De provincies zijn verantwoordelijk voor het opstellen van de beheerplannen van de Natura 2000-gebieden op land en in regionale wateren. Een groot deel van de beheerplannen voor de Natura 2000-gebieden in de rijkswateren worden opgesteld door Rijkswaterstaat.
Planten en dieren trekken zich weinig aan van landsgrenzen en het is daarom belangrijk om natuurbescherming in Europees verband aan te pakken. Nederland heeft zo'n 160 gebieden aangemeld als Natura 2000-gebieden om hieraan bij te dragen. Zo voorkomen we dat de natuur in Europa en in Nederland steeds eenvormiger wordt.
Hoeveel gebieden zijn er en waar? Het Natura 2000-netwerk bevat momenteel (2016) meer dan 27 000 gebieden in alle EU lidstaten, met een totale oppervlakte van ongeveer 1 150 000 km2. Het gaat hierbij om zowel gebieden op het land als mariene gebieden.
Volgens cijfers van de Europese Unie heeft Nederland ruim 160 Natura 2000-gebieden, waarmee het in Europees verband bij de achterhoede hoort. Wat aantal betreft is Duitsland koploper in Europa. De oosterburen hebben 5200 natuurgebieden onder de hoogste beschermingsnormen. Ons andere buurland België 310.
“De stikstofemissie is vooral in bepaalde gebieden erg hoog, vooral in noordwest-Duitsland, waar relatief veel veehouderij is”, legt Ehlers uit. Maar omdat Duitsland een veel groter landoppervlakte heeft dan Nederland, is de uitstoot relatief minder.
Dat komt vooral omdat Nederland klein en dichtbevolkt is. In landen als Frankrijk of Italië zit er veel meer ruimte tussen landbouwbedrijven en natuurgebieden, en omdat natuurgebieden er veel groter zijn, wordt de kritische depositiewaarde er minder makkelijk overschreden.
Maar je kan natuurlijk ook kijken naar het aantal natuurgebieden in een land. Dan voert Duitsland de lijst aan, met maar liefst 17.654 aangewezen natuurgebieden. Met iets meer dan 15.000 gebieden volgt Zweden en daarna komt Zwitserland met iets meer dan 10.000 plekken die als beschermd natuurgebied zijn aangewezen.
Nederland had in 2020 bijna 15% Natura 2000-natuur en 11% niet-Natura 2000 natuur begrensd (het Natuurnetwerk Nederland, NNN) en dat is inclusief binnenwater. Die 15% +11% = 26% komt overeen met een oppervlakte van 9.720 km² (waarvan ongeveer 6.700 km² op het land).
Voorfase: 10 km. Bepaal de afstand van het bouwproject tot in de omgeving gelegen Natura 2000-gebieden die stikstofgevoelige habitattypes omvatten. (Deze afstandsbepaling kan eenvoudig plaatsvinden met behulp van de site https://www.synbiosys.alterra.nl/natura2000/googlemapszoek2.aspx).
De Zouweboezem is het kleinste 'belangrijke vogelgebied' van Nederland, met als voornaamste broedvogel de Purperreiger. Voor de Habitatrichtlijn is de boezem van belang vanwege de grote populatie Grote modderkruiper (waarop de purperreigers foerageren).
De heide valt onder het Europese netwerk van beschermde natuurgebieden en je kunt zelfs een dikke vette boete krijgen voor heide plukken. Dat geldt overigens ook voor het plunderen van wilde bramenstruiken, paddenstoelen meenemen naar huis en graven naar eetbare wortels.
“Dat definiëren we als een natuurgebied waar een zogenaamd beschermingsregime op zit.” De natuurgebieden in het Natuurnetwerk Nederland zijn planologisch beschermd en de Natura 2000-gebieden zijn wettelijk beschermd.
Natura 2000-gebied aanwijzen
Een natuurgebied komt via een vaste procedure onder de bescherming van Natura 2000. Eerst meldt Nederland een gebied aan bij de Europese Unie. Daarna wijst de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) het gebied aan als Natura 2000-gebied. Dan komt er een beheerplan.
De huidige stikstofstrategie van het kabinet zal er volgens berekeningen van het ministerie van Financiën toe leiden dat 11.200 boerenbedrijven moeten stoppen en nog eens 17.600 boeren hun veestapel fors zullen moeten inkrimpen, met een derde tot bijna de helft.
Natura 2000 is een Europees netwerk van beschermde natuurgebieden. In deze Natura 2000-gebieden worden bepaalde dieren, planten en hun natuurlijke leefomgeving beschermd om de biodiversiteit (soortenrijkdom) te behouden. De biodiversiteit staat in Europa al jaren onder druk.
1. Het Speulder- en Sprielderbos, Gelderland (Nederland) Het Speulder- en Sprielderbos, gelegen tussen Ermelo, Putten en Garderen, is een van de oudste oerbossen van Nederland. Niet voor niets heeft Staatsbosbeheer dit bos uitgeroepen tot het mooiste van het land.
1. Nationaal Park de Hoge Veluwe (Gelderland) De Veluwe in de provincie Gelderland vormt een van de grootste, mooiste en meest veelzijdige natuurgebieden van Nederland, met een uitgebreide flora en fauna.
1. Het Waddengebied. Het Waddengebied is zó bijzonder dat het door UNESCO werd benoemd tot Werelderfgoed en ook binnen Nederland worden de Waddeneilanden hoog gewaardeerd. De Wadden werden kort geleden zelfs bekroond tot mooiste natuurgebied van heel Nederland.
Op nummer 1 in de lijst staat Indonesië: dankzij de 17.000 eilanden, 50.000 kilometer aan kustlijn en meer dan 50.000 vierkante kilometer koraalrif, wint Indonesië het met een eindstand van 7,77.
1. Moraine Lake - Canada. Moraine Lake in het Banff National Park in Alberta, Canada. Het hele natuurgebied is werkelijk schitterend, maar dit meer straalt zulke serene rust uit dat het een welverdiende plaats heeft in de top 100 van mooiste plekken ter wereld.
Grappig genoeg hebben de Scandinavische Faröer Eilanden het minste percentage bos. De eilanden staat op nummer één in de lijst minst bosrijke landen. IJsland staat in die lijst op nummer vijf. Ook zijn er vier landen die helemaal geen bos hebben: San Marino, Qatar, Groenland en Oman.
Ook in België boze boeren
Ook België heeft een grote landbouwsector in relatief klein grondgebied. "Waar wij nog een heel klein beetje ruimte hebben, is de grenswaarde in Vlaanderen echt 0,0", zegt De Vries. "Die mogen dus helemaal geen extra stikstof uitstoten rondom natuurgebieden."
De Nederlandse stikstofuitstoot is de hoogste van Europa: per hectare stoten we ongeveer 4 keer zo veel uit als het EU-gemiddelde. Van de Nederlandse uitstoot naar de lucht bestaat ongeveer 65% uit ammoniak (NH3) en 35% uit stikstofoxiden (NOx).
Daardoor groeien sommige planten beter dan andere. Maar door te veel aan stikstof verdwijnen planten. Net als dieren die daar van eten. Dat is een grote bedreiging voor de biodiversiteit.