'Hebben alle vogels nesten begonnen behalve ik en jij', schrijft een Vlaamse monnik rond 1100 in het Nederlands van zijn tijd: 'Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu'. Vrij vertaald staat er: 'Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve jij en ik; waar wachten we nog op?
De eerste geschreven woorden in de Nederlandse taal zijn 'Hebban olla vogala nestas hagunnan'. De tekst is bijna duizend jaar oud en geschreven door een monnik in een klooster met een ganzenveer en inkt.
Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda tu wat unbidan we nu? Dit zijn de eerste woorden van een liefdesliedje van bijna 1000 jaar oud. Een bijzonder liedje omdat het bestaat uit de eerste woorden die ooit in het Nederlands zijn opgeschreven. De zin is bijna duizend jaar geleden opgeschreven door een monnik.
Dat is Latijn voor 'Proberen of de pen goed is'. Verder naar onder staat het oude Nederlandse zinnetje. Er staat (soms erg moeilijk leesbaar): Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu. Letterlijk vertaald: 'Hebben alle vogels nesten begonnen behalve ik en jij, wat wachten we nu?
De taal die van ca. 800 tot 1150 in onze contreien gesproken werd, noemen we Oudnederlands. Behalve Hebban olla vogala... zijn er niet meer dan enkele kleine schriftelijke resten van bewaard gebleven. Als er geschreven moest worden, gebeurde dat doorgaans in het Latijn.
Wad en unnan
Chr. de plaatsnaam Vada, nu Wadenoijen, een plaats in Gelderland. Dit Vada is de voorloper van het huidige Nederlandse wad, en kan gelden als het oudste geschreven Nederlandse woord – eigenlijk: het oudste 'Nederlandse' woord, want het Nederlands bestond op dat moment nog niet als aparte taal.
“Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?” Of “Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve ik en jij. Waar wachten we nog op?” Het is de oudste in het Nederlands geschreven zin van onze literatuur en dateert uit omstreeks 1075 na Christus.
Hebban olla vogala is een hele bekende oude regel in het Oudnederlands. Deze zin werd ontdekt in 1932 in Oxford door Kenneth Sisam op het schutblad van een Latijns manuscript uit de abdij van Rochester. De tekst dateert naar schatting uit het derde kwart van de 11e eeuw.
Rond 1100 schreef een vermoedelijk Vlaamse monnik in een Engels klooster de volgende tekst: 'Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu'. In 'gewoon' Nederlands staat er: 'Alle vogels zijn nesten begonnen, behalve jij en ik. Waar wachten we nog op? ' Romantisch?
Volgens veel bronnen is T'sai Lun de uitvinder van papier zoals we dat nu kennen. In 105 voor Christus ontdekte hij dat je papier kunt maken door vezels van verschillende producten, zoals boomschors, oude lappen en visnetten met water te mengen en te laten drogen.
Wetten en belangrijke dingen schreef men op papyrus. Papyrus was erg duur. Als je het schrijven oefende, moest je oefenen op een houten plankje. Daar zat een zacht laagje overheen.
Aangezien de 'd' volgens onderzoek het beste te combineren valt met de 'u', komt De Boer tot de conclusie dat het eerste woord van de mens waarschijnlijk “duh” was.
Oudnederlands is de taal die gesproken en geschreven werd tijdens de vroege middeleeuwen (circa 500 tot 1200) in een deel van de gewesten die nu Nederland en België vormen, verder ook aan de Franse Noordzeekust (Frans-Vlaanderen, nabij Duinkerke, tevens tot Stapel en mogelijk tot aan Berck) en de nu Duitse Nederrijn.
Uit de vroegste periode zijn er haast geen documenten in de volkstaal overgeleverd, omdat men toen als geschreven taal het Latijn gebruikte. De weinige mensen die konden lezen en schrijven waren vooral geestelijke ambtenaren. De Nederlandse gewesttalen werden alleen mondeling doorgegeven.
Het Middelnederlands is een voorloper van de moderne Nederlandse taal. Het werd tussen 1200 en 1500 in het huidige Nederlandse taalgebied gesproken. Middelnederlands was de opvolger van het Oudnederlands. Het Noord-Middelnederlands wordt vooral door niet-taalkundigen ook wel Diets genoemd.
De Æ wordt in het Nederlands uitgesproken als een lange 'e'-klank, bijvoorbeeld in 'fee', zoals in de namen Phaedra of Laetitia of als een lange 'a', zoals in namen als Maerten, die dan wordt uitgesproken als 'Maarten'.
In verschillende schriften in de Filipijnen en Indonesië, zoals het Hanunó'o, lopen de regels traditioneel van de schrijver af, van beneden naar boven, maar zij worden gelezen van links naar rechts.
In de prehistorie woonden mensen in zelfgemaakte hutjes of in grotten. Mannen jaagden op bijvoorbeeld mammoeten en rendieren voor vlees. En vrouwen verzamelden bessen, vruchten, noten, knollen, wortels en bladgroenten die je kon eten. Daarom noem je de mensen die toen leefden jager-verzamelaars.
Waar en wanneer is het eerste schrift ontstaan? Het oudste schrift ter wereld was het pictografische schrift van de Soemeriërs. Het ontstond rond 3300 voor Christus uit administratieve tekens die hoeveelheden en aantallen van een product (vee, graan) weergaven.
Bij de papierfabriek wordt pulp gemaakt van de balen oud papier en volgt de papierproductie. Zo wordt oud papier grondstof voor nieuw papier! Papier en karton zijn niet eindeloos recyclebaar, zoals blik of glas.
Bankbiljetten worden gemaakt van papier
Voor de biljetten wordt eerst speciaal papier gemaakt van de pluizige zaden van de katoenplant. Het papier moet heel erg stevig zijn en mag niet scheuren als het nat wordt. En er moeten afbeeldingen op gedrukt kunnen worden. Op ieder biljet wordt ook een watermerk gedrukt.
In papier bevindt zich 4% tot 10% water, afhankelijk van de papiersoort. Water als grondstof is niet alleen goedkoop, het zorgt er ook voor dat de papiervezels met elkaar worden verbonden.
Papier is juist een bijzonder duurzaam product. Het wordt gemaakt van hout, een natuurlijk en hernieuwbaar materiaal. Wanneer jonge bomen groeien, absorberen ze CO2 van de atmosfeer. Bovendien blijft papier zijn hele levensduur koolstof opslaan.