De koolmees is als boomvogel een holenbroeder, die zijn nest in een boomholte of een namaakholte (nestkast) maakt. Tussen begin april en begin mei legt het vrouwtje 4-12 eieren (gemiddeld 8-9). Ze moet ongeveer twee weken broeden voor de eieren uitkomen.
Pimpelmezen bouwen hun nesten in holle bomen, maar ze accepteren gemakkelijk nestkasten. Ze keren daar ook vaak terug. De soort is de meest frequente gebruiker van nestkasten in tuinen. Nadeel is wel dat de voorraad rupsen in een tuin minder is dan in een bos.
De koolmees broedt tussen april en juli. over het bouwen van het mezennest doen de vogels ongeveer een week. Daarna leggen ze ongeveer 1 ei per dag.
Het bevindt zich in de holte van een boom, soms ook in rotsen en muren. In enkele gevallen maken ze gebruik van de nesten van andere vogels, of broeden ze in heel dicht struikgewas. Maakt graag gebruik van nestkasten en zijn daar soms van afhankelijk. Het vrouwtje begint met broeden als 8-10 eieren zijn gelegd.
Per seizoen en met hetzelfde mannetje, zijn er één of twee nesten met tien tot twaalf eieren. Tachtig procent ervan komt na twee weken uit en beide ouders zorgen voor het grootbrengen van de jongen. Net als bij koolmezen, start het broedseizoen door de jaren heen steeds iets eerder.
Koolmees houdt huis
De opening van het huisje blieft haar niet, dus gaat ze driftig tikken om het wat groter te maken.
Het lijken misschien steeds dezelfde individuen, maar gedurende de winter zoeken koolmezen voedsel in groepen die van samenstelling kunnen wisselen. 's Nachts slapen de koolmezen individueel in nestkasten, indien die beschikbaar zijn. Zolang een koolmees niet verstoord wordt zal hij deze nestkast blijven gebruiken.
Nest. De koolmees is als boomvogel een holenbroeder, die zijn nest in een boomholte of een namaakholte (nestkast) maakt. Tussen begin april en begin mei legt het vrouwtje 4-12 eieren (gemiddeld 8-9). Ze moet ongeveer twee weken broeden voor de eieren uitkomen.
Wat eet de koolmees? De koolmees eet in het broedseizoen vooral insecten, spinnen, larven en rupsen. In het najaar en de winter schakelen ze over op olierijke zaden (vooral beukennootjes), vet en vruchten die ze in jouw tuin kunnen vinden. Bied het hele jaar door aangepast voedsel aan.
Verrassingsaanval Mezen hebben heel wat vijanden: roofvogels zoals valken en uilen en roofdieren zoals marters en katten en zelfs slan- gen.
In uw tuin zijn het vaak de verschillende soorten mezen of mussen die overnachten in een nestkast. Maak oude nestkasten nu leeg, want vogels willen er buiten het broedseizoen geen takken of bladeren in hebben en slapen het liefst in een kale kast. Soms met meerdere vogels bij elkaar, want dat is extra lekker warm.
Wat is de vijand van de koolmees? De vijanden van de jonge koolmezen zijn de gaai, de specht en de ekster. Deze vogels lusten die jonge koolmeesjes erg graag.
Kijken in een mezen-, mussen- of andere nestkast is bij wet verboden. Er zijn heel veel camera's te koop, daarmee kan ongehinderd in een nestkast gekeken worden.
Vogels hebben een cloaca, die ze tijdens de paring tegen elkaar leggen. Zo kunnen de eitjes bevrucht worden. Het aantal eieren dat wordt gelegd, verschilt sterk van soort tot soort. Eens die zijn uitgebroed, staat de opvoeding van de kroost voor de deur.
Bij koolmezen zijn mannetjes en vrouwtjes het makkelijkst te onderscheiden aan de hand van de zwarte streep over de borst en buik, de 'stropdas'. Bij mannetjeskoolmezen is deze streep dik en loopt ononderbroken door naar de onderkant van de staartbasis.
Leg of hang het voer niet op een open plek
Het is daarom verstandig om het voer altijd dichtbij een beschutte plek te leggen of hangen. Dichtbij een struik is bijvoorbeeld ideaal. Hier voelen de beestjes zich veel veiliger dan in de open ruimte, waardoor u de kans op vogelbezoek vergroot.
Een plek waar 's middags vol de zon op schijnt, is geen goed idee. In het vogelhuisje kan het dan zo heet worden, dat de jongen het niet overleven. De meeste nestkasten kun je op ongeveer 2 meter hoogte ophangen.
Er is te weinig contrast, waardoor de vogels het net niet zullen zien. Je kunt daarom beter kiezen voor een net met een fellere kleur. Denk bijvoorbeeld aan helder blauw, paars of geel. Deze kleuren bieden meer contrast met de ondergrond, waardoor de kans een stuk groter is dat de vogels het net nu wél kunnen zien.
Volgens Frank Majoor, vogelonderzoeker bij Sovon, is de situatie in de nestkast van Benne heel normaal. Mezen blijven altijd lang weg van hun nest. Het hoort bij de strategie van kleine zangvogels. Die willen namelijk graag dat al hun eitjes in één keer uitkomen.
Koolmeesjes vinden ons land ook in de winter fijn – mits niet al te koud – en overwinteren in de stad of op het platteland. Ze zijn namelijk makkelijk als het gaat om een leefomgeving vinden en hebben het prima naar hun zin in het park, bosjes of tuinen. Ze verblijven graag in eiken- en beukenbossen.
De gemiddelde maximumleeftijd van een koolmees in goede levensomstandigheden bedraagt ongeveer 10 jaar. De oudste geringde en geregistreerde koolmees werd 15 jaar oud maar de schatting is dat ook een leeftijd van 22 jaar gehaald kan worden.
De ouders verblijven 's nachts wanneer de kuikens nog klein zijn ook in het nestkasje om de jonegn warm te houden. Wanneer de jongen groter zijn kunnen ze en is het niet echt meer nodig om ze warm te houden. Ze verblijven dan vaak wel in het nestkasje of er vlak bij in de buurt.
Schuilen voor de storm
Laag, in de luwte van groenblijvende naaldbomen en in dichte hagen en riet. Daar zijn ze beschermd tegen regen en wind. Daarbij geldt: hoe lager hoe warmer. Holenbroeders, zoals mezen, schuilen ook in holtes.
Zaadeters, zoals mezen en vinken, hebben daglicht nodig om hun voedsel te vinden, dus zij slapen wel als het donker is. Wadvogels, die schelp- en andere diertjes zoeken op de wadplaten, slapen als het hoogwater is en de platen onderlopen. Zodra het laagwater is worden ze weer wakker, dag of nacht.