Eén op de vier Nederlanders heeft beperkte gezondheidsvaardigheden¹. Dat betekent dat zij moeite hebben met het vinden, begrijpen, beoordelen en gebruiken van informatie over gezondheid. Een deel van deze groep is laaggeletterd.
We onderscheiden drie niveaus binnen gezondheidsvaardigheden: het functionele niveau: de lees-, schrijf,- en rekenvaardigheden; het interactieve of communicatieve niveau: het vermogen om informatie te verkrijgen en deze toe te passen in de eigen situatie.
Gezondheidsvaardigheden zijn vaardigheden die mensen nodig hebben om beslissingen te kunnen nemen ten aanzien van gezondheid en ziekte. Van burgers wordt steeds meer verwacht dat zij zelf een actieve rol op zich nemen in hun gezondheid en het omgaan met ziekte.
Laaggeletterden zijn over het algemeen slechter af wat hun gezondheid betreft: zij hebben o.a. een slechtere fysieke en mentale gezondheid, een grotere kans om eerder te sterven, zijn minder goed in staat tot zelfmanagement en hebben een minder gezonde leefstijl.
In Nederland hebben 2,5 miljoen mensen van 16 jaar en ouder moeite met lezen, schrijven en/of rekenen. Dat is 18% van alle mensen in Nederland. Dus ongeveer 1 op de 6 mensen! Je bent als volwassene laaggeletterd, als je moeite hebt met lezen, schrijven en/of rekenen.
Wat is Positieve Gezondheid? Positieve Gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies. Met die bredere benadering draag je bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren.
Preventie en zorg op maat zouden gunstiger gezondheidsuitkomsten voor de individuele burger en patiënt, betere ervaringen met de kwaliteit van zorg, en ook nog lagere zorgkosten kunnen opleveren.
Definitie: Zelfmanagement is het zodanig omgaan met de chronische aandoening (verschijnselen (symptomen), behandeling, lichamelijke, emotionele (psychische) en sociale gevolgen en bijbehorende aanpassingen in leefstijl) dat de aandoening optimaal wordt ingepast in het leven.
Oorzaken van laaggeletterdheid
Sommige mensen hebben door ziekte, spijbelen, een lichamelijke handicap of een reizend bestaan onderwijs gemist. En daarnaast zijn er ook mensen die zijn opgegroeid in een taalarme omgeving of mensen die te maken hebben gehad met een problematische thuissituatie.
Dat komt allereerst door de gemiste inkomstenbelasting. Laaggeletterden hebben vaker een minder goed betaalde baan en zijn vaker langdurig werkloos. Ook gaat laaggeletterdheid hand in hand met hogere ziektekosten door stress of bijvoorbeeld bedrijfsongevallen, omdat ze de veiligheidsinstructies niet goed kunnen lezen.
onder zelfmanagement verstaan we het vermogen van mensen om hun ziekte of aandoening optimaal te kunnen inpassen in hun leven. dit betekent dat zij kunnen omgaan met de symptomen, de behandeling, de lichamelijke en sociale consequenties van hun ziekte of aandoening, en met de benodigde leefstijlveranderingen.
De kennissynthese levert een eerste inventarisatie van kaders voor onderzoek en interventies vanuit theorie en praktijk; een inventarisatie die tot nieuwe onderzoeksvragen leidt. In de kennissynthese is vanuit het perspectief van geletterdheid de relatie tussen gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid onderzocht.
Persoonsgerichte zorg is een manier om zorg op maat te bieden aan mensen met een gezondheidsvraag. Kern van persoonsgerichte zorg is dat je als zorgverlener niet de klacht of aandoening centraal stelt, maar de persoon in zijn geheel.
Waarom persoonsgerichte zorg? Persoonsgerichte zorg heeft positieve effecten op zowel de zorgvrager als de zorgverlener. Zorgvragers zijn beter geïnformeerd, hebben meer controle over hun dagbesteding en zijn meer betrokken bij keuzes die gemaakt moeten worden.
Wat zijn de voordelen van ketenzorg? - Er is één aanspreekpunt voor alle zaken rondom u chronische aandoening. - Alle betrokken zorgverleners kennen uw situatie en uw specifieke behoeften. - Zorgverleners stemmen uw behandeling en begeleiding op elkaar af, zodat u de zorg krijgt die u nodig heeft.
6 pijlers van positieve gezondheid
Mentaal welbevinden – Ik voel me vrolijk. Zingeving – Ik heb vertrouwen in mijn eigen toekomst. Kwaliteit van leven – Ik geniet van mijn leven. Meedoen – Ik heb goed contact met andere mensen.
Het gaat over het hele leven
Een begrip bestaande uit zes dimensies genoemd door patiënten/ervaringsdeskundigen; Lichaamsfuncties, mentaal welbevinden, zingeving, kwaliteit van leven, meedoen en dagelijks functioneren.
Gezondheid is een gevoel van zowel lichamelijk, als geestelijk en maatschappelijk welzijn. Het betekent dus niet alleen het ontbreken van ziektes. Het begrip gezondheid is subjectief. Ieder mens voelt zelf of hij zich gezond voelt of niet.
Iemand is laaggeletterd als hij geen of onvoldoende gebruik kan maken van het geschreven of gedrukte woord. Dat betreft de techniek van lezen en spellen maar ook begrijpend lezen en begrijpelijk schrijven. Dyslexie is een specifieke leerstoornis in alleen technisch lezen en spellen.
Laaggeletterden op de arbeidsmarkt
Er zijn circa 740.000 laaggeletterde werknemers in Nederland. Per sector van de arbeidsmarkt is een schatting gemaakt van het aantal laaggeletterden.
Laaggeletterdheid heeft niet alleen invloed op inkomen. Ook op werk, gezondheid en gezin. Mensen die moeite hebben met lezen en schrijven kunnen zichzelf minder goed redden. En zijn sociaal minder actief.