Eigenlijk heeft de gierzwaluw zijn poten enkel nodig om zich vast te houden aan muren of andere verticale oppervlakken. Op de grond zul je hem haast nooit aantreffen, want hij is niet in staat om vlot te lopen of zelfs maar rechtop te staan.
Gierzwaluwen doen het allemaal in de lucht. Volgens een recent wetenschappelijk onderzoek uit Zweden kunnen de vogels tien maanden achterelkaar vliegen, zonder te landen. Geen enkele andere vogel blijft zo lang in de lucht.
De gierzwaluw heeft héle kleine pootjes met vier naar voren gerichte tenen voorzien van scherpe nagels waarmee hij zich kan vastgrijpen aan muren en dakranden. Op de grond heeft deze vogel eigenlijk niets te zoeken. De pootjes zijn zo klein dat hij slechts met heel veel kracht vanaf de grond kan opstijgen.
De gierzwaluw is de vogelsoort die veruit het langst onafgebroken door de lucht kan zweven. Onderzoekers aan de Universiteit van Lund hebben aangetoond dat de dieren maar liefst 10 maanden aan één stuk kunnen vliegen, zonder tussenlanding om pakweg te rusten of zich voort te planten.
Gierzwaluwen zijn geheel donker met alleen moeilijk waarneembare lichte keelvlek. Heeft kenmerkende sikkelvormige vleugels. De vlucht is afwisselend met snelle, diepe vleugelslagen en lange glij- of zweefvluchten. Vaak te zien in groepjes, elkaar achtervolgend en daarbij het typische schreeuwende geluid producerend.
Boerenzwaluwen zoeken elkaar ook wel op, maar dan gaat het om enkele paren, zeker niet in aantallen zoals bij de huiszwaluw. De huiszwaluw heeft géén roodbruine keel, noch een lange staart zoals de boerenzwaluw, maar daarentegen wel een opvallend witte stuit, die in de vlucht vaak goed te zien is.
Veel mensen weten het niet maar gierzwaluwen (Apus apus) zijn geen echte zwaluwen. Ze behoren tot een aparte familie, de Apodidae ("pootlozen"). Gierzwaluwen zijn te herkennen aan hun sikkelvormige silhouet en hun onvermoeibare vlucht.
Gierzwaluwen doen alles in de lucht – eten, paren en slapen. De eerste vier jaar van hun leven zijn ze zelfs alleen maar in de lucht. Alleen bij heel extreem weer gaan de vogels aan gebouwen of rotsen hangen.
In de schemering verzamelen de vogels zich en vliegen naar een hoogte van 3 km of meer, waar ze slapen, zwevend in de lucht. Tegen de avond verzamelen de gierzwaluwen die geen nest hebben, zich in groepen en stijgen dan op tot een hoogte van drie tot vijf kilometer.
Vogels vliegen vaak in een V-vorm. Dat doen ze niet alleen omdat het zo leuk allitereert, maar om energie te sparen. Bij een vliegende vogel is de druk onder de vleugel hoger dan de druk erboven. Die lucht wil dus opstijgen en die stuwt de vogel omhoog.
De gierzwaluw is volledig donker gekleurd met een iets lichtere keelvlek. Je herkent hem meteen aan het schrille, 'gierende' geluid dat hij maakt tijdens het vliegen. Vroeger stond de gierzwaluw bekend als 'vogel zonder poten', omdat hij bijna altijd in de lucht vertoeft en haast nooit op de grond.
Groepen van tientallen tot soms honderden jagen op insecten boven open, waterrijke gebieden, boven weilanden met vee, maar ook wel boven bossen en steden. Zo'n uur voor zonsondergang zoeken de boerenzwaluwen de slaapplaats op. Ze overnachten in rietvelden.
In de broedperiode slapen huiszwaluwen op het nest, maar zelfs tijdens de nestbouw, als ze hun nest moeten verdedigen, zag ik ze in de schemering verdwijnen. En ze slapen dan niet in het riet, zoals de boerenzwaluw. De huiszwaluw is ook de enige zwaluw met bevederde pootjes.
