Op het noordelijk halfrond van de aarde valt deze dag elk jaar rond 21 december en wordt hij winterpunt genoemd. Op het zuidelijk halfrond is het omgekeerd; daar valt de kortste dag omstreeks 21 juni. Dit artikel beschrijft de kortste dag verder vanuit het gezichtspunt van het noordelijk halfrond.
Kortom. Winterzonnewende vindt plaats op 22 december 2023 op het noordelijk halfrond en op 20 juni 2024 op het zuidelijk halfrond. Het markeert de kortste dag en de langste nacht van het jaar en de eerste dag van de winter in astronomische termen. Deze dag wordt wereldwijd gevierd — zelfs in Antarctica.
Varia. In verband met de omschakeling van de zomertijd naar de wintertijd op de laatste zondag van deze maand duurt oktober in de Europese Unie een uur langer dan de andere maanden van 31 dagen. Hiermee is oktober de langste maand van het jaar.
Een opbeurende gedachte in deze donkere dagen: a.s. donderdag 21 december is het de kortste dag van het jaar en worden de dagen al weer langer. En dan is het nog precies een half jaar tot aan de langste dag: vrijdag 21 juni 2024.
Eind januari zullen de dagen zelfs met ongeveer 3 minuten aangroeien per dag.
Tot aan de zomerzonnewende, die in 2024 op het noordelijk halfrond op 20 juni valt, worden de dagen telkens gemiddeld 3 minuten en 20 seconden langer. Vlak na de winterzonnewende stijgt de daglengte het minste, maar in maart – rond de equinox – krijgen we 5 minuten meer daglicht per etmaal.
Dagen worden korter, maar niet met hetzelfde tempo
De equinox vindt elk jaar plaats rond 21 maart en 23 september. Met het veranderen van de hoek, verandert dus ook de daglichtperiode. En omdat de hoek rond de equinox sneller verandert dan anders, doet de daglengte dat in die periode dus ook!
De langste nacht, of kortste dag, luidt het begin van de astronomische winter in. De datum varieert van jaar tot jaar tussen 21 en 22 december. De scheve stand van de aardas draait het noordelijk halfrond van de zon af in onze winter waardoor wij in Nederland het minste licht ontvangen op 21 december.
Vrijdag 22 december is dit jaar officieel de dag met de minste zonuren. Het wordt laat licht en (veel te) vroeg weer donker. Bij veel mensen zorgen deze donkere dagen voor vermoeidheid, omdat hun biologische klok door het gebrek aan daglicht in de war is.
Pas op 4 januari begint de zon 's ochtends vroeger op te komen. De vroegste zonsondergang heeft plaats op 12 december. De meest late zonsopkomst gebeurt op 31 december.
Oktober was volgens de eerste Romeinse kalender de achtste maand van het jaar. Dat was voor dat januari en februari aan de kalender toegevoegd werden. Omdat oktober de achtste maand was is de naam van deze maand vernoemd naar het cijfer acht. 'Octo' is het Latijnse woord voor dit cijfer.
Het is winter op Svalbard, en rondom de hoofdplaats van deze archipel in de ijselijke Barentsz-zee (die wij als Spitsbergen aanduiden) is het permanent duister. 's Nachts en overdag. Van november tot eind februari zijn de ruim drieduizend inwoners van de Noorse nederzetting verstoken van daglicht.
Op de noordelijke poolcirkel blijft het op de kortste dag precies een etmaal lang donker.
Op 20 juni gaat de zon om 22.03 uur onder, de volgende ochtend komt die om 05.18 uur weer op. Een nacht dus van 7 uur en 15 minuten. Wist je trouwens dat de kortste nacht niet altijd de nacht vóór de langste dag betreft?
De kortste dag van het jaar is op vrijdag 22 december 2023. Dit wordt ook wel de winterzonnewende genoemd. Op deze dag bereikt de zon haar laagste punt aan de hemel, wat resulteert in de minste daglichturen en de langste nacht. Het markeert het officiële begin van de winter, met kortere dagen en langere nachten.
Nederland. Per etmaal verschuiven de tijden van zonsopgang en zonsondergang in Nederland elk maximaal ongeveer twee minuten (afgezien van de sprongen van een uur door de wisseling tussen zomer- en wintertijd), waardoor de tijd ertussen per etmaal maximaal ongeveer vier minuten verandert.
Volgens de klimatologische indeling is de winter dus al op 1 december begonnen en duurt het seizoen tot met 28 of 29 februari.
21 december is de 355ste dag van het jaar (356ste dag in een schrikkeljaar) in de gregoriaanse kalender. Tevens de kortste dag van het jaar op het noordelijk halfrond. Hierna volgen nog 10 dagen tot het einde van het jaar.
Aan het begin van de zomertijd (21 juni) duurt een dag 16 uur en de nacht slechts 8 uur. Deze dag noemt men de zomerzonnewende. Het is de langste dag en kortste nacht van het jaar. Aan het begin van de winter (21 december) is het precies omgekeerd: De nacht duurt 16 uur en de dag slechts 8 uur.
De aarde draait met een gekantelde as ten opzichte van de zon, en in de zomermaanden is de Noordpool naar de zon gericht. Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
De vuistregel is dat Golden Hour één uur na zonsopkomst en één uur voor zonsondergang is.
In landen als Spanje of Italië duurt de schemering daardoor bijvoorbeeld aanzienlijk korter dan in verder van de evenaar gelegen landen als Nederland en België. Het wordt zodoende in landen dichter bij de evenaar 's avonds na zonsondergang veel sneller donker.
Middernachtzon: 24 uur licht in IJsland
De aarde draait een baan om de zon in precies 1 jaar tijd. Doordat de as van de aarde een hoek van 23,5 graden maakt ten opzichte van het vlak dat door die baan wordt gemaakt krijgen we de gekende seizoenen, met het lengen en korten van de dagen.
In de gebieden rond de evenaar verloopt de zonsondergang het snelst. In iets meer dan twee minuten is de klus geklaard. Het gevolg is dat het in die gebieden heel snel donker wordt: het "vallen" van de nacht. Naarmate we hogere breedtegraden opzoeken, wordt het verschil tussen de seizoenen duidelijk.
Dongzhi, St. Lucia, Yule, solstitium. Noem het hoe je wilt, op het noordelijk halfrond wordt gefeest. Deze vrijdag vindt de winterzonnewende plaats, ook wel bekend als de kortste dag van het jaar.