Hoewel vrouwen vaker een zelfmoordpoging doen, sterven meer mannen door zelfdoding. Hoe komt dat? Wereldwijd beroven bijna 800.000 mensen zichzelf elk jaar van het leven.
Mannen plegen ongeveer twee keer zo vaak zelfmoord als vrouwen. Die verhouding is door de jaren heen min of meer gelijk gebleven.
Vooral bij mensen van 60 jaar of ouder kwam zelfmoord vaker voor. In deze leeftijdsgroep neemt het aantal zelfdodingen toe sinds 2012, tot 647 in 2016. Van alle mensen die zelfmoord plegen, is een derde 60 jaar of ouder. Zowel in 2015 als in 2016 brachten 48 jongeren onder de 20 jaar zichzelf om het leven.
In het meest recente jaar lag het aantal zelfdodingen onder vrouwen op 6,8 per 100 duizend vrouwen en 14,2 per 100 duizend mannen. Daarmee ligt het aantal zelfdodingen onder mannen meer dan twee keer zo hoog als onder vrouwen.
Meer dan de helft van de zelfdodingen vindt plaats op middelbare leeftijd (40 tot 70 jaar). In 2020 overleden 989 mensen tussen de 40 en 70 jaar door zelfdoding. In vergelijking met 2019 waren er in 2020 meer zelfdodingen onder ouderen van 70+.
Veel zelfdodingen in januari
De meeste zelfdodingen vallen dus niet in de sombere herfstmaanden, maar juist in januari en de aangenaam zachte lentemaanden. In januari is een duidelijk patroon zichtbaar. De eerste week van die maand telt de meeste zelfdodingen: gemiddeld vijf per dag.
Een zelfdoding kost de maatschappij 2,8 miljoen euro, 113 wil meer aandacht voor preventie. 2,8 miljoen euro. Zoveel kost het de maatschappij als één persoon in ons land zelfmoord pleegt. Zelfmoordpreventielijn 113 liet dat uitrekenen.
Zeeland is de provincie met relatief de meeste zelfdodingen.
Onder de 10- 20-jarigen maakte in 2021 3,5 jongens per honderdduizend een einde aan hun leven. Onder meisjes ging het om 2,1 per honderdduizend in die leeftijdsgroep (Centraal Bureau voor de Statistiek, 2022). Deze cijfers komen overeen met cijfers van de Commissie Actuele Nederlandse Suïcide Registratie (CANS).
Als iemand aan zelfmoord denkt, is er sprake van wanhoop, pijn en (grote) problemen. Daarnaast is er vaak nog iets aan de hand. Zelfmoordgedachten kunnen zichzelf namelijk versterken en vermenigvuldigen. Mensen met suïcidale gedachten piekeren veel en hebben vaak moeite om andere oplossingen te zien.
Jongeren die in 2017 zelfmoord pleegden vaak verstrikt in web van zorg. De problemen in de zorg speelden in 2017 relatief vaak een rol bij de zelfdoding van jongeren tussen 10 en 20 jaar. Ook hadden deze jongeren vaak problemen met hoge verwachtingen en pesten, blijkt uit een groot onderzoek naar suïcide onder tieners.
Suïcidaal gedrag bij kinderen uit zich in bepaalde gedachten en een uitdrukkelijke doodswens. Weglopen, middelenmisbruik, zelfverminking, asociaal gedrag, scheidingsangst zijn hier voorbeelden van. Je moet dit steeds ernstig nemen, ook al gaat het om terugkerende dreigementen.
Inductie van coma met daarop volgend overlijden gebeurt door inname van 15 gram barbituraat in 100 ml mixtura nontherapeutica. U als arts bent de enige die het drankje mag overhandigen.
Nederland heeft ook z'n rijtje bekende personen die zelf uit het leven stapten. Van zanger-cabaretier Lou Bandy (1959) tot meisje-met-rode-harenzanger Arne Jansen (2007) en van Vincent van Gogh (1890) tot Annie M.G. Schmidt (1995, dat het zelfmoord was, werd jaren later bekend).
Besef dan dat zelfmoord een onomkeerbare keuze is – er is dan echt geen weg meer terug. Door te praten over je zelfmoordgedachten haal je de druk van de ketel en creëer je ruimte voor oplossingen. Neem iemand in je omgeving in vertrouwen of maak een afspraak bij de huisarts. Je hoeft het niet alleen te doen.
Bij de Zelfmoordlijn1813 staat er iemand voor je klaar. Elk gesprek is anoniem en gratis.
Zoals we hierboven al uitlegden, is (een poging tot) zelfdoding in Nederland, België en Suriname niet strafbaar. Hierop zijn wel enkele uitzonderingen. Een zelfmoordpoging is strafbaar als je hiermee niet alleen je eigen leven, maar ook dat van anderen in gevaar brengt.
Praten over zelfmoordgedachten kan anoniem via de chat op www.113.nl of bel 113 (gebruikelijke telefoonkosten) of 0800-0113 (gratis).
De meeste zelfdodingen worden gepleegd door 50- tot 60-jarigen, zowel bij mannen als vrouwen. In 2021 maakten 304 mannen en 128 vrouwen van 50 tot 60 jaar een eind aan hun leven. Zowel bij mannen als bij vrouwen is dit bijna een kwart van alle zelfdodingen.
"Zelfmoord is erfelijk"
Aangeleerd gedrag is echter niet hetzelfde als erfelijk bepaald gedrag. Er bestaat geen specifiek zelfmoord-gen. Het is wel zo dat enkele belangrijke risicofactoren (bv.: biologische risicofactoren, depressie, alcoholmisbruik) voor een stuk erfelijk bepaald kunnen zijn.
Een zachte dood: euthanasie bij ondraaglijk en uitzichtloos psychisch lijden.
Euthanasie is strafbaar
Ook als de patiënt er zelf om vraagt bij de arts. Soms willen mensen niet meer leven. Bijvoorbeeld omdat ze ernstig ziek zijn, pijn lijden of moeite hebben met ademhalen. Soms mag een arts euthanasie of hulp bij zelfdoding verlenen.
De patiënt verliest heel snel het bewustzijn (binnen 30 seconden is niet ongebruikelijk) door het slaapmiddel en houdt soms zelfs al op met ademen. Als de spierverslapper gegeven wordt is de patiënt meestal na een aantal minuten overleden.