Normaal gesproken zal na ongeveer 1 tot 4 uur na het overlijden lijkstijfheid optreden. Door chemische processen worden de na overlijden verslapte spieren stijf. Rigor mortis treedt als eerste op in de extremiteiten zoals de armen, de benen en het hoofd.
Vanaf zo'n twee tot zes uur na overlijden beginnen de spieren te verstijven, waarschijnlijk doordat de actine- en myosinefilamenten van de spier in elkaar schuiven. De rigor mortis begint bij de oogleden, kaak en nek en breidt zich dan binnen zes uur langzaam verder uit over alle lichaamsdelen.
Kort voor het overlijden houden ze vaak even op met ademhalen, soms zelfs wel een halve minuut.Dan slaken ze ineens een diepe zucht en ademen daarna weer verder. Het gezicht ziet er vaak heel rustig uit. Als de stervende toch onrustig of benauwd wordt, kan de arts rustgevende medicijnen geven.
Eerst vallen bijvoorbeeld de longen uit (ARDS) , gevolgd door lever, darmen, nieren en/of andere functies, zoals de bloedstolling.
Na een week begint het lichaam op te zwellen door de gassen en vorming van het rottingsvocht. Na 2 weken ontstaan de rottingsblaren. De nagels laten 10 dagen na overlijden los. Uiteindelijk zijn, na enkele weken, de weke delen (organen, huid) verteerd en omgezet in gassen en vloeistoffen en blijft het skelet over.
Wanneer de grond voldoende zuurstof en water doorlaat, zal een menselijk lichaam op tien à vijftien jaar volledig ontbonden zijn. In gebieden waar er veel klei- en veengrond aanwezig is, zal de ontbinding aanzienlijk vertragen. Zo kan men zelfs na dertig jaar nog resten van weefsels terugvinden.
Weefsel van organen wordt vernietigd, lichaamscellen worden in hoog tempo afgebroken, de huid verkleurt en raakt los. Vet neemt de langste tijd om te verteren, dus billen en dijen zitten er als laatste aan. Na zo'n tien jaar is alleen het skelet nog over.
Uiteindelijk houden alle lichaamsfuncties ermee op: de ademhaling komt tot stilstand, het hart stopt met kloppen, het bloed stroomt niet langer en geleidelijk aan dooft de hersenactiviteit. Na de laatste ademhaling trekt de kleur helemaal weg uit het gezicht, de gestorvene wordt 'doodsbleek'.
Direct na het overlijden begint het ontbindingsproces. In het begin gaat het snel. Maar uiteindelijk gaat het door tot ongeveer tien jaar na de begrafenis. Het proces gebeurt door bacteriën die altijd al aanwezig zijn in het lichaam en een rol spelen bij de spijsvertering.
Meestal sterven mensen rustig. In gemiddeld twee tot drie dagen nemen hun krachten af, worden ze suffer en slapen ze meer, tot de slaap overgaat in de dood. Maar helaas gaat het niet altijd zo. Patiënten met kanker bijvoorbeeld hebben vaak pijn.
Wanneer het hart de handdoek in de ring gooit en men technisch wordt doodverklaard, kan de overleden persoon een volledig begrip van de situatie hebben en zelfs mogelijk aanwezige toeschouwers horen.
De mond kan je na overlijden dichtdoen en met een handdoek-rolletje onder de kin dichthouden. Maar de mond is de sterkste spier van je lichaam en als de spierstijfheid afneemt, gaat de mond weer open staan.
Mensen die sterven, hebben vaak weinig of geen behoefte meer aan voedsel en vocht. Ze kunnen snel in gewicht afnemen. Het lichaam verandert: de wangen vallen in, de neus wordt spits en de ogen komen dieper in hun kassen te liggen.
Tijdens leven is er een constante aan en afvoer van vocht naar en van het oog. Bij een overledene is geen sprake meer van aanvoer.Via de natuurlijke weg heeft dus alleen maar afvoer plaats.Deze afvoer zorgt ervoor dat een oog “inzakt”.
U kunt bij het Nationaal Register Overledenen (NRO) persoonsgegevens opvragen van inwoners van Nederland die vanaf 1939 zijn overleden. Bijvoorbeeld voor stamboomonderzoek. In het register vindt u bijvoorbeeld geboortedata en adressen.
Meestal zijn de ogen halfopen en hebben ze een doffe en waterige uitstraling. Dit wordt veroorzaakt doordat de stervende niet in staat is om de ogen volledig te sluiten. Het resultaat is een starende blik die vaak wordt geassocieerd met het naderende einde van het leven.
Lijkvlekken zijn de eerste 24 uur reversibel; lijkstijfheid begint na 1-2 uur en is na 6 uur voltooid; na 72 uur neemt lijkstijfheid weer af.
Zelfs als vasculaire collaps de primaire gebeurtenis is, stoppen hersen- en longfuncties als volgende. Het hart is het laatste orgaan dat faalt .
de strijd om leven en dood, vooral tegen de dood.
Reutelen is een symptoom van naderend sterven en wordt veroorzaakt door overmatig slijm in de luchtwegen. Het is een naar, gorgelend geluid dat bij ongeveer de helft van de patiënten in de stervenfase optreedt en dat naasten ongerust maakt.
De wetgever gaat er van uit dat na een begraving van 10 jaar een lichaam helemaal geskeletteerd is. Dat houdt in dat alleen de belangrijkste grote botten over zijn. Bij sommige mensen zal dit al na 5 of 7 jaar het geval zijn, afhankelijk van de omstandigheden.
Het is niet zo dat een begrafenis of crematie pas na 5 dagen plaats MAG vinden. De termijn van 5 dagen wordt vaak genomen als compromis tussen het tijdig zo veel mogelijk mensen op de hoogte stellen van het overlijden en de zaak niet onnodig te rekken en het belang van de volksgezondheid.
Putrefactie (decompositie / verrotting / ontbinding)
Het lichaam begint van kleur te veranderen met als opvallendste "het wegschieten van kleuren" langs de slagaders en aders gelegen aan het huidoppervlak (marmer tekening / marmering). Dit komt doordat het bloed begint te ontbinden en bacteriën de overhand krijgen.