De ridderorden zijn ook bekend als 'lintjes'. De Koning is Grootmeester van de ridderorden. Artikel 111 van de Grondwet bepaalt dat ridderorden bij wet moeten worden ingesteld. De ridderorde valt daardoor onder de ministeriële verantwoordelijkheid, en wordt door de regering verleend.
In Nederland is de titel ridder met recht van eerstgeboorte verleend aan leden van de geslachten De Bye en De Stuers; bij de overige geslachten is de titel "op allen" gekregen, zij het dat er ook titelloze adellijke takken bestaan bij de familie (van) Rappard.
Een koninklijke onderscheiding (in de volksmond ook informeel een lintje genoemd) is in Nederland een symbolische erkenning voor persoonlijke, bijzondere verdiensten voor de samenleving. Het kan in beginsel aan iedere Nederlander worden toegekend.
Bij personen die worden benoemd tot Ridder gaat het doorgaans om verdiensten met een regionale of zelfs landelijke uitstraling en betekenis. Dit in tegenstelling tot de graad Lid waar het vooral gaat om personen die lokaal verdienstelijk zijn (dus binnen de gemeentegrenzen).
Vrijwilligers die zich vijftien jaar of langer inzetten, bijvoorbeeld op het gebied van sport, kunst, cultuur, de kerk, pleegzorg enz. kunnen een lintje verdienen. Het kan ook zijn dat iemand een betaalde baan heeft, maar die baan op een hele bijzondere manier invult.
Net als bij de Orde van de Nederlandse Leeuw is Ridder Grootkruis de hoogste graad in deze orde. Deze onderscheiding wordt niet vaak uitgereikt.
Sir is een Brits erepredicaat dat gevoerd wordt door mannen die de erfelijke eretitel baronet bezitten of een ridderschap voor het leven hebben ontvangen als Knight Bachelor of Knight Companion. Zowel ridders als baronetten hebben het recht zichzelf Sir te noemen. Het vrouwelijke equivalent voor Sir is Dame.
Enkele cijfers op een rijtje
De meeste onderscheidingen worden uitgereikt tijdens de Lintjesregen, de dag voor de verjaardag van de Koning. In 2022 waren dat er 3025, in 2021 2882. In 2022 kregen 1093 vrouwen (36%) en 1932 mannen (36%) bij de Lintjesregen een Koninklijke onderscheiding.
De Militaire Willems-Orde is de hoogste Nederlandse onderscheiding. Dit Grootkruis werd sinds 1815 ongeveer vijftigmaal verleend.
Een echte ridder moest sowieso het verschil tussen mijn en dijn kennen. 'De lepels waarmee wordt gegeten, mag je niet meenemen. ' Ook mocht een waardige ridder nooit eten wanneer anderen dronken noch met volle mond praten of drinken.
Wetenschappers hebben ontdekt dat ridders uit de vijftiende eeuw enorm gehinderd werden door hun harnas. De harnassen uit die tijd wogen zo'n dertig tot vijftig kilo. Wetenschappers vroegen zich af welke invloed het harnas op de prestaties van de ridder hadden en probeerden het uit.
Nederland kent namelijk twee soorten ridders. De ridder als adellijke titel en de ridder als bewapende ruiters.
Je bent van adel als je afstamt van een vader die van adel is en die bovendien dezelfde achternaam heeft als jij, omdat titel en predikaat met de achternaam verbonden zijn en adeldom alleen in de mannelijke lijn kan worden doorgegeven.
Prins is de hoogste adellijke titel, maar kan ook een (lagere) vorstelijke titel zijn. Het vrouwelijke equivalent is Prinses. Koning is na keizer de hoogste vorstelijke titel, en met deze titel wordt het (mannelijk) staatshoofd van een koninkrijk aangeduid. Het vrouwelijke equivalent wordt koningin genoemd.
De adel is een sociaal of juridisch afgebakende groep mensen (edelen) die van oorsprong een bevoorrechte positie innam. De precieze inhoud van het begrip varieert naargelang van tijd en plaats.
Ontwikkelingen 2022
9 mensen ontvangen een Koninklijke onderscheiding vanwege pleegzorg voor kwetsbare kinderen; 6 vanwege initiatieven in de ontwikkelingssamenwerking; 27 vanwege intensieve mantelzorg. Er worden 1093 vrouwen gedecoreerd, wat neerkomt op 36%. In vorige jaren was dit percentage 35%.
De uitrusting van een ridder bestond uit een minimum van een oorlogspaard, zwaard, schild en lans. Daarnaast droeg een ridder beschermende kleding zoals een maliënkolder, helm en beschermende stukken hard leer over de armen en benen.
Iemand kan een lintje verdienen als sprake is van persoonlijke bijzondere verdiensten voor de samenleving. Dat kan vrijwilligerswerk zijn, maar ook een betaalde hoofdfunctie of een combinatie van beide.
De ongehuwde dochter van een (burg)graaf, baron, ridder of jonkheer werd aangesproken met freule. Deze aanspreekvorm is uit de mode geraakt. Weduwen van adellijke personen werden vroeger aangeduid als douairière, gevolgd door naam en titel of predikaat van de man, maar zonder de eigen naam: Douairière A.B.C.
De titel baron komt in Nederland en België op twee manieren voor: "op allen" en "met het recht op eerstgeboorte". In het eerste geval heeft ieder lid van de betreffende adellijke familie (dat wil zeggen iedere afstammeling, mannelijk of vrouwelijk, in mannelijke lijn) recht op de titel baron of barones.
Dat een onderscheiding geen cadeautje is, blijkt uit het feit dat het teruggestuurd moet worden naar de Kanselarij als de eigenaar overlijdt. De decoraties blijven eigendom van het Koninklijk Huis. Willen de nabestaanden de decoraties echter bewaren of in de kist meegeven, dan kunnen ze de versierselen kopen.
De Orde van Oranje-Nassau bestaat sinds 4 april 1892. Voor een onderscheiding in deze orde komen personen in aanmerking die zich bijzonder verdienstelijk hebben gemaakt voor de samenleving. Denk hierbij aan vrijwilligers die zich inzetten voor jongeren, milieu, (mantel)zorg, sport, buurtverenigingen of vluchtelingen.
Iedere Nederlander kan een medeburger voordragen voor een koninklijke onderscheiding. Dat kost niets. Je hoeft alleen op het gemeentehuis een formulier in te vullen waarop aangegeven staat voor welke maatschappelijke verdiensten de onderscheiding dient te worden verleend.