Het tijdstip waarop de zon van richting verandert is in 2022 op 21 juni om 11.13 uur. Dat is de officiële zonnewende. De zomerzonnewende valt op het noordelijk halfrond altijd op 20 of 21 juni. In 2023 valt de zomerzonnewende op 21 juni om 16.57 uur en in 2024 op 20 juni om 22.50 uur.
Als je naar de kalender kijkt, stel je inderdaad vast dat vanaf 17 december de dagen 's avonds al beginnen te lengen. Pas op 4 januari begint de zon 's ochtends vroeger op te komen. De vroegste zonsondergang heeft plaats op 13 december. De meest late zonsopkomst gebeurt op 30 december.
Het tijdstip van zonsopkomst is ongeveer gelijk aan dat van 15 oktober. Dat komt doordat eind oktober de wintertijd in gaat. Op de donkerste dag van het jaar, 21 december, is het slechts zeven uur en drie kwartier licht.
Het moment dat de zon van richting lijkt te veranderen, valt in 2021 op 21 december om 16.59 uur. Dit is de officiële winterzonnewende. In 2022 valt de winterzonnewende op 21 december om 22.48 uur.
Het centrale moment daarin is de langste dag van het jaar: 21 juni. Op diverse plaatsen in Noorwegen, Zweden en Finland wordt deze dag uitbundig gevierd. In elk van de Noordelijke landen hebben ze een aparte benaming voor de langste dag en ook het vieren geschiedt soms op verschillende momenten.
In de astronomische zomer worden de dagen korter, maar dat gaat in het begin maar heel langzaam. De dagen worden in maart zo'n 4 minuten per dag langer en het tempo waarmee het langer licht wordt bereikt jaarlijks op 20 of 21 maart het hoogtepunt.
De middernachtzon is een natuurlijk fenomeen waarbij de zon om middernacht boven de horizon staat, en dus ook gedurende de rest van de dag en nacht. Dit fenomeen komt jaarlijks tijdens een bepaalde periode in gebieden rond en vooral ten noorden van de noordpoolcirkel voor, zoals Noord-IJsland en Noord-Scandinavië.
De term kortste dag is een aanduiding voor de dag in het jaar op de Aarde met de kortste tijd tussen zonsopkomst en zonsondergang. Op het noordelijk halfrond van de aarde valt deze dag elk jaar rond 21 december en wordt hij winterpunt genoemd.
De kortste dag van het jaar (de winterzonnewende) is ongeveer 21 december. Dit houdt in dat in Reykjavík de zon rond 11.30 uur opkomt en rond 15.30 uur weer ondergaat. En naarmate je verder naar het noorden van IJsland gaat, wordt deze dag zelfs nog korter.
Op 22 september komt de zon om 06:56 uur op en gaat hij om 19:05 uur onder. De zon staat 12 uur 9 min. boven de horizon (de daglengte). Op 22 september begint de astronomische ochtendschemering (eerste lichtstralen) om 05:28 uur en om 20:32 uur is het volledig donker (het einde van astronomische avondschemering).
Hoelang duurt deze langste nacht dan precies? Deze langste nacht noemt men ook wel de 'winterwende', ofwel het officiële begin van de winter. De zon gaat vandaag al om 16.29 uur onder en komt morgen pas weer om 08.49 uur tevoorschijn. Hierdoor is het in totaal wel 16 uur en 19 minuten donker!
En dus moet de aarde een stukje verder doordraaien om terug dezelfde positie t.o.v. de zon in te nemen. Lengen de dagen in de maand januari gestaag 1 tot 3 minuten per dag, als je meer naar het noorden gaat, verloopt het langer worden van de dagen veel spectaculairder.
De zon staat boven de Kreeftskeerkring en de dagen zijn op het noordelijk halfrond op hun langst. Het is met een zonhoogte van 61,4 graden zomer. De dagen worden vanaf dit moment weer korter.
Op hogere breedtegraden worden de dagen nog sneller korter!
Waar de dagen in Nederland begin augustus met zo'n 3:30 minuten per dag korter worden, gaat dat rond 23 september met ruim 4 minuten nog sneller.
En de kortste nacht? Dat is de nacht van 20/21 juni 2022.
Hoe dichter bij de Noordpool, hoe langer het in de zomer licht blijft. Echt 24 uur licht blijft het alleen vlak bij en ten noorden van de poolcirkel. Hoe verder je van de poolcirkel af bent, des te langer de nacht is. Dat verklaart ook het verschil tussen het noorden en zuiden van ons land.
De zon komt dus 's ochtends op in het oosten, en gaat aan het einde van de dag weer weg in het westen. 's Ochtends twee keer de o, 's middags of 's avonds twee keer de w. Zo vergeet je dat nooit meer! (en als je eenmaal weet waar de zon staat, kun je ook altijd aanwijzen wat de vier windrichtingen zijn.
De aarde draait met een gekantelde as ten opzichte van de zon, en in de zomermaanden is de Noordpool naar de zon gericht. Daarom gaat de zon voor enkele weken niet onder boven de poolcirkel. In Noorwegen is Spitsbergen de plek waar de middernachtzon het langst te zien is.
Svalbard, of eigenlijk Spitsbergen, is het meest noordelijk gelegen eiland van Noorwegen. Door de draaiing van de aarde om de zon is het hier in de winterperiode 84 dagen donker. De zon komt dan helemaal niet op en het is dus gewoon constant donker.
Tijdens de Noorse zomer gaat de zon niet onder boven de (noord)poolcirkel en is deze gedurende een aantal maanden 24 uur per dag zichtbaar. De Middernachtzon is te zien doordat de aardas gekanteld is. Deze as is de denkbeeldige lijn die dwars door de aarde de noordpool en zuidpool met elkaar verbindt.
De 'kortste' dag duurt 7:50 uur en de 'langste' 16:38 uur. Een flink verschil dus. De zon staat in de winter ook een stuk lager: momenteel is dat zo'n 15,18° boven de horizon.
Bij indirect zonlicht is dat 10 tot 20.000 lux en op een bewolkte dag 1000 lux. Thuis zal je niet veel verder komen dan 150 lux en op kantoor 300 tot 500. Op een bewolkte dag is de lichtsterkte (1000 tot 2000 lux) zo ongeveer het minimale wat je lichaam nodig heeft om je biologische klok optimaal te laten werken.