De meest voorkomende kwallen in Spanje zijn de parelkwal of lichtende kwal (Pelagia Noctiluca) (in het Spaans medusa luminescente of clavel) en de Portugese Man of War (Physalia physalis) of Portugees oorlogsschip (in het Spaans carabela portuguesa of falsa medusa).
Handig om te weten: niet elke kwal steekt. Kompaskwallen, blauwe haarkwallen en de kruiskwallen kunnen voor flink wat overlast zorgen. Die laatste - gelukkig zeldzaam voorkomende soort in Nederland - kan zelfs tot een ziekenhuisbezoek leiden. Maar de meeste kwallen steken niet, die kriebelen hooguit.
De parelkwal komt voor in de Middellandse Zee en delen van de Atlantische Oceaan. Ze wordt ook waargenomen langs de Atlantische kusten van Frankrijk, Schotland en Ierland. Tijdens de jaren 80 werd aan de Italiaanse Adriatische kust een wildgroei van de Pelagia noctiluca vastgesteld.
Een van de belangrijkste symptomen die bij een beet van een kwal optreden, is een rode huid. Ook kan de huid na de beet opzwellen en gaan jeuken. Vaak zie je streepvormige plekken, die een beetje op galbulten of netelroos lijken. Soms kunnen er ook bultjes of blaasjes ontstaan.
Komt de kwal in contact met een vijand, dan schieten de netelcellen als een soort harpoen uit de tentakel. Het gif uit die cellen komt in je huid terecht, met jeuk en pijn tot gevolg. In Nederland is de kans dat je een (zeer) giftige kwal tegenkomt gelukkig niet heel groot.
Een mild ernstige reactie: misselijkheid, kortademigheid, maagklachten, verwarring. Dit komt voor bij kleine kinderen of als de kwal veel gif heeft afgegeven. Een ernstige reactie: flauwvallen, spierkrampen, hoesten, braken en ademhalingsmoeilijkheden.
De 'medusa velero' ofwel velella in het Nederlands Bezaantje is een kleine kwal van ongeveer zeven centimeter lang en is blauw gekleurd waardoor sommige mensen deze kleine kwallen soms aanzien voor de potentieel gevaarlijke carabela portuguesa ofwel het Portugees oorlogsschip.
De gevaarlijkste kwallen zijn tropische soorten, waarvan de giftigste de Australische zeewesp (Chironex fleckerii) is, die dodelijk kan zijn voor de mens. Langsheen onze kustlijn komen geen soorten voor die dodelijk zijn voor de mens. Maar een contact met bepaalde Noordzeekwallen kan een onaangename ervaring zijn.
Als het oostenwind (aflandige wind) is, wind van land naar de zee, ontstaat er een onderstroom. De bovenste laag van het water wordt dan door de wind van het land af geduwd, terwijl de onderstroom naar het land toe gaat. In die onderstroom bevinden zich de kwallen, met als gevolg dat ze aanspoelen op het strand.
Na een kwallenbeet kan een plaatselijke reactie op de huid ontstaan, die je kan vergelijken met een reactie op een brandnetel prik. De reactie kenmerkt zich door een geprikkelde huid, roodheid en zwelling. Gelukkig komen aan de Nederlandse kust geen (levens)gevaarlijke kwallen voor.
Een kwallenbeet kan een vervelende reactie veroorzaken die tussen de één en drie dagen kan aanhouden. De meest voorkomende symptomen zijn: Een rode huid. Zwelling.
Kwallen steken met brandharen, die vaak als tentakels onder de kwal langen of op zijn oppervlak zitten. Deze geven een reactie bij aanraking. Op de plaats waar deze brandharen de huid hebben geraakt, treedt een reactie op met roodheid, zwelling en soms blaarvorming. Er is vaak (veel) pijn, een branderig gevoel of jeuk.
Kwallensoorten in de Wadden- en Noordzee
De meest voorkomende kwal is de oorkwal. De steek van deze soort doet niet veel pijn en de gevolgen zijn minimaal. Na een steek kan de huid hoogstens wat rood, opgezwollen en een beetje jeukerig zijn, maar deze klachten verdwijnen na een aantal uur.
In de Noordzee leven verschillende soorten kwallen. De oorkwal komt het meeste voor. Dit is een doorzichtige kwal met vier roze of witte ringen. Hij kan je niet steken, omdat hij niet door de huid heen komt.
Kompaskwal: Kwal met bruine strepen op het lichaam, spoelt aan vanaf half juli en kan zo voor overlast zorgen. Kan gemeen steken. Zeepaddenstoel of bloemkoolkwal: Bolvormige, blauwe kwal die erg groot kan worden, spoelt soms massaal aan in het najaar. Ongevaarlijk.
De tentakels van kwallen hebben giftige netelcellen. Wanneer je gestoken wordt, spuit de kwal gif in je bloedbaan. Hierdoor kan je jeuk en pijn voelen. Wanneer je uit het water stapt, drogen de netelcellen uit.
De meeste kwallensoorten die je in Nederland tegenkomt, kunnen geen kwaad. Eigenlijk is alleen de kompaskwal gevaarlijk. Deze kwal heeft bruine V-vormige strepen.
Ze hebben geen brein en bestaan vrijwel geheel uit water – en toch beschikken ze over heel wat superkrachten.
De 'medusa velero' ofwel 'velella' in het Nederlands 'Bezaantje' is een kleine kwal van ongeveer 3 tot 7 centimeter lang en is blauw gekleurd waardoor sommige mensen deze kleine kwallen soms aanzien voor de potentieel gevaarlijke 'carabela portuguesa' ofwel het 'Portugees oorlogsschip'.
De Mnemiopsis Leidyi, Latijn voor de kamkwal, een kwallensoort die funest is voor het ecosysteem van de Adriatische Zee. Want hoewel de kwal onschadelijk is voor de mens, eet dit diertje plankton en de eieren en larfjes van de ansjovis.
Dit zijn een soort pijltjes met holle naaldjes, waarmee de huid van een mens wordt doorboord. Hierdoor ontstaat iets dat lijkt op een brandplek. Een rode plek die jeukt en pijn kan doen. De mate waarin dat gebeurt hangt af van het soort gif en de hoeveelheid die wordt geïnjecteerd.
De onderzoeker laat de imposante kwal op het strand liggen zodat andere mensen hem ook kunnen bewonderen. Wie dat wil, kan het dier gewoon oppakken. Deze kwal is ongevaarlijk, volgens Ecomare, het centrum voor wadden en Noordzee. De netelcellen zijn te zwak om door de menselijke huid te dringen.
Kwallen kunnen steken omdat ze omdat ze speciale prik-cellen hebben. Die gebruiken ze normaal gesproken om hun eten mee te vangen. Kwallen eten heel kleine beestjes, zoals zeewatervlooien en minivisjes. Die verdoven ze met een stofje uit hun prik-cellen.
Kwallen bijten niet
We noemen het dan wel een kwallenbeet, maar kwallen kunnen helemaal niet bijten. Ze steken. Officieel heet het dus een kwallensteek. De tentakels van een kwal bevatten netelcellen met gif.