Er worden zeven leverwaarde in het bloed gemeten. Dit zijn het ALAT, Albumine, Alkalische fosfatase, ASAT, Billirubine, Totaal eiwit en het Gamma GT gehalte. De ALAT waarde, Gamma GT en ASAT waarde zijn de bekendste leverwaarde en zijn enzymen die in de lever helpen stoffen om te zetten in andere stoffen.
Een verhoogde waarde kan wijzen op beschadiging van lever en/of botten en een blokkade van de galwegen. De referentiewaarde van alkalische fosfatase is voor volwassenen < 125 U/l. Een verhoogde concentratie van AF in het bloed kan wijzen op verschillende aandoeningen van de lever of galwegen.
Onderzoek naar de lever en leverwaarden
In het laboratorium wordt gemeten hoeveel er van bepaalde stoffen in het bloed zitten. Dit zijn leverwaarden. Aan de hand van de leverwaarden kan een arts zien hoe gezond de lever is. Er zijn stoffen die zeggen of iemand een bepaalde leverziekte heeft.
Afwijkende leverfuncties
Veranderde leverfuncties wijzen niet altijd op een leveraandoening. Het kan ook veroorzaakt worden door alcoholgebruik, medicijngebruik, ondervoeding, ernstig overgewicht en erg vet eten. In eerste instantie onderneemt een arts bij licht verhoogde waardes daarom vaak nog niets.
Een geïsoleerd verhoogd GGT komt voor bij alcohol of medicijn gebruik, maar ook bij leververvetting (NAFLD), galwegobstructie of leverstuwing. Een door alcoholgebruik verhoogd GGT kan tot een maand nodig hebben om te normaliseren bij onthouding, afhankelijk van de duur en hoeveelheid van inname.
Leverbeschadiging kan veroorzaakt worden door alcoholgebruik, maar ook door hepatitis, medicijngebruik of een andere leverziekte. 0-45 is de normale waarde voor de ASAT en ALAT. Deze normaal- of referentiewaarden kunnen per laboratorium iets verschillen. Een waarde boven de 45 wordt als afwijkend beschouwd.
Bij mensen die geen leverziekten hebben is de ALAT -activiteit bij mannen kleiner dan 45 U/l en bij vrouwen kleiner dan 35 U/l. Aan licht verhoogde waarden, zonder klachten, wordt niet direct een betekenis toegekend.
Bij gevorderde cirrose kunnen veralgemeende jeuk, geelzucht en leververgroting optreden. De jeuk komt voor over heel het lichaam en in eerste instantie alleen 's avonds.
Klachten aan de lever, oftewel leverpijn wordt vaak waargenomen in het rechter kwadrant van de buik, net onder de ribbenkast. De leverpijn kan hierbij ook uitstralen naar de rug. Dit kan een oorzaak zijn van uw rugklachten en rugpijn.
Een CEA-waarde hoger dan 5 kán een aanwijzing zijn voor kanker. CEA is een zogenaamde tumormarker. Het kan ook iets zeggen over de grootte van een tumor en of er wel of geen uitzaaiingen zijn. Maar een verhoogde CEA-waarde kan ook wijzen op bijvoorbeeld een darm- of leverontsteking.
Bij een vermoeden van leverkanker wordt vaak een bloedonderzoek aangevraagd. Aan de hand van waarden in uw bloed kan de leverfunctie worden bepaald. Ook kan er worden vastgesteld of er sprake is van ophoping van gal in de galwegen. Verder wordt het gehalte van bepaalde eiwitten, zogenaamde tumormarkers, gemeten.
Een verhoogd ALAT (> 100 U/L) duidt op een virale leverinfectie. Een verhoging van zowel AF als GGT, maar een normale ALAT en ASAT wijzen op een ontsteking of obstructie van de (kleine) galwegen en/of galblaas. Bij interpretatie moet er rekening worden gehouden met de hoeveelheid spiermassa.
ASAT komt in tegenstelling tot ALAT in veel verschillende cellen in het lichaam voor, met name in hart en skeletspieren, dus niet alleen in de lever. Daarom is ASAT een minder goede marker dan ALAT om als eerste te meten bij de verdenking op een leverziekte.
Fruit bevat over het algemeen een hoop antioxidanten, maar bessen zijn daarin de meesters. Goed fruit voor de lever is grapefruit en citroenen. Dit zijn vetstoffen met een hoog gehalte aan omega 3.
Normaal: Bij gezonde mensen (zonder leverproblemen en geen spierschade) is de hoeveelheid ASAT minder dan 25 U/l.
Geneesmiddelen die directe leverschade kunnen veroorzaken in de vorm van acute necrose zijn paracetamol, acetylsalicylzuur, nicotinamide (vitamine B3), amiodaron, en verschillende oncolytica.
Geregeld koffie drinken wordt in verband gebracht met een goed werkende lever, wat het risico op fibrose (de eerste fase in levercirrose) vermindert. Groene thee, die als rijke bron van antioxidanten je lever soepel houdt. Honing stimuleert de lever (vooral rozemarijnhoning).
Wanneer je lever ernstig beschadigd is geraakt, kan het maanden duren voordat de leverenzymen naar normaal gedaald zijn, en soms herstelt je lever helemaal niet meer (je leverenzymen blijven dan verhoogd).
De uitslag van de test wordt afgezet tegen de Gamma GT normaalwaarden. Bij mannen is de Gamma GT normaalwaarde < 45 U/l en bij vrouwen < 35 U/l. Blijkt uit de test dat sprake is van een verhoogd Gamma GT dan kan dit duiden op een probleem met de lever.
Stress kan doorwerken op het gedeelte in je hersenen wat je lever aanstuurt. Dit verstoort je bloedstroom wat schadelijk is voor je lever. Stress die langdurig aanwezig is breekt bepaalde cellen af in de lever. Hierdoor kunnen cellen afsterven.
Een vaak voorkomende oorzaak van gestegen leverwaarden is de inname van medicatie. Strikt genomen kan elk geneesmiddel de leverenzymen doen toenemen. Sommige reacties zijn bekend en komen relatief frequent voor (bijvoorbeeld het vaak gebruikte antibioticum amoxicilline-clavulaanzuur of Augmentin). Andere zijn zeldzaam.