In onze regio zijn Pancratius, Servatius en Bonifatius gekend als 'de ijsheiligen'. Officieel zijn er vijf ijsheiligen: Sint Marmertus op 11 mei, Sint Pancratius op 12 mei, Sint Servatius op 13 mei, Sint Bonifatius op 14 mei en Sophia van Rome op 15 mei (soms ook gekend als koude Sophie).
De IJsheiligen zijn een jaarlijks terugkerende periode van 11 tot 14 mei. In de volksweerkunde betekenen de IJsheiligen traditioneel het einde van de kans op schadelijke nachtvorst. De laatst mogelijke vorstdagen dus.
De naam IJsheiligen komt van een aantal katholieke heiligen, van wie de naamdagen vallen in de periode van 11 tot en met 15 mei. Al rond het jaar 1000 was sprake van deze heiligen, het gaat om Mamertus (11 mei), Pancratius (12 mei), Servatius van Maastricht (13 mei) en Bonifatius van Tarsus (14 mei).
De IJsheiligen zijn vier katholieke heiligen genaamd Mamertus (11 mei), Pankratius (12 mei), Servatius (13 mei) en Bonifacius (14 mei). Hun naamdagen vallen medio mei, volgens de volksweerkunde de laatste dagen in het voorjaar waarop er soms nog nachtvorst is.
Hoewel de kans op vorst na IJsheiligen bijzonder klein is, kan het zelfs in de meteorologische zomer nog vriezen.
April telt gemiddeld vier officiële vorstdagen. Dat zijn dagen waarop de temperatuur 's nachts in De Bilt tot onder het vriespunt daalt. Op de Veluwe en in Twente komen gemiddeld zes vorstdagen voor en elders in het midden, zuiden en oosten 4 à 5. De kustprovincies kunnen rekenen op 0 tot 3 vorstdagen.
In de volksweerkunde staan de dagen 11 tot 14 mei bekend als IJsheiligen. Deze dagen markeren het einde van de winterse periode met kans op vorst.
Zet kuipplanten en eenjarigen als Pelargoniums en Bougainville pas na de IJsheiligen dag én nacht buiten. Voor 15 mei kunnen ze overdag makkelijk buiten staan, maar zet je ze 's nachts beter binnen, zeker wanneer er nachtvorst wordt voorspeld.
Wacht tot half mei. Dan is het gevaar op nachtvorst geweken. Zet je je planten vroeger buiten? Bescherm ze dan met een rietmatten of noppenfolie.
De periode waarin vorstdagen mogelijk zijn duurt meestal van oktober tot en met april. Soms komt de temperatuur ook in mei of september onder nul.
Als vuistregel kun je aanhouden: je kunt dit doen zodra de bladeren van bomen en struiken zijn gevallen. De herfst en de winter (zonder vorst) zijn de beste periodes om te verplanten. Aanplanten kun je gedurende het hele jaar doen, zolang het niet vriest.
Regenwater bevat van nature nauwelijks opgeloste stoffen, waardoor meststoffen beter in het water oplossen en de plant ze beter kan benutten. Ideaal dus! En als je je planten buiten zet in de regen, dan spoelt ook meteen het stof er lekker af en hoef je dus niet moeilijk te doen met een doekje.
Het najaar is de beste planttijd voor vaste planten, heesters en bomen omdat: De grond is nog vrij warm, zodat de planten voor de winter al aanslaan. In het voorjaar is er daarom direct al een goed resultaat. Dit spaart dus tijd.
Veel outdoor-planten kunnen goed tegen de kou, maar eenjarigen zoals de margriet, de begonia of de geranium kunnen als ze net uit hun heerlijk warme broeikas komen, toch wat problemen met de kou krijgen. Dat geldt trouwens voor nog een heel stel andere mediterrane planten, zoals de citrusboom.
Volgens de onderzoekers is de kans op een hete zomer in 2022 ruim 70%. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'nature'. Eerder voorspelden dezelfde meteorologen al de extreem warme zomer van 2018, 2019 en 2020.
Warme zomer en langetermijnvoorspellingen
Volgens de onderzoekers is de kans op een hete zomer in 2022 ruim 70%. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'nature'. Eerder voorspelden dezelfde meteorologen al de extreem warme zomer van 2018, 2019 en 2020.
IJsdagen, dagen waarop de temperatuur het gehele etmaal onder nul blijft, komen gemiddeld gezien en afgerond niet voor. Toch kan het soms wel een hele dag blijven vriezen, want het klimaatgemiddelde aantal ijsdagen in maart is 0,2. De laatste keer dat het in maart tot een officiële ijsdag kwam was in 2018.
Met een gemiddelde temperatuur van 14,0 graden tegen 13,4 normaal was mei 2022 een vrij warme maand. De zon was veelvuldig te zien en dat resulteerde in een zonnige maand met gemiddeld over het land 256 uur zon tegen 225 normaal.
Van 20 juli tot en met 21 augustus is nog nooit grondvorst gemeten op de officiële KNMI-stations. Gemiddeld in het huidige klimaat vindt de eerste grondvorst ergens in ons land op 28 september plaats, meestal boven de zandgronden in Twente. De eerste nachtvorst na de zomer valt steeds later.
Met een gemiddelde temperatuur van 9,3 °C tegen 9,8 °C normaal was april vrij koel. Het koele en ook natte karakter van de maand kwam vooral voor rekening van de eerste tien dagen, de rest van de maand was droog en zonnig bij temperaturen rond of iets boven normaal.
In maart kun je de volgende gewassen al in de moestuin zaaien: spruitjes, raapstelen, radijs, rapen, snijbiet, spinazie, tuinkers, herfst- en winteruien, wortelen, kapucijners, doperwten, peultjes, postelein en prei. Tip: Sommige planten kun je beter wel, of juist beter niet naast elkaar zetten.
Een vlinderstruik planten kan het beste in het voorjaar of najaar, niet tijdens vorst. De vlinderstruik houdt van een voedingrijke, humusrijke, goed doorlatende en kalkhoudende grond. Zet deze struik niet op een zure grond, want dan kan deze geen voedingsstoffen opnemen. Plant de vlinderstruik op een zonnige plek.
Cactussen en vetplanten
Bijna alle cactussen kunnen goed tegen kou. In de woestijn, waar ze oorspronkelijk vandaan komen, is het overdag bloedheet en in de nacht ijskoud. Ze zijn dus wel wat gewend! Ditzelfde geldt voor vetplanten, ook deze planten kunnen goed tegen kou.
Zet 'm alleen niet in ruimte waar helemaal geen licht is, hij heeft wel wat zonlicht nodig. In de zomer kan je de Sansevieria gerust buiten zetten, maar zorg er dan wel voor dat de grond goed vochtig blijft. In de winter zit de Vrouwentong in een diepe winterslaap en heeft dus absoluut geen extra voeding nodig.