Breng beide zwachtels altijd rechtsom aan (wanneer je voor de cliënt staat). Bij het linkerbeen is de start bij grote teen richting de kleine teen.
Voorheen maakte het bij wasbare korte rekzwachtels niet uit bij welke teen je begon, vertelt Melis: 'Je tweede zwachtel zwachtel je namelijk de andere kant op, dus die geeft weer tegendruk. Inmiddels heeft Vilans de protocollen aangepast: je begint nu altijd bij de kleine teen.
Aanbrengen tricot buisverband en/of polsterwatten.Aanbrengen zwachtel onderbeen en daarna knie en bovenbeen.Fixeren zwachtel. Gebruik lange-rek-zwachtels bij immobiele cliënten (niet ambulante compressietherapie) of bij cliënten bij wie de zwachtels vaak verschoond moet worden.
Er kunnen complicaties ontstaan bij het verkeerd zwachtelen. De complicaties die het meest ontstaan zijn venster-oedeem, striemen of blaren, droge geïrriteerde huid, dat het verband te los zit. Het kan ook zo zijn dat het verband te strak staat, waardoor de patiënt pijn ervaart.
Begin met zwachtelen bij de tenen en maak twee slagen om de voet heen. Zwachtel verder over de wreef en naar de hiel. Houd bij de eerste slag een derde onder en twee derde boven de hiel aan. Maak nu boven de enkel een circulaire slag.
Voorkom drukplekken door zwachtels glad en zonder kreukels aan te brengen. Pijn en blauwe tenen of vingers na het zwachtelen kunnen duiden op te strak zwachtelen. Raadpleeg de behandelend arts als de pijn na het opnieuw zwachtelen aanhoudt. Als de tenen wit blijven, raadpleeg dan ook de behandelaar.
Als er tijdens het zwachtelen gevoelloosheid of pijn van de stomp optreedt, is dit een teken dat de zwachtel te strak is aangebracht. Gebruik per keer minstens driekwart van de zwachtel om zo voldoende druk te verkrijgen. Eindig weer op het bovenbeen met 2 à 3 ankers (zonder druk).
Uitstekende delen, zoals enkel en scheenbeen, moeten worden gepolsterd (opvullen van holtes met watten) om de druk gelijkmatig te verdelen en de uitstekende botdelen en kwetsbare huid te beschermen.
De zwachtels brengen verzwakte en vergrootte bloedvaten terug tot een normaal niveau en drijven overtollig vocht terug in de bloed- en lymfevaten, waarna het wordt afgevoerd door het lichaam.
'Zwachtel bij een cliënt eerst één been, niet beide'
'Als iemand hartfalen heeft, heeft het hart minder pompkracht. Hierdoor kan iemand kortademig of benauwd raken, want er wordt extra vocht vastgehouden', legt Melis uit. 'Wanneer je twee benen met oedeem zwachtelt, gaat het vocht omhoog, richting het hart.
'Als iemand hartfalen heeft, dan heeft het hart minder pompkracht. Hierdoor kan iemand kortademig of benauwd raken, want er wordt extra vocht vastgehouden', legt Melis uit. 'Wanneer je twee benen met oedeem zwachtelt, gaat het vocht omhoog, richting het hart. Dit kan soms wel tien liter vocht zijn.
Over zwachtelen
Zwachtelen gebeurt met een drukverband. Dit drukverband heet een zwachtel. Het drukverband zit strak om uw been. Door de druk van het drukverband op uw been, kan het vocht in uw been makkelijker weg.
- Moet je 'in de rol kijken' tijdens het zwachtelen? 'Ja, als je niet in de rol kijkt, loopt de rol vast tegen het been en kun je dus niet (beenvolgend) zwachtelen. '
De zwachtels worden strak aangelegd. Het is belangrijk dat u na het zwachtelen veel loopt en uw kuitspieren gebruikt. Als u niet kunt lopen of moeilijk loopt, dan kunt u oefeningen doen met uw tenen en voeten.
Zwachtels wisselen
Heeft u geen wond? Dan mogen de zwachtels 3 tot 7 dagen blijven zitten. U mag de zwachtels er niet afhalen om te gaan douchen.
Wie kan er zwachtelen? Zwachtelen is een handeling die kennis en ervaring vereist. Verpleegkundigen van thuiszorginstellingen zijn deskundig en ervaren in het aanleggen van zwachtels. Ook kunnen zij adviseren wanneer u over kunt gaan op het dragen van therapeutische elastische kousen.
Meet de lengte van het been tot 1cm onder de knieplooi
Het opmeten van de lengte van het been is erg belangrijk en wanneer iemand anders dat doet gaat dat makkelijker.
Antwoord wond- en compressiespecialist Jacobine Melis: 'De belangrijkste reden om te zwachtelen is het terugdringen van oedeem, dat bijvoorbeeld ontstaat door chronische veneuze insufficiëntie. Hierbij wordt vocht en bloed niet meer goed omhoog gepompt, doordat de doordat de kleppen in de aders niet meer functioneren.
Wikkel gelijkmatig over de voet, de enkel, hiel en een deel van het onderbeen. Laat de tenen zichtbaar. Breng de zwachtel in tegengestelde richting van de verzwikking aan.Is de enkel aan de rechterkant dubbelgeklapt, wikkel dan dus linksom.
Doel van het zwachtelen
Door de gezwachtelde benen veel te bewegen (lopen!), spannen de spieren in de kuit zich aan waardoor ze tegen de bloedvaten drukken. Zo pompen de spieren het bloed terug naar het hart (spierpomp). Deze behandeling een combinatie van zwachtelen en veel bewegen, heet ambulante compressietherapie.
Bij het zwachtelen van de benen zal het vocht omhoog gaan, richting het hart. Dit kan fataal aflopen; Hartaderproblemen. Er ontstaat druk, waardoor de bloedtoevoer naar de huid en het onderhuidse weefsel vermindert.
Als het hart door een instroombelemmering, een uitstroombelemmering of een defecte pompwerking niet voldoende veneus terugvloeiend bloed kan verwerken, stijgt de veneuze druk en treedt er meer vocht uit het vaatstelsel. Oedeem ontstaat vooral van de onderbenen en de laagliggende delen van het lichaam.
Het doel van het zwachtelen is om de stomp zo snel mogelijk geschikt te maken voor een prothese. Zwachtelen zorgt voor: Vermindering en voorkómen van vochtophoping (oedeem*).
Je herkent het aan knellende sieraden en horloge of striemen van de sokken. Ook kan er een deukje in de huid achterblijven als je met de duim een paar seconden stevig op het onderbeen drukt. Naarmate oedeem langer bestaat, kunnen meer huidveranderingen optreden zoals verkleuring, verharding en soms zelfs wonden.