“Kijk maar als je een mierennest verstoort. Dan reageren ze geagiteerd. Mieren hebben dus ook gemoedstoestanden, zoals elk dier emoties heeft. Maar het ene dier heeft wel een rijkere schakering en complexere emoties dan het andere.”
Ieder soort mier heeft een beet met zijn eigen unieke pijnniveau. Dit varieert van de milde beet van een vuurmier tot de ondraaglijke pijn van een kogelmier.
Het gaat hierbij om dieren zoals zeesterren, zee-egels, regenwormen, zeesponzen, kwallen, kreeften, krabben, insecten, spinnen, slakken, mosselen en inktvissen.
Veel insecten, waaronder kakkerlakken, muggen en vliegen, kunnen pijn ervaren. Dat is de conclusie van een grootschalige wetenschappelijke analyse die enkele weken geleden gepubliceerd werd. Het is een nieuwe mijlpaal in een langzaam voortschrijdend inzicht.
De pijnbeleving van insecten is al decennialang een twistpunt onder biologen. Insecten hebben in tegenstelling tot mensen geen centraal zenuwstelsel en kunnen dus simpelweg geen pijn voelen, zeggen sommige onderzoekers. Daar valt tegen in te brengen dat insecten wel degelijk hersenen en zenuwcellen hebben.
Gewervelde dieren zoals honden, katten, vissen en vogels hebben bijvoorbeeld hersenen, maar ook krabben, insecten en inktvissen. Dieren zoals ringwormen, slakken, sponzen, anemonen en kwallen hebben geen hersenen.
Kunnen ze denken? Of al deze dieren kunnen denken, is moeilijker te beantwoorden, zelfs bij zoogdieren. “Als je “denken” echter definieert als “abstract redeneren en bewustzijn”, dan is het antwoord voor de ongewervelde dieren: neen.”
Recent onderzoek laat zien dat insecten net als mensen en dieren pijn ervaren.
Dat gevoel is voor de mug vergelijkbaar met een slag op de onderarm, terwijl de mug op de hand zit. “Zo'n klap doet het insect geen pijn, maar het choqueert wel”, aldus Riffell. De neuroecologist aan de Universiteit van Wahsington maakte van die informatie gebruik om het gedrag van de muggen verder in te schatten.
Bij insecten die geluid horen, zitten de “oren” niet altijd op hun poten.Ze kunnen zich bijna overal op het lichaam bevinden. Bij de grote wasmot zitten de oren aan de onderkant (de kant waar ook de poten zitten) van het achterlijf. Deze motten zijn in staat om hele hoge geluiden te horen.
Slakken, mosselen en garnalen kunnen ook geen pijn ervaren. En zelfs een kreeft die schreeuwt als hij in kokend water wordt gegooid, voelt geen zier. Het zenuwstelsel van deze ongewervelde dieren is gewoonweg te simpel. Zo simpel dat ze geen benul hebben van wat er gebeurt.
Honden laten niet altijd duidelijk zien dat ze pijn hebben. Pijn kan als een teken van zwakte worden gezien en trekt dan negatieve aandacht van andere roofdieren of soortgenoten. Daarom zijn honden vaak geneigd pijn te verbergen, wat het voor de eigenaar niet makkelijker maakt eventuele pijn te herkennen.
Honden die depressief of verdrietig zijn, kunnen zich ook terugtrekken en niet meer op dezelfde manier met mensen en andere dieren omgaan als vroeger. Maar zoals eerder gezegd, kan teruggetrokkenheid ook een teken zijn van een onderliggende ziekte.
Bij grotere dieren en mensen neemt het gewicht sneller toe dan de kracht. Een mier kan daardoor gemakkelijk tot 50 keer zijn eigen gewicht tillen. Dat verklaart waarom ze er met onze voedselresten vandoor kunnen gaan.
Volgens Hung is het niet ongewoon dat insecten zoals mieren en kleine kakkerlakken in een menselijk oorkanaal kruipen. Het is echter wel de eerste keer dat de arts een bescheiden kolonie aantrof bij een patiënt.
Mieren hebben weinig natuurlijk vijanden, daarom kan een kolonie lang leven. Van de meest voorkomende mier, de tuinmier, leven de werksters (onvruchtbare vrouwelijke mieren) 2-3 jaar.De koningin kan 15 jaar oud worden.
Anders dan wat veel mensen denken, komen muggen níet op licht af, maar op de geur van je lichaam. Om hun prooi te lokaliseren zijn vrouwtjesmuggen uitgerust met speciale geurantennes waarmee ze je op vijftig meter afstand (!) kunnen opsporen. Met hun geurantennes vangen ze koolstofdioxide en de geur van mensen op.
Voorkeur voor bloedgroep O
Welk bloedtype je hebt speelt een grote rol als het gaat om het aantrekken van muggen. Muggen komen sneller af op mensen met bloedgroep O. Dat zou te maken kunnen hebben met de stollingsfactoren van deze bloedgroep. Deze factoren liggen lager in bloedgroep O dan andere bloedgroepen.
“De meeste mensen denken niet dat insecten echt pijn kunnen voelen. Maar bij verschillende ongewervelden is al aangetoond dat ze gevaarlijke stimuli, die we als pijnlijk ervaren, kunnen aanvoelen en vermijden”, zegt hoofdauteur van de studie Greg Neely.
De hermafrodiete slakken kunnen zichzelf niet bevruchten. Twee slakken paren door bij elkaar hun penis in te brengen. Dat gaat niet zomaar. Ook slakken hebben gevoelens.
Geen hersenen
Dat is slim, maar volgens de wetenschappers in Trends in Plant Science niet intelligent. Planten kunnen niet denken, want ze hebben geen hersenen. En planten kunnen geen pijn voelen, zoals mensen dat wel kunnen ervaren.
Sommige mensen hebben het zelfs over de geur van een bok in paringstijd. Ook de vlinder kun je beter niet aanraken, want dan beschadig je de stof die op de vleugels zit. Een gekraagde aardster op ware grootte (foto: Marjon Jansen).
Een facetoog bestaat uit soms wel dertigduizend deeloogjes. Alle deeloogjes samen vormen voor het insect het beeld van wat ze zien. Insecten zien met die facetoogjes bijna overal om zich heen, ook van achter zich.
Wespen hebben gevoelige, langwerpige ogen (facetogen) waarmee ze weliswaar geen rode kleuren kunnen zien, maar wel ultraviolet licht. Bovenop de kop zitten drie ocelli, welke eveneens ogen zijn maar minder gevoelig dan de facetogen.