Fasen van groepsvorming – forming, storming, norming, performing. Net als mensen doorlopen ook groepen een ontwikkeling. Bruce Tuckman heeft deze groepsontwikkeling gevat in vier stadia: forming, storming, norming en performing. Een zeer inzichtelijk model om de ontwikkeling van de groep tastbaar te maken.
Groepsontwikkeling volgens Tuckman
Dit model veronderstelt dat groepen achtereenvolgens vijf fasen doorlopen: forming, storming, norming, performing en 'adjourning'.
Tijdens de norming zijn de verhoudingen duidelijk en leren de kinderen elkaar steeds beter kennen. Ze gedragen volgens de regels die gezamenlijk zijn afgesproken. Bijleveld: “Als leerkracht is het belangrijk dat je daarbij ook het goede voorbeeld geeft.
Hij onderscheidt vijf fasen: forming, storming, norming, performing en adjourning. Iedere fase kenmerkt zich door de processen die zich in een groep afspelen.
Net als mensen doorlopen ook groepen een ontwikkeling. Bruce Tuckman heeft deze groepsontwikkeling gevat in vier stadia: forming, storming, norming en performing. Een zeer inzichtelijk model om de ontwikkeling van de groep tastbaar te maken.
In de stormingsfase, die maximaal twee weken duurt, voelt het een beetje aan als een storm in de klas. In deze roerige fase wordt de pikorde in de groep bepaald. De leerlingen zijn in deze fase kritisch op elkaars gedrag en ontwikkelen een voorkeur voor een leider en een type leiderschap.
Fase 5: Adjourning (Afscheidsfase) – Het team wordt opgeheven. Varianten: het team valt uiteen, teamleden vertrekken en/of er komen nieuwe leden bij; het leiderschap wisselt in het team, de teamopdracht verandert waardoor er andere kwaliteiten en competenties worden gevraagd.
In de normfase begint het team meer als een geheel te functioneren. Men zal kritiek niet meer ervaren als een persoonlijke aanval, maar als een constructieve, taakgerichte discussie. De groep ontwikkelt in deze fase gezamenlijk geaccepteerde omgangsvormen zoals: waarden, normen en methodes.
Dit proces is ook te omschrijven als de ontwikkeling van het groepsklimaat. Het proces van groepsvorming is vaak zichtbaar als een groep onbekende mensen zich bij elkaar voegen door overeenkomstige eigenschappen, doelstellingen, uitdagingen of interesses.
Het model van Tuckman veronderstelt dat groepen achtereenvolgens vijf fasen doorlopen: forming (vormgeving), storming (conflictfase), norming (groepsnormen ontwikkelen), performing (presteren) en adjourning (afscheid nemen).
In de prestatiefase, de een na laatste fase binnen de vijf fasen van groepsontwikkeling, functioneert het team als eenheid en de groepsenergie komt geheel ten goede van de taak. Alle teamleden weten precies wat er van hen verwacht wordt en ze werken gezamenlijk naar doelen toe.
In iedere groep proberen mensen hun positie te bepalen. Dat is voor leerlingen in een klas niet anders. Als leraar kun je een belangrijke rol spelen door dit groepsproces actief te leiden. Op die manier ontstaat een veilige sfeer in de klas waarin kinderen zich prettig voelen en het beste uit zichzelf kunnen halen.
Fase 5: de adjourning-fase
Dit is de afscheidsfase. In deze fase van de vijf fasen van groepsontwikkeling kan een team worden opgeheven, omdat alle taken voltooid zijn. Emotie speelt in fase 5 een belangrijke rol. De teamleider heeft weer een belangrijke rol, omdat hij moet zorgen voor een passend afscheid.
Ontwikkeling van je team is veranderen op basis van inzicht in drijfveren, kwaliteiten, voorkeuren en competenties van een groep mensen die samenwerken. Het geeft een helder beeld van je drijfveren en hoe deze zich verhouden ten opzichte van je collega's.
Natuurlijk is het belangrijk om jezelf goed te positioneren, de klas te doorgronden, omgangsvormen te bepalen en deze vast te leggen in een gezamenlijk commitment. Of je dit nu doet met groepsregels of op een andere manier. Leer je kids vooral hoe ze met elkaar om moeten gaan. En hoe ze met jou om moeten gaan.
Een goede groepsdynamiek is over het algemeen te herkennen aan een open en gezellige sfeer, goede samenwerking en een efficiënte uitvoering van taken. De groepsleden voelen zich veilig, waardoor zij hun mening durven te geven en conflicten op een vruchtbare manier oplossen.
Belangrijk voor het opbouwen van een nieuwe groepsdynamiek is een positieve relatie tussen jou en je leerlingen. Zorg dat je op de hoogte bent van de thuissituatie. Welke impact heeft de coronacrisis gehad op leerlingen en hun omgeving? Geef ook complimenten, liefst klassikaal om de eenheid te bevorderen.
Forming (Ieder voor zich) is de eerste fase. Hierin leert het team elkaar kennen. Er is nog geen hechting en het groepsgevoel ontbreekt. De individuen in de groep proberen conflicten te vermijden en zijn vaak routinematig bezig.
Als er sprake is van sterke onderlinge verbondenheid tussen leerlingen en als hun relatie met de leraar goed is, is de groepssfeer vaak positief. Dan zijn problemen bespreekbaar en voelen kinderen zich veilig om zichzelf te zijn en elkaar aan te spreken op negatief gedrag.