Seizoenen zijn niet zomaar ontstaan. Ruim 3.000 jaar voor Christus werd al gebruik gemaakt van een zonnewijzer. Er werd een stok in de grond gestoken, waarop de zon scheen. De schaduw die op de grond verscheen, ga de tijdsaanduiding aan.
De aarde draait niet alleen om de zon, maar ook om zijn eigen as, die circa 23,5 graden helt ten opzichte van de zon. Door die schuine stand zijn het noordelijk en zuidelijk halfrond tijdens een omwenteling rond de zon beurtelings naar de zon gericht. Dat ervaren we als seizoenen.
Rond 23 september staat de zon precies boven de evenaar waardoor dag en nacht overal op aarde even lang duren. Daarom begint de herfst meestal op 22 of 23 september. Officieel loopt de herfst van 21 september tot en met 20 december.
Door de schuine stand krijgt de aarde in onze wintertijd vooral zonlicht op het zuidelijk halfrond. En in onze zomertijd krijgt de aarde vooral zonlicht op het noordelijk halfrond. Als de zon meer op het noordelijk halfrond schijnt, is het hier lente en zomer.
Het meteorologische seizoen, ofwel het weerkundige seizoen start daarom altijd op de 1e van de maand. Zo start de lente op 1 maart, de zomer op 1 juni, de herfst op 1 september en de winter op 1 december.
De astronomische lente en de astronomische zomer duren elk zo'n 4 dagen langer dan de astronomische herfst en de astronomische winter (voor het noordelijk halfrond). En dat is toch wel merkwaardig. Let wel: het gaat hier om de astronomische seizoenen.
1. The Simpsons – 31 seizoenen.
De rotatieas van de aarde staat scheef t.o.v. het baanvlak van de planeten, de ecliptica. De hoek bedraagt 23,5 graad. Omdat onze planeet bovendien afgeplat is, oefenen de aantrekkingskrachten van zon en maan een koppel uit op de aarde.
Donkere dagen
Dat komt onder andere doordat de aardbaan rond de zon niet cirkelvormig is. Hierdoor beweegt de zon in de winter schijnbaar iets sneller dan in de zomer. Het gevolg is dat de zon nu dagelijks iets later door het zuiden gaat.
Het woord winter stamt van het Oergermaanse woord *wintruz. Het verwante Oudhoogduitse woord uuintar, wintar of uuntar, dat door het eerste Latijns-Duitse woordenboek Abrogans: hyems.
Herkomst. Het woord herfst is afgeleid van het Oudnederlandse heruist ([ɦɛrvɪst]), dat uiteindelijk uit het gereconstrueerde Proto-Germaanse *harbusta is ontstaan. Daarmee is het Engelse woord harvest ("oogst") een cognaat.
Het werelddeel Australië ligt aan de andere kant van de aardbol. De periodes zomer en winter zijn daar precies omgedraaid met de seizoenen die wij in Nederland kennen. In de maanden december tot en met maart is het in Australië zomer terwijl het bij ons dan winter is.
Doordat de stand van de aarde ten opzichte van de zon feitelijk steeds anders is, is de opwarming van de aarde ook ongelijk. In de winter vangt het noordelijk halfrond veel minder zon en dus minder warmte op dan het zuidelijk halfrond. In in de zomer is dat precies andersom.
De zon komt dus op in het oosten en gaat in het westen onder. Dat is m.u.v. de noord- en zuidpool overal zo; ook in Nieuw-Zeeland komt de zon in het oosten op en gaat deze in het westen onder. Dag en nacht ontstaan op deze wijze dus door de rotatie van de aarde om haar eigen as.
Eb en vloed worden hoofdzakelijk veroorzaakt door aantrekkingskracht van de maan. De zwaartekracht van de maan (en die van de zon in mindere mate) trekt aan de aarde, maar ook aan het water van de aarde. Hierdoor verplaatst het water naar de maankant van de aarde. Het is daar dan vloed.
De oorzaak is eigenlijk heel eenvoudig. In de zomermaanden duren de dagen langer dan in de winter, omdat de zon het noordelijke halfrond meer beschijnt dan het zuidelijk halfrond. De aarde draait om zijn eigen as en om de zon.
De aarde draait met een gekantelde as ten opzichte van de zon, en in de zomermaanden is de Noordpool naar de zon gericht. Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
Het centrale moment daarin is de langste dag van het jaar: 21 juni. Op diverse plaatsen in Noorwegen, Zweden en Finland wordt deze dag uitbundig gevierd. In elk van de Noordelijke landen hebben ze een aparte benaming voor de langste dag en ook het vieren geschiedt soms op verschillende momenten.
Langste dag 2022 (21 Juni)
De aarde ligt een klein beetje scheef, ongeveer 23 graden. Zij draait in 23 uur, 56 minuten en 4 seconden, één keer om haar eigen as. Het verschil komt doordat de aarde niet alleen om haar as draait, maar ook om de zon. Na 23 uur, 56 minuten en 4 seconden staan de sterren weer op dezelfde plaats aan de hemel.
In december wijst de noordpool van de zon af, en is de zuidpool juist enigszins in de richting van de zon gekeerd. Het noordelijk halfrond van de aarde ontvangt dan dus veel minder zonlicht dan het zuidelijk halfrond. De zuidpool 'baadt' zelfs continu in het zonlicht, terwijl op de noordpool de poolnacht heerst.
De temperatuur van de zon bedraagt op het oppervlakte zo'n 4500 tot 6500 Kelvin, in graden omgerekend is dat ongeveer 4230 tot 6230 graden Celsius. In de kern van de zon, waar waterstof in helium wordt omgezet, is de temperatuur met maar liefst 15,7 miljoen Kelvin veel hoger.
De langstlopende serie van Nederland: Goede Tijden, Slechte Tijden (GTST). De serie loopt nog steeds; de afleveringen worden uitgezonden op RTL4. De kans dat je de serie nog nooit hebt gezien is klein, maar toch een klein stukje achtergrond: GTST draait om de bewoners van het fictieve plaatsje Meerdijk.
Met maar liefst 46 dagen op de teller mag The Queens Gambit zich de grote winnaar noemen. Wereldwijd stond deze populaire serie over schaakwonder Beth Harmon het langst op nummer één. En dat vinden wij niet zo gek!