Er is een simpel trucje om dat te voorkomen. Vooral extra vierge olijfolie kan flink spetteren wanneer je die verhit in de pan. Deze olie is dan eigenlijk ook het meest geschikt om te gebruiken in koude gerechten. Gewone olijfolie is zuiverder, waardoor je er beter in kunt bakken en hij minder zal spetteren.
Om te voorkomen dat die verrekte olie overal heen spat kan je voor het bakken een beetje zout in de pan strooien. Wanneer je dit doet voordat je met olie of boter in de weer gaat voorkom je dat je vloekend als een ketter achter het fornuis staat.
Geklaarde boter
Omdat de boter geklaard is, heb je ook geen last meer van het spatten of bruisen van de boter op hogere temperatuur. Geklaarde boter is daarnaast ook goed geschikt om eier- en botersauzen mee te maken.
Bak, braad, wok of frituur bij voorkeur in gewone (goedkope) olijfolie, arachideolie, zonnebloemolie of maïsolie. Lijnzaadolie en extra vierge olijfolie kun je beter niet verhitten.
Wat je moet doen om te voorkomen dat hete boter gaat spatten? Een snufje zout in de pan doen! Door zout toe te voegen, spatten waterhoudende vetten zoals boter en margarine niet meer. Je hoeft je dus geen zorgen meer te maken dat er een spetter hete boter op je huid terechtkomt.
Waarom spettert olie? Hete olie spettert als het in aanraking komt met vocht. Dat kan gewoon water zijn, maar ook uit bijvoorbeeld het vocht van een stukje vlees of van net gewassen groenten. Doordat het vocht de hete olie raakt ontstaat een reactie waarbij het vocht direct verdampt en de olie gaat spetteren.
Alle oliën bestaan uit een mengeling van onverzadigde en verzadigde vetten. ,,We noemen een olie gezond als die rijk is aan onverzadigde vetzuren. Oliesoorten met veel verzadigde vetten sorteren we in de categorie 'ongezond'”, legt hij uit. Hij raadt aan om vooral olijfolie, koolzaadolie en sojaboonolie te gebruiken.
Deze aldehyden kunnen het DNA beschadigen en daarmee ziektes in de hand werken. Volgens onderzoekers kan geoxideerde zonnebloemolie op de lange termijn leiden tot neurodegeneratieve ziekten. Geraffineerde zonnebloemolie bevat naast omega 6 geen micronutriënten, waardoor het lege calorieën zijn.
Het maakt de olie nog langer houdbaar en extra bestand tegen verhitting. Een groot nadeel van dit gedeeltelijke hardingsproces is dat het transvetten produceert. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat deze soort vetten erg ongezond zijn en het risico op hartaandoeningen kunnen verhogen (1).
Om gezond te bakken kun je dus het beste vloeibaar vet gebruiken. Je kunt hierbij denken aan verschillende soorten oliën, maar bijvoorbeeld ook aan vloeibare margarine of een vloeibaar bak- en braadproduct. Er zijn verschillende typen olie verkrijgbaar in de supermarkt, zoals olijfolie, zonnebloemolie en arachideolie.
Gebruik geschikte vloeibare margarines, bak- en braadproducten of oliën. Voorbeelden van oliën geschikt om in te bakken zijn: arachideolie, olijfolie, maïsolie, rijstolie, slaolie, soja-olie, zonnebloemolie, koolzaadolie en roerbakolie.
Gewone olijfolie en vierge olijfolie zijn heel geschikt voor bakken en braden. Extra vierge olijfolie wordt koud gebruikt voor pasta, salade, vinaigrettes, tapenades en koude sauzen. Extra vierge olijfolie is minder geschikt voor verhitten bij hele hoge temperaturen voor langere tijd.
Voeg een beetje water toe aan de pan. Door wat water in de pan te doen wanneer je het spek wilt bakken, voorkom je dat het gaat spetteren, zo weet The Kitchn. Het water verdampt en hiermee zorg je er ook nog eens voor dat het spek niet zo aan de pan blijft plakken.
