Lava bestaat voornamelijk uit zo'n tien stoffen, de hoofd elementen . Daarnaast zijn er nog kleine beetjes andere stoffen, de sporenelementen. De hoofdelementen zijn silicium, zuurstof, aluminium, kalium, natrium, magnesium, ijzer en calcium. Dat zijn ook de hoofdelementen waaruit de aardkorst bestaat.
Waar komt lava dan vandaan? Bij vulkaanuitbarstingen komt vloeibare steen als lava uit de aarde. Wanneer lava nog in de aarde zit, heet het magma. Magma komt uit de aardmantel of uit het onderste deel van de aardkorst.
Een vulkaan is een opening in het oppervlak van een planeet waar gesmolten gesteente (magma) als lava, gas en brokstukken van vast gesteente (tefra) door naar buiten komen. Rond zulke openingen wordt vaak met dit materiaal een berg gevormd. Men sprak daarom vroeger van een vuurspuwende berg.
Magma bestaat meestal uit vloeibare silica met daarin opgeloste ionen van alkalimetalen (zoals natrium en kalium), aardalkalimetalen (zoals magnesium en calcium) en ijzer. Magma's en lava's worden ingedeeld naar de hoeveelheid silica, van felsisch (silica-rijk) tot mafisch (silica-arm).
Het magma wordt naar de opening van de vulkaankrater geperst via een grote pijp. Als het magma aan de oppervlakte komt, heet het lava. De vloeibare lava stroomt over de hellingen van de vulkaan. Als lava afkoelt, stolt het tot harde blokken steen bijna zwart van kleur.
Maar er zijn ook materialen die niet of nauwelijks veranderen als ze in lava terechtkomen. Die hebben namelijk een smelttemperatuur die nog hoger is dan 1200 graden. Dit zijn bijvoorbeeld sommige metalen, zoals staal en titanium en kristallen van kwarts of zirkoon.
De lava reageert op de druk zoals een marshmallow. Het is verrassend stevig en veerkrachtig ondanks de vlammende vloeistof onder het verharde oppervlak.
Maar het verder afkoelen van een dikke lavastroom kan heel lang duren. Bedenk dat lava een temperatuur heeft van ongeveer 1000°C, soms wat minder soms wat meer. Berekeningen hebben aangetoond na een uur de korst van de lavastroom al afgekoeld is tot ongeveer 400°C; dat is met een tempo van ongeveer 15°C per minuut.
Lava is een vruchtbaar basismateriaal, met veel magnesium, ijzer, kalium, calcium, natrium en andere voedingsstoffen. Maar in de eerste jaren na een uitbarsting krijgen bomen of struiken nog geen vat op de gestolde massa.
In principe is er bijna geen lava op de aarde. Lava ontstaat namelijk pas wanneer magma het aardoppervlak bereikt. Magma zit vooral onder de aardkorst in de aardmantel. Maar slechts een klein deel van de aardmantel bestaat uit magma.
Aan de kleur van lava kun je zien hoe heet hij is. Lava met gele tinten is boven de 1000 °C, terwijl dieprode lava een temperatuur van 600 à 800 °C heeft.
Een vulkaan heeft eigenlijk drie 'standen': dood, slapend en actief. Een dode vulkaan zal niet meer uitbarsten. Een slapende vulkaan is soms duizenden jaren niet meer uitgebarsten, maar kan altijd weer 'wakker worden'.
Lange tijd heeft men gedacht dat dit magma uit de aardmantel afkomstig was. Er zijn nu echter aanwijzingen dat dit materiaal uit een tot nu toe voor onmogelijk gehouden diepte komt: het grensvlak tussen aardmantel en kern, zo'n 3000 km diep.
Het is een soort kringloop, op de ene plaats komt er materiaal uit de aarde, op de andere plaats gaat er materiaal de aarde in. Het gaat dus nooit 'op' en er ontstaan geen holle plekken in de aarde.
Wat gebeurt er als lava in de zee terechtkomt? De lava komt in het water terecht waarna er in de eerste plaats heel wat witte stoom te zien is. Op dat moment komen er ook (schadelijke) zoutzuurgassen vrij. Daarnaast is er sprake van een thermische explosie omdat de zee heel snel opwarmt.
Zo kan nieuw land worden gevormd door lava, hierdoor zijn bijvoorbeeld de Hawaïaanse eilanden in de Grote Oceaan ontstaan. Verder is afgekoelde lava – na enige eeuwen van verwering – zeer vruchtbaar en kan daarom goed gebruikt worden als landbouwgrond.
Lava is ook een meststof
De mineralen in lavameel geven nuttige stoffen af, zoals kalium en magnesium. Kalium is vooral voeding voor de plant, terwijl calcium en magnesium niet alleen de plant voeden, maar ook dienst doen als zuurteregelaars en zorgen voor een goede bodemstructuur.
De lavaplant: een kleine kamerplant in lavagesteente
De lavaplant is nieuw in de tuincentra en enorm bijzonder in zijn soort: hij groeit namelijk op lava. De lava die ooit met 700 graden Celsius uit de vulkaan stroomde is de ideale bodem voor planten en dat kun jij nu in huis halen!
De zon ligt op zo'n 149.598.000 km van de aarde. Dat is dus best wel ver. En dat is maar goed ook. De zon is namelijk heet, erg heet.
Vulkanen zijn de overdrukventielen van de aarde. Als zich om welke reden dan ook te veel magma onder de aardkorst bevindt, ontstaat er een nieuwe vulkaan of barst een bestaande vulkaan uit om de druk te verlichten.
De temperatuur van een magma of lava hangt af van zijn samenstelling, en kan variëren tussen iets minder dan 600 °C en 1250 °C. Basaltisch magma/lava is de meest voorkomende soort en kent ook de hoogste temperaturen: ongeveer 1000 - 1250 °C. Magma's met een andere samenstelling zijn iets minder heet.
Een lavatunnel is een natuurlijke tunnel waardoor lava stroomt onder de oppervlakte van een lavastroom. Een lavatunnel kan (bij een vulkaanuitbarsting) actief zijn en lava bevatten of inactief als de aanvoer van lava opgehouden is en het gesteente gestold. In dat geval kan een lange ondergrondse holte achterblijven.
Leg eventueel een rugzak op uw hoofd; bescherm uw lichaam met ongeacht wat er voorhanden is. Bescherm uzelf tegen giftige gassen door rechtop te blijven lopen (giftig gas zakt naar de grond). Probeer nooit een lavastroom te doorkruisen, ook niet als de lava er inmiddels afgekoeld uitziet.
Lavasteen een vulkanisch gesteente
Lava, vloeibaar gesteente, komt vrij tijdens een vulkanische uitbarsting. Nadat het afgekoeld is (het heeft temperaturen tussen de 700°C en 1200°C) kristalliseert het vloeibare materiaal tot grote sponsachtige stenen waar bijvoorbeeld kralen van worden gemaakt.