Koolzaadolie. Koolzaadolie wordt geperst uit de zaden van de koolzaadplant. Deze olie wordt vaak gezien als een 'gezonde' olie vanwege het lage gehalte verzadigde vetten en het hoge gehalte vitamine E. Net als bij olijfolie is de koudgeperste versie het beste om te gebruiken.
Koudgeperst komt van het persen van pitten door druk en wrijving. Hierbij wordt er geen hitte gebruikt. Het is namelijk zo dat hoe meer warmte er bij de persing vrijkomt, hoe meer voedingsstoffen er in de olie verloren gaan. Dit betekent dat koudgeperste oliën hun subtiele smaak, kleur en voedingsstoffen bewaren.
Koudgeperste olijfolie is olie die aan een temperatuur onder 27º C werd geperst. Bij de extractie van olijfolie wordt, nadat de olijven in de molen zijn gemalen, de resulterende pasta tijdens het kneden altijd verwarmd, omdat dit de kleine oliedruppels in de pasta helpt samen te komen en er zo meer olie uit vrijkomt.
Pas op met het verhitten van olie
Deze worden PAK's genoemd: polycyclische aromatische koolwaterstoffen. Bak, braad, wok of frituur bij voorkeur in gewone (goedkope) olijfolie, arachideolie, zonnebloemolie of maïsolie. Lijnzaadolie en extra vierge olijfolie kun je beter niet verhitten.
Zonnebloemolie wordt geperst uit Roemeense of Italiaanse zonnebloempitten. Deze worden vermalen, koud geperst en gefilterd. Zonnebloemolie is neutraal van smaak en is daardoor geschikt voor bakken, braden en frituren.
Samengevat is dit de conclusie. Als je een olie of vet niet verhit, dan zijn olijf-, koolzaad-, soja-, arachide-, zonnebloem-, maïsolie en andere plantaardige oliën de betere keuzes. Dat is omdat ze vooral onverzadigde vetten bevatten en zo helpen de verzadigd vet consumptie te beperken.
Dat komt door de oorlog in Oekraïne, waar Nederlandse bedrijven tweederde van hun zonnebloemolie vandaan halen. Als gevolg van de schaarste raakt het zonnebloemolieschap in de supermarkt leeg. Om tekorten tegen te gaan, wordt de verkoop van zonnebloemolie in supermarkten soms beperkt.
Voor dressings en koude bereidingen kies je voor olijfolie van de eerste, koude persing (extra vierge), die heeft het meeste smaak. Om te bakken gebruik je best geraffineerde (of gewone/vierge) olijfolie. Arachideolie of pindaolie is een plantaardige olie die uit pinda's gewonnen wordt.
En op basis van dit criterium zijn arachideolie en olijfolie de grote winnaars. De eerste barst van de omega 9, een vetzuur dat erom bekend staat een grote rol te spelen bij het voorkomen van hart- en vaatziekten. Dankzij zijn neutrale smaak is dit de perfecte kandidaat-frituurolie.
"We noemen een olie gezond als die rijk is aan onverzadigde vetzuren. Oliesoorten met veel verzadigde vetten sorteren we in de categorie 'ongezond", legt hij uit. Hij raadt aan om vooral olijfolie, koolzaadolie en sojaboonolie te gebruiken.
WAT BETEKENT KOUDGEPERSTE OLIJFOLIE? Koudgeperst is eigenlijk een achterhaalde term voor extra vergine olijfolie. Immers de echt goede olijfoliën worden allemaal koudgeperst en ondergaan geen verdere chemische behandeling. En behouden dan ook alle smaak, voedingsstoffen en vitamines.
Gewone olijfolie en vierge olijfolie zijn heel geschikt voor bakken en braden. Extra vierge olijfolie wordt koud gebruikt voor pasta, salade, vinaigrettes, tapenades en koude sauzen. Extra vierge olijfolie is minder geschikt voor verhitten bij hele hoge temperaturen voor langere tijd.
