Soms willen mensen niet meer leven.Bijvoorbeeld omdat ze ernstig ziek zijn, pijn lijden of moeite hebben met ademhalen. Soms mag een arts euthanasie of hulp bij zelfdoding verlenen. Bijvoorbeeld als iemand niet meer beter wordt.
De wet stelt dat de arts die u euthanasie geeft tot de overtuiging moet zijn gekomen dat u ondraaglijk en uitzichtloos lijdt, dat behandeling geen zin meer heeft en dat er geen redelijke alternatieven meer zijn. De arts moet daarnaast zeker weten dat het úw verzoek is – en dus niet van familie bijvoorbeeld.
Dit heet euthanasie of hulp bij zelfdoding. Artsen mogen dit alleen doen als een patiënt daar om vraagt en de arts zich houdt aan de eisen die de wet stelt. Een einde maken aan het leven van iemand anders is strafbaar. Ook als de patiënt er zelf om vraagt bij de arts.
Euthanasie en wetgeving: gebonden aan de wet
Sinds 2002 is euthanasie en hulp bij zelfdoding in Nederland onder voorwaarden (de zorgvuldigheidseisen) toegestaan. Dit is vastgelegd in de Wet toetsing levensbeëindiging op verzoek en hulp bij zelfdoding (2002), vaak kort genoemd: Euthanasiewet.
Soms willen mensen sterven die vinden dat hun leven voltooid of klaar is. Bijvoorbeeld omdat ze een goed en lang leven hebben gehad. Of klaar zijn met leven of 'levensmoe' zijn. Als het lijden geen medische oorzaak heeft, mogen deze mensen volgens de wet geen euthanasie krijgen.
Ongeveer één op de acht euthanasieverzoeken wordt afgewezen door de behandelend arts. Wij hebben artsen en patiënten gevraagd wat er na zo'n afwijzing gebeurt. Wij hielden diepte-interviews met negen patiënten van wie het verzoek om euthanasie afgewezen was, en met zeven artsen die deze patiënten begeleid hadden.
Euthanasie is onderdeel van de eerstelijns gezondheidszorg, net als de huisarts, en daar mag geen eigen bijdrage voor worden geheven.
Euthanasie mag alleen als de patiënt dit zelf wil. De patiënt moet zelf om euthanasie vragen. Of een document hebben waarin de euthanasiewens duidelijk staat opgeschreven. Ook moet de vraag en de situatie van de patiënt voldoen aan de 6 eisen van de euthanasiewet.
Wens iemand sterkte
Zeg tegen jouw dierbare dat je het verschrikkelijk vindt wat er is gebeurd en je met hem meeleeft. Wens hem alle kracht toe die hij nodig heeft. Geef bovendien aan dat je er altijd voor hem bent en dat hij altijd op jouw steun kan vertrouwen en hulp aan je kan vragen.
De wet geeft zwaar zieken het recht op de vraag naar euthanasie, maar artsen hebben uiteraard het recht een euthanasieverzoek te weigeren. Het is dan aan de patiënt om een andere arts te raadplegen.
De euthanasie wordt uitgevoerd door de behandelende arts, meestal in het bijzijn van een verpleegkundige. De patiënt krijgt achtereenvolgens een snelwerkend slaapmiddel en een spierverslappende stof toegediend, waarna de ademhaling en de hartslag stoppen. De hele procedure duurt maar enkele minuten.
Vaak valt de patiënt al in 10 tot 20 seconden in een diepe slaap en overlijdt binnen 5 à10 minuten.
In 4,4% van de overlijdens is er euthanasie toegepast. In bijna 90% van de gevallen betreft het patiënten die lijden aan niet meer te genezen kanker, aandoeningen van het zenuwstelsel (zoals Parkinson, MS, ALS), hart- en vaataandoeningen, longaandoeningen of een combinatie van deze.
De patiënt verliest heel snel het bewustzijn (binnen 30 seconden is niet ongebruikelijk) door het slaapmiddel en houdt soms zelfs al op met ademen. Als de spierverslapper gegeven wordt is de patiënt meestal na een aantal minuten overleden.
De meerderheid van de volwassen bevolking in Nederland (87 procent) vindt dat euthanasie onder bepaalde omstandigheden mogelijk moet zijn. Acht procent geeft aan in alle omstandigheden tegen euthanasie te zijn. In specifieke situaties lopen de meningen uiteen.
Rouw wordt vaak gelinkt aan de dood. Maar wist je dat je ook kunt rouwen om mensen die nog leven? Bijvoorbeeld als je geen contact meer hebt met een familielid, of als een naaste door een ziekte niet meer zichzelf is.
Soms kunnen patiënten ernstig psychisch lijden. Bijvoorbeeld door een psychiatrische aandoening. Zij kunnen aan een arts om euthanasie vragen.
Over het algemeen keert een verzekeraar alleen uit als er sprake is van een natuurlijke dood. Zelfdoding valt bijvoorbeeld niet onder de dekking. Toch zijn er wel uitzonderingen. In bepaalde situaties, zoals bij euthanasie, keert de verzekeraar wel uit.
Er zijn twee vormen van euthanasie: de directe en de indirecte euthanasie. Bij de indirecte euthanasie gaat het om de toediening van medicatie, waarbij er een dubbel doel is, namelijk het verzachten van het lijden en de levensverkorting. De directe euthanasie bestaat uit actieve en passieve euthanasie.
Bij euthanasie wordt allereerst een adequate bewustzijnsverlaging geïnduceerd met thiopental of propofol. Nadat een adequate bewustzijnsverlaging is vastgesteld, wordt het spierrelaxans toegediend. Hieraan overlijdt de patiënt. Soms is/lijkt de patiënt, na toediening van de thiopental of propofol, al overleden te zijn.
AANTAL MELDINGEN
In 2021 heeft de RTE 7.666 meldingen van euthanasie ontvangen. Dat is 4,5% van het totaal aantal mensen dat in Nederland in 20214 is overleden (170.839) Het betekent een stijging van het aantal meldingen ten opzichte van 2020 met 10,5% (6.938 meldingen).
De inschatting door de arts dat het lijden niet ondraaglijk is, de beschikbaarheid van behandelalternatieven en de aanwezigheid van depressieve klachten of psychiatrische symptomen speelden een belangrijke rol bij de weigering van een verzoek om euthanasie of hulp bij zelfdoding.