Op 28 juni 1914 werd de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, de prins Frans Ferdinand, doodgeschoten in Sarajevo, Bosnië en Herzegovina. De dader heette Gavrilo Princip en was een aanhanger van een Servische nationalistische beweging. Deze gebeurtenis wordt als aanleiding van de Eerste Wereldoorlog gezien.
Ooit, in 1918, was het heel duidelijk: Duitsland was als enige schuldig aan de Eerste Wereldoorlog.
Eerste Wereldoorlog: 1914-1918. De directe aanleiding voor de Eerste Wereldoorlog was de moord op de Oostenrijkse aartshertog Franz-Ferdinand. Het dodelijke schot van een jonge Bosnisch-Servische nationalist leidde tot een ongekend grote oorlog.
Zoals gezegd was Duitsland al in het vredesverdrag van Versailles aangewezen als schuldige van de oorlog, maar die schuldverklaring was vooral ingegeven door de wens van de overwinnende landen (in de eerste plaats Frankrijk) om herstelbetalingen en grondgebied van Duitsland te eisen.
Het (letterlijke) startschot voor de Eerste Wereldoorlog kwam in 1914, in het Bosnische Sarajevo, waar de troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, aartshertog Franz Ferdinand, op bezoek kwam.
Op 6 april 1917 raakten de Amerikanen bij de oorlog betrokken. In 1915 bracht een Duitse onderzeeër het Amerikaanse passagiersschip Lusitania tot zinken. Bijna 1200 opvarenden kwamen om het leven. Dit leidde bijna tot een oorlogsverklaring van de Verenigde Staten.
De Eerste Wereldoorlog is de eerste grote oorlog waar wereldwijd miljoenen soldaten en burgers bij betrokken raken. In dit conflict staan de 'centralen' (Duitsland, Oostenrijk-Hongarije en het Ottomaanse Rijk) tegenover de 'geallieerden' (Frankrijk, Groot-Brittannië en Rusland).
Door de genoemde dieperliggende oorzaken: Imperialisme, Wapenwedloop, Nationalisme, Bondgenootschappen, Militarisme en fouten politieke leiders was het in Europa slechts wachten op een vonk die het Kruidvat zou laten ontploffen.
Aanvankelijk legden westerse commentatoren de schuld bij de Sovjet-Unie en haar streven naar wereldrevolutie. Vanaf de jaren zestig beschuldigden neomarxistische historici juist de Amerikanen van ideologische heerszucht.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) blijft Nederland neutraal. Ondanks deze neutraliteit treft de oorlog Nederland behoorlijk. Vooral in economisch opzicht. Het handelsverkeer lijdt erg en al snel ontstaat er schaarste aan grondstoffen en voedingsmiddelen.
In 1939 breekt de Tweede Wereldoorlog uit met de Duitse inval in Polen. Op 10 mei 1940 vallen Duitse troepen Nederland binnen.
Jarenlang vechten ze vanuit kilometerslange loopgraven tegen elkaar. Het is er de hel op aarde: slaapgebrek, kou, regen, honger, dorst, modder, ratten, besmettelijke ziektes, loopgravenvoeten en de stank van uitwerpselen en ontbindende lijken zijn misschien wel de ergste vijanden van de soldaten.
Het verdrag van Versailles werd in juni 1919 opgezet door de winnaars van de Eerste Wereldoorlog. Uiteindelijk kwam het verdrag erop neer dat Duitsland de hoofdschuldige was.
Rusland moest veel land afstaan aan Duitsland zoals Polen, Litouwen, Estland en Letland. Tevens moest Rusland 6 miljard mark betalen aan Duitsland. Het herstel na de Eerste Wereldoorlog verliep dus moeizaam. Toen Duitsland de oorlog verloor, werd het verdrag van Brest-Litovsk nietig verklaard.
De Eerste Wereldoorlog duurde van 1914 tot 1918. In deze oorlog vochten niet alleen legers met elkaar. De hele maatschappij was betrokken bij de oorlog. De oorlog wordt daarom wel een totale oorlog genoemd.
Aan de vooravond van de Eerste Wereldoorlog stonden twee bondgenootschappen lijnrecht tegenover elkaar. Aan de ene kant was er de Triple Entente van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Rusland, ook wel de Geallieerden genoemd; aan de andere kant stonden Duitsland en Oostenrijk-Hongarije, de Centralen.
1. Tweede Wereldoorlog, 1939 -1945. Tussen 1939 en 1945 vielen 60 tot 72 miljoen dodelijke slachtoffers. Met 23,4 miljoen doden verloor de Sovjet-Unie de meeste inwoners.
Directe aanleiding (de lont in het kruitvat) voor het mondiale conflict was de moord op Frans Ferdinand, troonopvolger van Oostenrijk-Hongarije, en zijn vrouw Sophie Chotek in Sarajevo door de Bosnisch-Servische nationalist Gavrilo Princip.
Achtergrond. Dat Nederland zich in augustus 1914 neutraal verklaarde was begrijpelijk. Net zoals België was het een klein land dat grootmachten als Duitsland, Engeland en Frankrijk als 'buurlanden' had. De Nederlandse krijgsmacht was te zwak om een van die mogendheden in een conflict te kunnen weerstaan.
Duitsland werd als enige schuldig gesteld aan het ontstaan van de Eerste Wereldoorlog en moest de volledige schade van de oorlog dragen. Duitsland was verplicht om een willekeurig geschatte schade van ruim 1000 miljard mark aan de geallieerden te betalen, terwijl iedereen begreep dat zo'n bedrag niet op te brengen was.
In de middeleeuwen was er weinig verschil tussen beide landen. Toen was Nederland onderdeel van het Duitse rijk. Maar in de 17e en 18e eeuw werd Nederland een republiek waar de burgers het voor het zeggen hadden. Dat is 300 jaar eerder dan in Duitsland.
Je kunt dus zeggen dat Frankrijk samen met haar bondgenoten (VS, Engeland, Rusland, Canada, Belgie, Italie, Portugal) gewonnen heeft, en Duitsland verloren. Je kunt ook zeggen dat er niemand gewonnen heeft, want er is een wapenstilstand en vrede gesloten. Duitsland moest hierna veel geld betalen aan Frankrijk.