlaag dan met de thorax, ze hellen als het ware naar voren. Bij veel niet-malariamuggen wordt het lijf evenwijdig aan de onderlaag gehouden.
Malaria komt alleen voor in bepaalde (sub)tropische gebieden in Zuid- en Midden-Amerika, Afrika en Azië. Het risico is hoog in de rode gebieden. In de oranje gebieden is het risico matig en afhankelijk van de precieze locatie (stad of platteland), de activiteiten, de verblijfsomstandigheden en de duur van het verblijf.
Sommige gebieden hebben slechts een laag risico op malaria, dan zijn mugwerende maatregelen meestal voldoende. Wanneer u op reis gaat naar een hóóg risicogebied (bijv. Midden-Afrika) dan is het preventief slikken van malariatabletten sterk aanbevolen om ernstige infectie met malaria te voorkomen.
Het risico om in Gambia malaria op te lopen is zeer groot. In het hele land raden we je aan om malariatabletten te gebruiken. De meest voorgeschreven malariamiddelen (niet per se in dit gebied) zijn lariam, malarone en doxycycline. Ook muggenwerende maatregelen zijn belangrijk in Gambia.
Tijgermug. De tijgermug en de gelekoortsmug zijn dieren die van oorsprong niet in Nederland voorkomen. Ze kunnen verschillende virusziekten verspreiden bij mens en dier, zoals dengue (knokkelkoorts), zika, chikungunya, gele koorts, westnijlvirus en verschillende vormen van hersenontsteking.
Het zoemende geluid van steekmuggen komt van hun vleugels die heel snel op en neer bewegen. Hoe groter de vleugels, hoe harder het gezoem (en hoe meer ze je nachtrust verstoren). Steekmuggen zijn nachtblind en daarom is het zoemgeluid voor hen erg nuttig. Mannetjes kunnen zo goed horen waar de vrouwtjes zich bevinden.
Een besmette tijgermug draagt de ziekteverwekkers zoals dengue (knokkelkoorts) of chikungunya in de speekselklieren. Als de vrouwtjesmug (het mannetje steekt geen mensen) een mens steekt, kan het virus op die manier worden overgedragen.
De “gewone muggenbeet” veroorzaakt ter plaatse van de beet een sterk jeukende galbult (urticaria). Meestal zien we meerdere galbulten op de huid. De reactie van de huid kan echter zo heftig zijn dat er een blaasje of zelfs een blaar ontstaat. Deze vorm wordt door medici ook wel “culicosis bullosa” genoemd.
Een mug zal zich een weg banen naar een plaats om stil te gaan zitten. Dat is veelal op het plafond of op de muur. Afhankelijk van het type behang en het aantal spullen dat je in de kamer hebt staan kun je de mug gemakkelijk zien zitten.