Zacht van smaak en van nature goed te verhitten. PURE OLIVE OIL heeft een rookpunt van 225℃ en PRIME OLIVE OIL van 190℃. Hierdoor kunnen ze zowel koud als warm gebruikt worden, zonder smaak-en kwaliteit verlies.
Hoewel het waar is dat een zeer fruitige olijfolie meestal een donkergroene kleur heeft en een laag fruitige olie lichter van kleur is of goudgeel, kunnen beide soorten olijfolie volgens international regels als topkwaliteit beoordeeld worden.
Ongeraffineerde olijfolie: dit is een pure olijfolie. Deze olie kan van kleur verschillen en hier zitten alle smaken, geuren, vetten en antioxidanten nog in. 'Extra vierge' olijfolie en 'vierge' olijfolie zijn beiden ongeraffineerde olijfolie.
Extra vierge olijfolie
Letterlijk betekent dit 'extra maagdelijk', in de zin van onaangeraakt, onbehandeld en dus puur natuur. Om extra vierge/verge te mogen heten, moet de olie aan strenge normen voldoen, met als belangrijkste criterium dat de zuurgraad onder de 0,8 procent ligt.
Cafetaria's die Verantwoord Frituren gebruiken vloeibaar frituurvet of frituurolie. Daarin zitten, in vergelijking met vaste frituurvetten, veel onverzadigde vetzuren in. Onverzadigde vetzuren helpen een normaal cholesterolgehalte te behouden.
Zonnebloemolie is de betere grondstof voor frituurolie. Dat heeft vooral met de vetzuursamenstelling te maken. We onderscheiden in zonnebloemolie de normale versie en High Oleic zonnebloemolie. Die laatste soort is veel meer hittebestendig dan de gewone zonnebloemolie.
Het beste om in te bakken of te frituren is olie of zachte of vloeibare margarine uit een fles. Behalve vloeibaar frituurvet is gewone plantaardige olie, zoals zonnebloemolie en olijfolie, ook geschikt om in te frituren.
Zonnebloemolie bevat duidelijk meer vitamine E dan olijfolie, wat de cellen, celwand, bloedbaan en weefsels beschermt. Ook bevat zonnebloemolie meer vitamine K, wat nodig is voor een goede bloedstolling. Olijfolie bevat dan weer meer omega 3-vetzuren, die beschermen tegen hart- en vaatziekten.
Zonnebloemolie, olijfolie, vaak kun je uit de naam opmaken van welke plant de zaden of pitten geperst zijn voor de olie. Bij slaolie is dit niet zo, er wordt immers geen sla geperst om de olie te maken. Slaolie is een mengsel van plantaardige oliën.
Bovendien zijn tot 4% van de vetzuren giftige transvetten. Arachideolie is dus relatief ook gezonder om mee te frituren dan zonnebloemolie.
Alternatieven voor bakken
Een veelgenoemde vervanger voor zonnebloemolie is arachideolie. Deze olie wordt uit pinda's gewonnen en smaakt daar ook een beetje naar. Verder zijn raapzaadolie, koolzaadolie, olijfolie (absoluut geen extra vierge) en maisolie goede alternatieven.
"Er zijn nog wel voorraden in Nederland, maar het is niet veel meer. We verwachten dat je over een aantal weken geen zonnebloemolie meer kan kopen." Dat is volgens hem geen reden tot paniek: "Er zijn voldoende alternatieven. Zoals koolzaadolie, slaolie en olijfolie.
Zonnebloemolie is duur en schaars, als gevolg van de oorlog in Oekraïne. Afhankelijk van wat u ermee wilt doen, zijn er gelukkig alternatieven beschikbaar. Tot voor kort was zonnebloemolie een van de voordeligste oliesoorten, een stuk goedkoper dan bijvoorbeeld olijfolie.