Voor vegetariërs is melk (naast eieren) een belangrijke bron van vitamine B12, een vitamine die alleen in dierlijke producten voorkomt. Zonder zuivelgebruik wordt het voor een vegetariër erg moeilijk om via de voeding aan deze vitamine te komen.
Van alle zuivelvervangers is sojadrink wat betreft voedingswaarde de beste vervanger. Deze lijkt behoorlijk op die van halfvolle melk. Zo zitten er net zo veel eiwitten en kilocalorieën in. Calcium, vitamine B2 en B12 worden vaak toegevoegd.
Plantaardige melk: sojamelk, amandelmelk en hazelnootmelk, havermelk, kokosmelk, rijstmelk.
De gezondste plantaardige melk
Qua voedingswaarde scoren sojamelk, amandelmelk en havermelk het beste. Rijstmelk scoort het slechtst, met weinig vitaminen en mineralen en relatief veel calorieën en suikers. Kijkend naar eiwitten steekt sojamelk met kop en schouders boven de andere plantaardige melken uit.
Haver- en amandelmelk zitten net als sojamelk onder de waarde van koemelk. Het is wel goed om de ongezoete variant van plantaardige melk te kopen, dat is een stuk gezonder. Het grootste verschil zit hem in eiwitten en vitamine B2 en B12. De verschillende plantaardige soorten melk bevatten hiervan minder dan koemelk.
Havermelk en sojamelk zijn de twee beste alternatieven voor koemelk als je geschuimd melk wil. Met havermelk kun je net als koemelk ook goed latte art maken. Dit komt door de (grote) hoeveelheid eiwitten die erin zitten.
Vergelijken we de voedingswaarde van sojamelk met die van dierlijke melk, dan valt op dat er weinig verschil zit tussen de twee. De gewone sojamelk van Alpro bevat zelfs minder suiker (2,4 gram), minder vet (1,8 gram) en meer eiwitten (3,8 gram) dan de gemiddelde dierlijke melk.
Het vet in melk bevat wel veel verzadigde vetten. Dit vergroot het risico op hart- en vaatziekten. Eet je magere en halfvolle melkproducten, dan krijg je niet te veel verzadigde vetten binnen.
Kokosnoten groeien aan kokospalmen, die alleen in tropische en subtropische gebieden kunnen groeien. Kokosnoten en producten die hiervan gemaakt worden zoals kokosmelk, kokosrasp of kokosmeel zijn plantaardig.
Sojamelk heeft het hoogste eiwitgehalte. Een gevarieerde plantaardige voeding kan overigens met gemak in voldoende eiwitten voorzien, je hoeft deze dus niet noodzakelijk uit je melk te halen. Havermelk bevat meer vezels dan andere melksoorten. Amandelmelk is dan weer rijk aan antioxidanten.
Met "vegetariër" bedoelt men dus doorgaans "lacto-ovo-vegetariër", wat wil zeggen dat die persoon geen vlees of vis eet, maar wel zuivel en eieren. Een minderheid is lacto-vegetariër (wel melk, geen eieren) of ovo-vegetariër (geen melk, wel eieren).
Alle dranken van het merk Coca Cola zijn bijvoorbeeld vegan (niet alleen cola, maar ook fanta, sprite etc.) behalve hun Minute Maid Multivitamin. Toch blijft het handig om op de verpakking te kijken van frisdranken. Rivella en Taksi zijn bijvoorbeeld niet veganistisch omdat ze melk bevatten.
Kaas & kwark
Stremsel is nodig om van melk kaas de maken. Het zorgt ervoor dat melk gaat samenklonteren en wordt gevormd tot een “wrongel.” Hiervan wordt kaas gemaakt maar ook kwark. Over het algemeen wordt stremsel gemaakt van de lebmaag van een kalfje en is dus niet vegetarisch.
Van alle plantaardige melkvervangers lijkt sojamelk qua samenstelling het meest op koemelk. Het is dan ook het meest populaire plantaardige alternatief voor melk. Sojamelk scoort gemiddeld wat calorieën betreft en vormt een goede bron van eiwitten en calcium.
Het probleem: ongefermenteerde soja!
Zo zet Alpro op de verpakking van sojamelk dat het product gefermenteerd is. Maar het blijkt dat niet de sojabonen zijn gefermenteerd, maar het suikerwater dat later is toegevoegd. Hierdoor houd je de nadelige gevolgen van ongefermenteerde sojabonen.
Soja en isoflavonen
Soja bevat isoflavonen, stoffen die erg lijken op het hormoon oestrogeen dat het lichaam zelf maakt. Isoflavonen worden ook wel plantaardige oestrogenen of fyto-oestrogenen genoemd. Deze fyto-oestrogenen kunnen invloed hebben op vormen van kanker die gevoelig zijn voor hormonen, zoals borstkanker.
Naast sojamelk, havermelk en amandelmelk zijn er verschillende soorten veganistische melk met verschillende smaken, voor- en nadelen en doeleinden. Het is de moeite waard om ze uit te proberen. Melkalternatieven op basis van peulvruchten overtuigen door hun hoge eiwitgehalte.
Je kunt gewoon zonder soja
Mocht jij dat ook denken, dan weet je nu dat je ook gewoon zonder soja een gezonde veganist kunt zijn. Je kunt in plaats van sojamelk ook gewoon amandel/rijst/havermelk gebruiken en er zijn ook vleesopvolgers zonder soja en uiteraard nog duizenden andere dingen die je als veganist kunt eten.
Als je plantaardig wilt eten, dan schrap je koemelk en geitenmelk – en alle producten die hiermee zijn gemaakt – van je menu.
De drank bevat 2 gram vezels en vitamine A, B12, D, calcium, ijzer en kalium. De B-vitamines zitten oorspronkelijk in haver. De rest van de vitamine is aan het product toegevoegd. Ten opzichte van koemelk, zit er wel minder eiwit in Oatly havermelk.
Een liter havermelk kost bijna vier keer zo veel als een liter koemelk. Maar de ingrediënten zijn veel water en een beetje haver, dus waar komen die kosten dan vandaan? Melk niet uit een koe, maar een plant.
'Door de zuurtegraad van de koffie, het verschil in temperatuur en het kloppen van de melk, kan de melk gaan stremmen omdat plantaardige melk daar niet tegen bestand is. Het is daarom lastig voor barista's om plantaardige melk te gebruiken. De barista-variant is dus speciaal ontwikkeld om te gebruiken met koffie.