Een antisociale-persoonlijkheidsstoornis (ook wel bekend onder de namen psychopathie, sociopathie of dissociale-persoonlijkheidsstoornis) wordt gekarakteriseerd door een diepgaand patroon van gebrek aan respect voor en schending van de rechten van anderen.
Psychopaten hebben geen respect voor de sociale en morele normen, omdat zij niet beïnvloed worden door gevoelens als schuld, wroeging en soms ook angst. In 1941 publiceerde Hervey Cleckley het boek The Mask of Sanity, waarin hij zestien criteria voor de psychopathische persoonlijkheid gaf.
Symptomen psychopathie
Impulsiviteit of niet vooruit kunnen plannen. Prikkelbaarheid en agressiviteit, zoals blijkt uit herhaaldelijke vechtpartijen of geweldpleging. Roekeloze onverschilligheid voor de veiligheid van zichzelf of anderen. De persoon vertoont continu onverantwoordelijk gedrag.
Psychopaten zijn vaak (zo goed als) gewetenloos. Sociopaten hebben daarentegen wel degelijk normen en waarden. Het probleem is alleen dat die flink afwijken van wat de meeste mensen als 'normaal' en 'juist' zullen beschouwen.
Psychopaten hebben de neiging meteen te handelen, in plaats van eerst na te denken. Dit komt doordat ze een lage tolerantie voor verveling hebben, en henzelf daarom altijd bezig proberen te houden. Elke activiteit voelt voor hen als een beloning, en daarom zijn ze snel verveeld.
Genetische basis
Primaire psychopathie lijkt grotendeels bepaald door genen en minder door ervaringen, terwijl secundaire psychopathie voornamelijk direct voortkomt uit de neurobiologische en psychologische verstoringen door omgevingsfactoren, zoals mishandeling, verwaarlozing en misbruik in de kinderjaren.
Naast diverse neurologische en biologische factoren, spelen ook sociale omstandigheden een rol bij de ontwikkeling van psychopathie. Zo zijn psychopathische criminelen vaak opgegroeid in een gezin waar een van de ouders miste of de ouders veel geweld gebruikten tegen elkaar.
De behandeling van psychopathie is zeer moeilijk, maar de beste resultaten worden gehaald als zo jong mogelijk wordt begonnen. Daarom is het belangrijk hen vroegtijdig op te sporen. Hiervoor zijn goede instrumenten en meetmodellen nodig. Er is eerder onderzoek gedaan naar psychopathie, ook onder jongeren.
“Een psychopaat heeft geen geweten”
Het meest typerende voor een psychopaat is het ontbreken van een geweten. Net als bij de narcist ontbreekt het hen aan empathie en schuldgevoel. Maar in tegenstelling tot bij narcisten is dit bij psychopaten aangeboren.
Psychopathische eigenschappen
Maar hij of zij heeft geen empathie, dus geen vermogen om zich in te leven in wat anderen denken en voelen. Ze overschatten zichzelf, spannen anderen voor hun karretje, manipuleren en voelen zich totaal niet schuldig als iemand door hun toedoen lijdt.
Psychopathie zit deels in de genen. Toch kunnen psychopaten 'hun leven beteren', als ze dat zelf willen en als ze kwalitatieve therapie krijgen. Psychopaten verschillen onderling echter veel. Er zal altijd een groep blijven die niet vatbaar is voor verandering.
Bij vrouwen lijkt psychopathie anders tot uiting te komen dan bij mannen. Ze vertonen minder vaak fysieke agressie, maar wel meer manipulatief en emotioneel instabiel gedrag. Het gedrag van vrouwen met psychopathie heeft vaak grote negatieve effecten voor hun directe omgeving.
Het is natuurlijk altijd uitkijken met het herdefiniëren van een psychiatrische term, maar in het boek omschrijven ze 'light-psychopaten' als mensen die gericht zijn op de psychische mishandeling van de medemens en daarbij geen empathie of inlevingsvermogen vertonen.
Kinderen die zien dat anderen pijn hebben maar hierbij minder hersenactiviteit vertonen dan normaal, lopen mogelijk verhoogd risico om zich op volwassen leeftijd te ontpoppen tot psychopaten.
Onder de gehele wereldbevolking is het percentage psychopaten ongeveer 1 procent.
Om met de eerste vraag te beginnen: de deskundigen schatten dat één tot vijf procent in de bevolking psychopathisch is, wat inhoudt dat in Nederland 160.000 tot 800.000 psychopaten aanwezig zijn.
Sociopathie of AsPS ontstaat als gevolg van een genetische aanleg voor psychopathie die pas tot uiting kwam als gevolg van omstandigheden.
Een antisociale-persoonlijkheidsstoornis (ook wel bekend onder de namen psychopathie, sociopathie of dissociale-persoonlijkheidsstoornis) wordt gekarakteriseerd door een diepgaand patroon van gebrek aan respect voor en schending van de rechten van anderen.
Kinderen die een psychopathische persoonlijkheid ontwikkelen zullen hardnekkig egoïsme vertonen. Ze eisen bovendien meestal dingen op van anderen op een erg koppige manier. Hierdoor worden ze intimiderende leiders van hun groepen of metgezellen. Dit wordt steeds erger naarmate ze ouder worden.
Het is een ontwikkeling die we maar amper beseffen, omdat we er maar amper over horen. Dit zijn de feiten: ten opzichte van 1992 is het aantal gevallen van moord en doodslag in Nederland gehalveerd. In 1992 was de kans er slachtoffer van te worden 1 op 60.000, in 2020 was hij 1 op 150.000.
Hij is egocentrisch, leugenachtig, manipulatief, zonder berouw en – een belangrijk kenmerk – gevoelloos. Een psychopaat kan zich niet inleven in een ander. Zijn eigen gevoelens zijn oppervlakkig, maar hij kan wel spélen dat hij ze heeft.
Iemand met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vindt zichzelf beter dan anderen. Hij of zij vertoont egoïstisch gedrag, is dominant, wil bewonderd worden en heeft vaak een gebrek aan inlevingsvermogen. Mensen met een narcistische persoonlijkheidsstoornis vinden zichzelf belangrijker dan anderen.
Momenteel zijn er nog niet voldoende aanwijzingen dat je antisociale persoonlijkheidsstoornis te genezen is. Het is dan ook zeer belangrijk dat gedragsstoornissen in je kindertijd al worden opgemerkt en behandeld. Hoe sneller daarmee wordt begonnen, hoe beter je vooruitzicht op herstel.
Bij antisociaal gedrag is er sprake van probleemgedrag dat ernstiger is dan bij opstandig gedrag. Dit kan zich bijvoorbeeld uiten in: vechten. stelen (vaak in samenwerking met leeftijdsgenoten in tegenstelling tot gedragsgestoorde kinderen, door wie het stelen veelal alleen wordt uitgevoerd)