Het overgrote deel van de EU-wetgeving wordt door het Europees Parlement en de Raad samen goedgekeurd. In specifieke gevallen mag een EU-instelling alleen een wetsvoorstel goedkeuren. De nationale parlementen van de EU-landen worden geraadpleegd over de wetsvoorstellen van de Commissie.
Europese Commissie stelt wetten voor
De Europese Commissie neemt initiatieven voor Europese wetgeving en stelt wetsvoorstellen op. Zij doet ook voorstellen voor de begroting van de Europese Unie. Al deze voorstellen legt zij ter goedkeuring voor aan de Raad van Ministers en het Europees Parlement.
In het Europees Parlement gebeurt dit in de plenaire vergadering. Die stemming geldt dan formeel als eerste lezing, vandaar dat deze procedure ook wel een akkoord in eerste lezing wordt genoemd. Na instemming door beide instellingen is de wetgeving aangenomen en kan de richtlijn of verordening in werking treden.
Het grootste deel van de wetgeving moet worden goedgekeurd door zowel de Raad van Ministers als door het Europees Parlement. Daarmee hebben zowel de vertegenwoordigers van de lidstaten (de Raad) als de rechtstreeks gekozen vertegenwoordigers van de burgers (het Europees Parlement) zeggenschap over de EU- wetgeving.
Over alle nieuwe beleidsinitiatieven, mededelingen en wetsvoorstellen moet de Commissie intern overeenstemming bereiken. Alleen wetsvoorstellen worden daarna ter goedkeuring voorgelegd aan het Europees Parlement en de Raad, die samen de EU-wetgeving vaststellen.
De belangrijkste topfunctie in Europa is het voorzitterschap van de Europese Commissie. De voorzitter heeft veel macht en draagt samen met de lidstaten ook de overige eurocommissarissen voor.
Onder gekwalificeerde meerderheid van stemmen wordt verstaan ten minste 55% van de leden van de Raad die ten minste vijftien in aantal zijn en lidstaten vertegenwoordigen waarvan de bevolking ten minste 65% uitmaakt van de bevolking van de Unie.
Het Europees Comité voor gegevensbescherming geeft richtsnoeren en doet aanbevelingen over de toepassing van de privacyregels in de EU. De Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming ziet erop toe dat de instellingen en organen van de EU bij het verwerken van data persoonsgegevens beschermen.
Verordeningen en besluiten worden automatisch bindend in de hele EU op de datum dat zij in werking treden. Richtlijnen moeten door de EU-landen in nationale wetgeving worden omgezet. De Commissie controleert of de EU-wetgeving juist en tijdig wordt toegepast.
Een belangrijk doel van de Raad van Europa is het bevorderen van de eenheid tussen de lidstaten, met name door het sluiten van onderlinge verdragen. Het belangrijkste daarvan is het Europees Verdrag tot Bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM), dat door alle lidstaten is getekend.
De regering maakt wetten in samenwerking met de Eerste en Tweede Kamer (wetgevende macht). Een wet begint met een wetsvoorstel en is klaar na publicatie in het Staatsblad. Daartussen ligt een vast aantal stappen, die alle wetsvoorstellen moeten doorlopen.
Verreweg de meeste voorstellen (meer dan 90%) komen van de regering. Het kan een tijd duren voordat een nieuwe wet wordt aangenomen. Er zijn veel mensen die erover beslissen. Als een minister een bepaald onderwerp wil regelen, geeft hij de ambtenaren op zijn departement opdracht om een wetsvoorstel te maken.
Grondwettelijk is de koning het staatshoofd en maakt hij deel uit van de regering. Ook heeft hij een rol in de kabinetsformatie en het wetgevende proces. Hij moet elke wet ondertekenen om deze in werking te doen treden.
In de Raad van de EU, ook wel kortweg "de Raad", komen ministers uit alle EU-landen bij elkaar om wetsvoorstellen te bespreken, te wijzigen en goed te keuren, en het beleid te coördineren. De in de Raad gemaakte afspraken zijn bindend voor de nationale regeringen.
Het Europees Parlement controleert de EC bij de uitvoering van het beleid en de begroting. De Europese Rekenkamer (ERK) helpt het Europees parlement met zijn controlerende taak door de rechtmatigheid en de doelmatigheid- en doeltreffendheid van het EU-beleid te onderzoeken.
Nederland heeft Frans Timmermans aangewezen als lid van de Europese Commissie. Hij is uitvoerend vicevoorzitter voor de Europese Green Deal. De Commissie heeft in elk EU-land een eigen kantoor, de zogenaamde vertegenwoordiging.
De leden van de Europese Raad zijn de staatshoofden en regeringsleiders van de 27 EU‑lidstaten, de voorzitter van de Europese Raad en de voorzitter van de Europese Commissie.
De Raad van Europa heeft 46 lidstaten en houdt zich bezig met mensenrechten, rechtsstaat en democratie. De Europese Raad en de Raad van de Europese Unie zijn organen van de Europese Unie. Die heeft 27 lidstaten en heeft een veel bredere taak dan de Raad van Europa.
Charles Michel, voorzitter van de Europese Raad - Consilium.
Beslissingen met 2/3 meerderheid
Een 2/3 meerderheid is vereist voor: het uitvoeren van werkzaamheden in de gemeenschappelijke ruimtes waarover de syndicus geen beslissing kan nemen; het bepalen van het aantal offertes waarvoor een oproep tot mededinging vereist is; De oprichting van een raad van mede-eigendom.
Een absolute meerderheid van stemmen is een aantal stemmen van ten minste de helft van het totale aantal toegestane stemmen plus ½; eenvoudig gezegd: "de helft plus een half".
De inkomsten van de Europese Unie bestaan voor ongeveer 95% uit bijdragen van de lidstaten. Die bijdragen zijn voor een groot deel gebaseerd op hun bruto binnenlands product (bbp). Rijkere lidstaten, zoals Nederland, betalen daarom meer aan de EU dan armere lidstaten.
De NAVO is een militair bondgenootschap tussen 30 landen uit Europa en Noord-Amerika, met een hoofdkwartier in Brussel. Nederland is ook lid van de NAVO. De NAVO werd in 1949 opgericht – dus kort na de Tweede Wereldoorlog – om de vrijheid en veiligheid van alle landen die lid zijn (bondgenoten) te beschermen.
De Europese Unie (EU) werd in 1957 opgericht als Europese Economische Gemeenschap (EEG) bij de sluiting van het Verdrag van Rome. Sindsdien zijn 28 landen toegetreden tot de EU, Kroatië als laatste in 2013. Sinds het vertrek van het Verenigd Koninkrijk op 31 januari 2020 ('brexit') telt de EU nog 27 lidstaten: België