Een griffier en een rechter zijn in elke rechtszaak aanwezig. Een officier van justitie alleen als het om strafrecht gaat. En een advocaat alleen als dat nodig is. De rechtszaal ziet er dus anders uit als er een scheiding wordt behandeld dan wanneer er iemand verdacht wordt van een misdrijf.
Meestal begint een strafzaak bij de politie. De officier van justitie besluit vervolgens wel of niet te vervolgen. Bij vervolging doet de rechter een uitspraak (vonnis). In het strafrecht geldt dat de verdachte onschuldig blijft totdat het tegendeel is bewezen.
De rechter
Rechters hebben het laatste woord bij conflicten, overtreding van regels of een misdaad. Ze beslissen of iemand de wet heeft overtreden of schuldig is aan een misdrijf.
' Schrijf de namen op en noem daarna kort de hoofdpersonen: rechter, griffier, officier van justitie, advocaat, verdachte, slachtoffer, getuige, journalist, rechtbanktekenaar, bode, parketpolitie. Vertel de leerlingen dat in een rechtszaak iedereen een vaste plek heeft.
Algemeen geaccepteerd is (gelukkig) dat men de rechter in de rechtbank aanspreekt met mijnheer of mevrouw (de rechter). Maar ook daar zijn uitzonderingen op: zijn er meer rechters, dan spreekt men de voorzitter aan met mijnheer/mevrouw de voorzitter.
Hoe lang het duurt voordat u een dagvaarding ontvangt, is afhankelijk van de omvang van uw zaak. Bij eenvoudige zaken ontvangt u bij voorkeur binnen 1,5 jaar na constatering van het strafbare feit een dagvaarding.
Tijdens een strafzitting wordt de strafzaak door de rechter behandeld. Deze bijeenkomst is in een rechtszaal in de rechtbank. Het belangrijkste doel van de strafzitting is om te bepalen wat er precies is gebeurd. Na de strafzitting beslist de rechter of de verdachte schuldig is en welke straf de verdachte krijgt.
Tijdens de zitting
Deze vertelt waarom hij de verdachte heeft gedagvaard. De rechter zal vervolgens vragen gaan stellen aan de verdachte en aan eventuele getuigen. Daarna leest de officier van justitie het requisitoir voor. Hierin vertelt de officier aan de rechter wat hij van de zaak vindt en wat voor straf hij eist.
Bewijsregels. In hoofdlijnen en vrij vertaald gelden de volgende bewijsregels binnen het strafrecht; Voor een bewezenverklaring zijn slechts twee bewijsmiddelen nodig. Dit noemen we ook wel het strafrechtelijk bewijsminimum.
Verloop zitting
De politierechter controleert uw gegevens en geeft uitleg over uw rechten en het proces. De officier van justitie vertelt waar hij u van verdenkt. De politierechter onderzoekt uw strafzaak en stelt vragen aan u en de officier van justitie, bijvoorbeeld over de bewijzen en uw situatie.
De meeste zittingen van de rechtbank zijn openbaar voor belangstellenden. Uitzonderingen zijn: zittingen van familiezaken (zoals echtscheidingszaken);
Je respectvol gedragen is een belangrijk onderdeel van de etiquette in een rechtbank. Mannen kunnen het best een pak of een jasje met een overhemd dragen. Vrouwen kunnen het best een nette jurk, rok of pantalon met blouse dragen. Slippers, te hoge hakken en sportschoenen kun je beter niet dragen tijdens een zitting.
Komt u niet opdagen op de zittingsdag voor de rechter, dan zijn er (financiële) gevolgen voor u. Of u wordt tot betaling veroordeeld, of u krijgt een gevangenisstraf, of beide. Het is niet altijd mogelijk om uitstel van de zitting in dagvaarding te vragen als u verhinderd bent.
Een sepot betekent dat u niet langer als verdachte wordt beschouwd. U wordt niet vervolgd en de strafzaak is voor justitie afgedaan. Wanneer de politie (mondeling) tegen u zegt dat de zaak wordt geseponeerd, moet u altijd vragen om een schriftelijke bevestiging.
Een procedure bij de rechtbank duurt in de regel zes tot acht maanden. Soms kan het echter langer duren, bijvoorbeeld omdat uitgebreide bewijslevering nodig is. Dat is het geval wanneer er getuigenverhoren moeten plaatsvinden, of deskundigenonderzoeken. In dat geval is een jaar tot anderhalf jaar geen uitzondering.
Verloop zitting
De bode roept uw naam en zaak, iedereen neemt plaats in de zittingszaal. De rechter controleert de persoonsgegevens en geeft een korte uitleg over uw rechten tijdens de zitting, zoals het recht om niet te antwoorden op vragen die worden gesteld. De officier van justitie leest de tenlastelegging.
De duur van de zitting hangt helemaal af van de omvang van uw dossier (in sommige gevallen gaat het om tientallen ordners), de ingewikkeldheid van uw zaak, het aantal (mede)verdachten en uw proceshouding als verdachte. Sommige zittingen zijn in tien minuten voorbij, andere zittingen duren meerdere dagen.
De Hoge Raad is de hoogste rechter en kan besluiten dat een rechtszaak over moet. De Hoge Raad kan ook besluiten dat een rechtszaak heropend moet worden (herziening).
In een rechtszaak zijn er meestal 2 procespartijen. Eén partij start de rechtszaak en vraagt de rechter om een beslissing. Bijvoorbeeld over wie er gelijk heeft in een conflict. De andere partij in de rechtszaak (tegenpartij) mag zijn mening over de zaak geven.
De wettelijke leeftijdsgrens van 70 jaar voor ontslag van rechterlijk ambtenaren is een passend en noodzakelijk middel om 2 legitieme doelen te behalen: het waarborgen van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht en het bevorderen van de doorstroming binnen de rechterlijke organisatie.