Koolzaadolie heeft inderdaad een hoog rookpunt en de neutrale smaak maakt het een uitstekende olie om mee te frituren, maar het is geen ongezonde olie. Net als de meeste van de andere gezonde oliën op deze lijst is koolzaadolie laag in verzadigde vetten. Beste voor: bakken, braden en frituren.
Samenvatting. Voor het bakken kan je gewone olijfolie, zonnebloemolie, arachideolie, kokosolie, druivenpitolie en koolzaadolie gebruiken. Voor roerbakken en frituren kan je rijstolie en kokosolie gebruiken (of speciale wokolie). Voor koude bereiding hangt het van je voorkeur af wat je wilt gebruiken.
Slaolie kan koud worden toegepast voor de afwerking van slaatjes, dressings en vinaigrettes. De neutrale smaak van de slaolie waarin bijvoorbeeld zonnebloemolie wordt verwerkt, kan voor veel meer toepassingen worden gebruikt. Je kunt er ook mee bakken of frituren.
Bakken in zonnebloemolie
Dat het rookpunt van zonnebloemolie op 227 graden Celsius zit is een voordeel ten opzichte van olijfolie. Toch wordt olijfolie aangeraden. Dit komt vooral door het feit dat zonnebloemolie relatief veel meervoudige onverzadigde vetten kent wanneer je dit vergelijkt met olijfolie.
De winnaar: Kokosolie is de gezondste keuze voor frituren
Kokosolie is alles bij elkaar genomen de beste keus. Uit onderzoek blijkt dat zelfs na 8 uur continu frituren bij 180°C de kwaliteit niet afneemt (2). Meer dan 90% van de vetzuren in kokosolie zijn verzadigd, waardoor het zeer goed tegen verhitting kan.
Alternatieven voor bakken
Een veelgenoemde vervanger voor zonnebloemolie is arachideolie. Deze olie wordt uit pinda's gewonnen en smaakt daar ook een beetje naar. Verder zijn raapzaadolie, koolzaadolie, olijfolie (absoluut geen extra vierge) en maisolie goede alternatieven.
Is sojaolie gezond? De typen vetzuren in sojaolie lijken op die van zonnebloemolie. Sojaolie bevat relatief weinig ongezonde verzadigde vetzuren en relatief veel gezonde onverzadigde vetzuren. Onverzadigde vetten hebben een positief effect op de gezondheid.
Frituur op maximaal 175 °C en tot de friet een goudgele kleur heeft. Gebruik vloeibaar, plantaardig frituurvet. Geschikt om te frituren zijn: vloeibaar frituurvet, zonnebloemolie en olijfolie (geen extra vierge). Doe kleine hoeveelheden in de frituurpan, houd maximaal 150 gram per keer aan.
Een daarvan is rijden op plantaardige olie. Daaronder vallen koolzaadolie - ook wel slaolie genoemd - zonnebloemolie en sojaolie. Ook maïsolie en arachideolie (olie uit pinda's) zijn in theorie geschikt voor dieselmotoren. Alleen olijfolie is taboe, omdat die een andere samenstelling heeft.
Het juiste vet
Gebruik rijstolie. Deze neutrale, plantaardige olie geeft amper geur af tijdens het bakken en is niet al te duur. Zet er een kom natuurazijn naast (dit absorbeert eventuele geurtjes) en je hebt écht nergens last van.
Olijfolie kun je goed als vervanger van zonnebloemolie gebruiken. Voor het bakken en braden van bijvoorbeeld vlees of groenten raden we de gewone of Mild Olijfolie aan. Ook bij het bakken van een taart of cake kan olijfolie worden gebruikt, maar dit blijft niet onopgemerkt door de sterkere smaak van olijfolie.
Kokosolie of kokosvet bevat erg veel verzadigd vet, meer dan zonnebloemolie of olijfolie. Verzadigd vet verhoogt je 'slechte' LDL-cholesterol, en dit vergroot de kans op hart- en vaatziekten. Een beetje kokosvet kan geen kwaad, maar je kunt er beter niet te veel van eten.