Mogelijke prognostische risicofactoren voor de ontwikkeling van een delier zijn: reeds bestaande verminderde cognitie, zintuiglijke beperking, hoge leeftijd, fysieke beperking, ernst van de ziekte, het hebben van een infectie en een voorgeschiedenis van alcoholgebruik.
Uitlokkende factoren
Dit zijn bijvoorbeeld ontstekingen van de hersenen, zwellingen in de hersenen, kneuzingen van de hersenen, bloedingen in de hersenen of herseninfarcten.
Bij ouderen is een delier meestal het gevolg van een lichamelijke ziekte of het gebruik van geneesmiddelen. Symptomen zijn angst, onrust, veranderd gedrag, wisselend bewustzijn, moeite met concentratie en aandacht en hallucinaties. Familieleden geven vaak aan dat de persoon plotseling veranderd is.
Vaak ontstaat een delirium door een combinatie van oorzaken. Ook kunnen medicijngebruik, stress, angst, te weinig slaap of plotseling stoppen met alcoholgebruik bijdragen aan het ontstaan van een delirium. Een delirium is een tijdelijke stoornis die soms grote gevolgen kan hebben.
Een delirium (delier) is een plotse verwardheid die ontstaat door een verstoring van de normale werking van de hersenen. Deze verwardheid wordt uitgelokt door een lichamelijke oorzaak of overmatige stress.
Acuut optredende verwardheid kan binnen enkele uren tot dagen ontstaan. Meestal als gevolg van lichamelijke problemen, bijvoorbeeld een infectie. Deze vorm van verwardheid wordt ook wel delirium of delier genoemd.
Stil delier
De patiënt kan ook lusteloos, apathisch gedrag vertonen: hij trekt zich terug en sluit zich af voor zijn omgeving. Dit noemen we ook wel een 'stil' delier. De patiënt in een stil delier kan ook dingen zien, horen of ruiken die er niet zijn. De patiënt kan hierdoor angstig zijn, maar kan dit niet uiten.
Vaak ontstaat er onrust in het lichaam en treedt er een angstig gevoel op. In ernstige gevallen is er ook sprake van hallucinaties en waanideeën. Mogelijke symptomen van een delier zijn onder andere: verwardheid, apathie, een onrustig of opgewonden gevoel en schommelingen in het bewustzijn.
De arts zal proberen zo snel mogelijk de oorzaak van de verwardheid vast te stellen en deze te behandelen. Behandeling met specifieke medicijnen kan de verschijnselen verminderen en is belangrijk voor het herstel. Zo nodig wordt een andere specialist (internist-ouderengeneeskunde of psychiater) om advies gevraagd.
Een delier is niet altijd te voorkomen. Wel kunt u een aantal maatregelen nemen: Zorg dat u voldoende eet en drinkt. Als u bent opgenomen in het ziekenhuis, zorg dan dat u zo snel mogelijk een paar keer per dag uit bed komt.
Hoe lang een delier duurt, hangt af van de oorzaak. Als de oorzaak bijvoorbeeld een blaasontsteking is, kan die snel worden behandeld. Een delier verdwijnt dan binnen een paar dagen. Bij ouderen (70 jaar of ouder) kan het soms lang duren voordat ze helemaal beter zijn.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
De kans op een delirium hangt van een aantal factoren af: hoe lang u al veel alcohol drinkt. hoeveel alcohol u drinkt. hoe uw verdere lichamelijke gesteldheid is.
Ouderen die op de ic een delier doormaken, lopen veel kans om binnen enkele jaren te overlijden of dementie te ontwikkelen. Dit schrijven onderzoekers van het AMC in een artikel dat vandaag verschijnt in JAMA (Journal of the American Medical Association).
Verschil tussen delier en dementie
Symptomen van delier en dementie kunnen op elkaar lijken. Het grote verschil met dementie is dat dementie langzaam verergert, terwijl delier een acute situatie is die enkele uren tot dagen duurt.
Een delier ontstaat als het de hersenen niet meer lukt om alle prikkels, die van binnen en buiten het lichaam de hersenen binnenkomen, samen te voegen tot één verhaal. Ze kunnen niet meer van alle informatie een logisch beeld van de werkelijkheid maken. Een delier komt meestal voor bij mensen die al ziek zijn.
Denk aan delier bij een bewustzijnsverandering met een aandachtsstoornis, incoherent denken of desoriëntatie, als dit beeld in korte tijd (uren tot dagen) is ontstaan en de ernst van de symptomen over het etmaal fluctueert. Patiënten met een cognitieve stoornis/dementie hebben een (sterk) verhoogde kans op een delier.
Meestal duurt een delier enkele dagen tot weken, soms duurt het langer. Vooral oudere patiënten hebben kans op een langer (dan een maand) durend delier. De aanwezigheid van een delier kan wijzen op een ernstige acute lichamelijke ziekte, waarvoor snel medisch ingrijpen noodzakelijk is.
Haloperidol vermindert het effect van natuurlijk voorkomende stoffen in de hersenen, zoals dopamine. Hierdoor onderdrukt het de verschijnselen van een psychose of delirium. De druppels en tabletten werken na enkele uren en hebben ongeveer een halve dag lang effect.
Het delier kan enkele uren tot enkele dagen duren en soms zelfs enkele weken.
Lichamelijke problemen
Bepaalde ziekten kunnen vergeetachtigheid veroorzaken. Bijvoorbeeld infectieziekten. Soms wordt iemand vergeetachtig na een hersenschudding of door narcose. Vrouwen in de menopauze kunnen soms ook geheugenklachten hebben.
Wanneer je stress ervaart, bijvoorbeeld door een conflict op je werk of een onoplettende fietser, wordt een stressreactie in je hersenen geactiveerd. Tijdens deze reactie maken je hersenen stresshormonen aan, zoals adrenaline en cortisol. Door deze stofjes komt er energie vrij.