In de jurisprudentie en de literatuur worden drie vormen van overmacht onderscheiden: absolute overmacht (als
Voorbeelden van overmacht zijn natuurrampen (zoals aardbevingen, sneeuwstormen ...), epidemieën en pandemieën (zoals de COVID-19-crisis), faillissement van een onderneming, onvoorziene technische storingen of defecten die de prestaties belemmeren ...
Putatief noodweer: er is sprake van putatief noodweer wanneer iemand meent in een overmachtsituatie te verkeren en derhalve een strafbare gedraging verricht. Dit kan het geval zijn bij inbeelding van gevaar of bij een onjuiste beoordeling van (de aard van) het gevaar.
De schulduitsluitingsgrond 'afwezigheid van alle schuld' kan bestaan uit dwaling ten aanzien van de feiten, dwaling ten aanzien van het geldende recht (rechtsdwaling), verontschuldigbare onmacht en het betrachten van de maximaal te vergen zorg.
Bij absolute overmacht gaat het erom dat de verdachte juist geen keuzemogelijkheid had. Het moet gaan om een volstrekte onmogelijkheid, de fysieke onmacht, anders dan strafbaar te handelen. Er moet niets of nauwelijks wilsvrijheid bestaan waarop de strafrechtelijke aansprakelijkheid kan worden gebaseerd.
In de jurisprudentie en de literatuur worden drie vormen van overmacht onderscheiden: absolute overmacht (als schulduitsluitingsgrond), noodtoestand (rechtvaardigingsgrond) en psychische overmacht (schulduitsluitingsgrond).
Er zijn over het algemeen drie essentiële elementen voor overmacht: • het kan met of zonder menselijke tussenkomst optreden • het kon redelijkerwijs niet door de partijen worden voorzien • het lag volledig buiten de controle van de partijen en zij hadden de gevolgen ervan niet kunnen voorkomen.
Psychische overmacht is een juridisch begrip dat in strafzaken kan worden ingeroepen als een vorm van schulduitsluiting. Het houdt in dat de dader onder zodanige psychische druk heeft gestaan dat hij of zij redelijkerwijs niet anders kon handelen dan op de manier die tot de strafbare gedraging heeft geleid.
Een culpoos delict betreft een strafbaar feit waarbij sprake is van een bepaalde mate van schuld in enge zin. De term is afgeleid van het Latijnse woord culpa, dat schuld betekent. In het Nederlands strafrecht wordt onderscheid gemaakt tussen culpoze en doleuze delicten.
Putatief noodweer is een ongeschreven schulduitsluitingsgrond. Dit betekent dat deze schulduitsluitingsgrond niet is vastgelegd in de wet. Bij putatief noodweer verkeert de verdachte bij vergissing in de veronderstelling dat hij zich moet of mag verdedigen tegen dreigend gevaar.
Overmacht is een juridisch begrip dat een niet-toerekenbare onmogelijkheid aanduidt om een verplichting na te komen, waardoor de persoon in kwestie van deze verplichting bevrijd wordt. Men gaat er immers van uit dat "niemand gehouden is tot het onmogelijke".
Wat? Er is sprake van medische overmacht wanneer je het overeengekomen werk definitief niet meer kan uitvoeren door je gezondheidstoestand. Na een procedure bij de arbeidsgeneesheer kan jij of je werkgever jouw arbeidsovereenkomst door medische overmacht beëindigen.
Overmacht in noodtoestand is een rechtvaardigingsgrond die de wederrechtelijkheid van de gedraging doet vervallen. Bij overmacht in noodtoestand gaat het om een conflict van plichten: enerzijds de plicht om de wet na te leven en anderzijds de plicht om een hulpbehoevend persoon bijstand te verlenen.
Wettelijke regels overmacht
Volgens de wet is er sprake van overmacht als een partij er helemaal niets aan kan doen dat hij zijn verplichting niet nakomt. Het is niet zijn schuld en het valt hem niet toe te rekenen. Nakoming van de overeenkomst kan dan in alle redelijkheid niet meer worden verlangd.
Voorbeelden van gebeurtenissen die een overmachtsclausule in werking kunnen laten treden, zijn onder meer een oorlogsverklaring, een epidemie, een orkaan, aardbeving of andere natuurrampen die onder de juridische term ‘overmacht’ vallen.
Bewijs van overmacht
Voor een geslaagd beroep op overmacht zal de eigenaar of houder van het motorrijtuig moeten aantonen dat hem of haar zelf rechtens geen enkel verwijt kan worden gemaakt van zijn of haar rijgedrag.
Een doleus delict is een delict waarbij de dader de intentie had om de wet te overtreden. Dit betekent dat de dader bewust en met voorbedachten rade handelde. Voorbeeld: Moord is een typisch voorbeeld van een doleus delict. De dader heeft de intentie om een ander persoon te doden en handelt met deze intentie.
Er is sprake van opzet wanneer iemand een verboden gedraging willens en wetens begaat. 1 De meest zuivere vorm van opzet is 'opzet met bedoeling'. Dat houdt in dat de dader zowel de gedraging zelf en de gevolgen zoals ze zijn voorgevallen heeft voorzien en gewild.
Een zogenoemd geobjectiveerd bestanddeel is een bestanddeel dat aan het opzetvereiste is onttrokken. Dit bestanddeel moet nog steeds worden bewezen, maar het opzet hoeft daar niet op te zijn gericht. Het strafrecht kent geen algemene regels om te bepalen wanneer een bestanddeel moet zijn geobjectiveerd.
Het verschil is dat noodweer gericht is tegen de agressor en overmacht noodtoestand kan het gevaar alleen worden gewend door een inbreuk te maken op de belangen van derden of de rechtsorde als geheel.
Afwezigheid van alle schuld (avas) is een buitenwettelijke schulduitsluitingsgrond in het Nederlands strafrecht die voor het eerst door de Hoge Raad werd geïntroduceerd in het Melk en water-arrest van 1916.
Wat wordt verstaan onder “overmacht”? Overmacht veronderstelt een plotse, onvoorzienbare gebeurtenis, onafhankelijk van de wil van de partijen die de uitvoering van de overeenkomst tijdelijk volledig onmogelijk maakt.
Bij psychische overmacht gaat het erom dat de gedraging niet aan de verdachte te verwijten valt omdat hij handelde onder een zo grote van buiten komende druk dat hij er absoluut geen weerstand aan kon bieden. Vaak voorkomende situaties waarbij die druk aanwezig kan zijn.
Overmacht wordt doorgaans gedefinieerd als bepaalde handelingen, gebeurtenissen of omstandigheden die buiten de controle van de partijen vallen , bijvoorbeeld natuurrampen of het uitbreken van vijandelijkheden.
Kunnen bepaalde slechte weersomstandigheden het niet of te laat opdagen op het werk wettigen? De vraag die men zich moet stellen is dus of men deze weersomstandigheden kan beschouwen als overmacht. Het algemeen principe is dat overmacht de arbeidsovereenkomst schorst.