Vooral vogelsoorten die bekendstaan als monogaam en intelligent, zoals papegaaien en parkieten, hebben daar last van. Er ontbreekt wetenschappelijk bewijs dat vogels rouw ervaren. Gedrag dat mensen associëren met rouw zou ook andere oorzaken kunnen hebben.
De trouwelingen zijn met name ganzen- en zwanen soorten, sommige uilen en adelaars en een aantal pinguïn soorten. Veel andere vogels zijn 'serieel monogaam'. Dit houdt in dat zij gedurende een broedseizoen bij één partner blijven, maar niet hun hele leven. Ongeveer 90% van de vogelsoorten behoort tot deze categorie.
Het gehoorbereik van vogels verschilt per soort, maar is vergelijkbaar met dat van mensen (20-20.000 hertz). Vogels kunnen tóch veel beter horen, want ze kunnen beter details onderscheiden (grotere gehoorscherpte). Vogels zijn vooral ontvankelijk voor geluiden die dezelfde toonhoogte hebben als hun eigen geluiden.
De meeste vogels slapen met hun kop naar achter gedraaid en onder de veren gestoken. Ze slapen vaak waar ze overdag ook zijn. Dat is op een tak verscholen tussen de bladeren, of zoals spechten, hangend aan een boomstam. Watervogels slapen meestal op het water, waar ze veilig zijn voor landroofdieren.
Daarbij heeft hij een voorkeur voor schemerdonkere en beschutte plaatsen. Zijn belangrijkste belagers, kerkuilen en eksters, hebben een hekel aan kleine ruimtes: daar kunnen ze hun vleugels niet goed uitslaan.
De recordhouder is, niet al te verrassend, een vogel. En die blijft probleemloos 10 maanden achter elkaar in de lucht. Gierzwaluwen verblijven het langst in de lucht.
Het korte antwoord is ja, vissen slapen. De manier waarop ze slapen is echter totaal anders dan bij mensen, zoogdieren en de meeste andere dieren. Tijdens het slapen komen de meeste vissen in een rusttoestand waarin ze stil blijven, een lagere stofwisseling hebben, minder ademhalen en minder hersenactiviteit hebben.
Het lijken misschien steeds dezelfde individuen, maar gedurende de winter zoeken koolmezen voedsel in groepen die van samenstelling kunnen wisselen. 's Nachts slapen de koolmezen individueel in nestkasten, indien die beschikbaar zijn. Zolang een koolmees niet verstoord wordt zal hij deze nestkast blijven gebruiken.
Er was dan opstijgende wind waardoor de zeevogels even hun vleugels konden ontspannen. Op het land slaapt de vogel overigens een stuk langer: maar liefst 12 uur per dag. De resultaten komen niet uit de lucht vallen. Het werd al langer gesuggereerd dat vogels wel moesten slapen tijdens het vliegen.
Huiszwaluwen zijn 12,5 cm lang en hebben een korte gevorkte staart. De bovenzijde is een glanzend donkerblauwzwart verenkleed met een melkwitte stuitvlek, de onderzijde is helder wit met inbegrip van kin en keel. Het zijn kolonievogels; ze leven en broeden in groepen.
Huiszwaluw is een metselaar
Allebei overwinteren ze in tropisch Afrika. Van boerenzwaluwen is bekend dat ze in de tropen 's avonds in groepen van duizenden samen komen, om te slapen in rietvelden en bamboebossen. Huiszwaluwen schijnen de hele winter in de lucht te blijven en net als gierzwaluwen in de lucht te slapen.
Waarom ze dat doen? Omdat ze op zoek zijn naar een nestplaats. Het enthousiaste gegier van Gierzwaluwen kan je gerust beschouwen als hét geluid van de zomer. Alleen in de vroege zomermaanden laten ze hun “srrierrrr” zo uitbundig horen.