De wetgever heeft bepaald dat de wilsbekwaamheid van een cliënt ter zake moet worden beoordeeld door een deskundige zorgverlener. Deze deskundige zorgverlener moet de beoordeling verrichten conform de gangbare richtlijnen(artikel 3 lid 2 Wzd).
In principe beoordeelt de behandelend arts de wilsbekwaamheid van zijn of haar patiënt. Een wilsbekwaamheidsbeoordeling is altijd een medische en geen juridische beslissing.
Wie is bevoegd om de wilsonbekwaamheid ter zake van de zorg te beoordelen? De Wzd (artikel 3 lid 2) bepaalt dat degene die de wilsonbekwaamheid van een cliënt beoordeelt daartoe deskundig moet zijn en daarbij overeenkomstig de gangbare richtlijnen te werk moet gaan.
Wie bepaalt dan of je naaste wilsonbekwaam is? Huisarts, verpleeghuisarts en andere medisch specialisten zoals een tandarts mogen wilsonbekwaamheid vaststellen als het gaat om de medische behandeling van hun patiënt. Ze mogen niet bepalen of je naaste nog kan beslissen over, bijvoorbeeld, de verkoop van het huis.
De medische verklaring moet opgesteld worden door een ter zake kundige arts. Deze kan verbonden zijn aan de zorgaanbieder waar de cliënt is opgenomen. Deze arts is niet bij de behandeling van de cliënt betrokken. Het CIZ stelt zelf geen medische verklaring op.
In de Wet zorg en dwang staat dat er ernstig nadeel is als er (een grote kans is op) bijvoorbeeld verwonding of levensgevaar. Er is ook sprake van ernstig nadeel als uw familielid zichzelf verwaarloost of financieel in de problemen raakt. Of als hij agressie bij anderen oproept.
Wie beoordeelt wilsbekwaamheid
Als er een beslissing over de behandeling van een patiënt moet worden genomen, beoordeelt in beginsel de hulpverlener of de patiënt wilsbekwaam is. Dit eventueel na overleg met andere leden van het behandelteam.
Als iemand wilsonbekwaam is (geworden), vraagt de arts aan een vertegenwoordiger van de patiënt om beslissingen te nemen. De patiënt kan daar van tevoren iemand voor aanwijzen. Heeft iemand dat niet gedaan, dan is een familielid de wettelijk vertegenwoordiger. Bijvoorbeeld een echtgenoot, een ouder of een kind.
Wet Geneeskundige Behandelingsovereenkomst
Het kan voorkomen dat u zelf (tijdelijk) niet meer voor uw belangen kunt opkomen of beslissingen kunt nemen. Bijvoorbeeld omdat u tijdens uw opname een delier krijgt. In zo'n geval kan een arts u wilsonbekwaam verklaren.
De Wzd-functionaris houdt toezicht op de uitvoering van onvrijwillige zorg (paragraaf 1.3). c. De Wzd-functionaris beoordeelt besluiten over verlof en ontslag van cliënten die op basis van een inbewaringstelling of rechterlijke machtiging zijn opgenomen (paragraaf 1.4).
Of de gevolgen van uw beslissingen niet meer kunt overzien. Het is verstandig om in een levenstestament het een en ander vast te leggen over wat er gebeurt als u wilsonbekwaam wordt. U kunt bijvoorbeeld iemand een volmacht geven. Dit betekent dat u iemand aanwijst die beslissingen voor u mag nemen.
Je bent niet perse wilsonbekwaam, wanneer je bewust kiest om een advies van de dokter niet op te volgen. Belangrijk is dat je de informatie begrijpt en een overwogen keuze kunt maken. En dat je de gevolgen van je beslissing kunt beoordelen en overzien. Als je een bewuste beslissing kan nemen, ben je wilsbekwaam.
Vertegenwoordiging bij medische beslissingen
Voor het uitvoeren van medische behandelingen is altijd toestemming nodig van de patiënt. Als degene met dementie niet meer zelfstandig kan beslissen over het wel of niet ondergaan van een behandeling, neemt een vertegenwoordiger deze beslissingen.
Als een wilsonbekwame cliënt zich duidelijk en herhaaldelijk verzet tegen een bepaalde vorm van zorg dan heeft dat juridische consequenties. De zorg mag dan alleen voorgezet worden op basis van de besluitvormingsprocedure voor onvrijwillige zorg. Ook als de vertegenwoordiger met de zorg heeft ingestemd.
Bij beginnende dementie zijn mensen nog prima in staat zelf keuzes te maken. Ze willen juist meepraten. Mijn advies is neem hen serieus. Mensen met dementie kunnen zich kwetsbaar voelen en zich in de communicatie geremd voelen.
Je naaste heeft niets geregeld
Is er door je naaste met dementie geen vertegenwoordiger aangewezen en vastgelegd, dan is de partner de vertegenwoordiger. Is er geen partner? Dan is een ander naast familielid zoals een ouder, kind, broer of zus de vertegenwoordiger.
Het centrale thema is wilsbekwaamheid. Want als de cliënt een beslissing begrijpt, mag hij zelf beslissen. Aan de begeleider de taak om hem te ondersteunen bij de beslissing.
Wilsbekwaamheid impliceert dat een persoon over redelijke kennis van een bepaalde kwestie beschikt, en in staat is op een bepaald moment, onder bepaalde omstandigheden, de gevolgen van een handeling, situatie of besluitvorming te overzien.
Als je naaste zich verzet tegen de zorg die zorgverleners geven, noem je dat onvrijwillige zorg. Onvrijwillige zorg mag alleen worden gegeven om 'ernstig nadeel' te voorkomen. Bijvoorbeeld bij verwaarlozing of omdat je naaste een gevaar is voor zichzelf of de omgeving.
Duur van het besluit
Een besluit tot opname en verblijf is maximaal vijf jaar geldig. Als voortzetting van de opname nodig is, kan het CIZ een nieuw besluit tot opname en verblijf nemen.
Er is sprake van zorg als een cliënt of zijn vertegenwoordiger níet instemt met zorg of waartegen de client zich verzet: toedienen vocht, voeding en medicatie, medische handelingen en therapeutische maatregelen; beperking van bewegingsvrijheid (ook fixatie);