De winter van 1963 was de koudste van de twintigste eeuw. Op veel plaatsen vroor het bijna drie maanden achtereen elke dag. Over de drie wintermaanden december 1962 en januari en februari 1963 had De Bilt een gemiddelde temperatuur van -3,1 graden (+2,6 graden is normaal).
De winter van 1963 was de koudste winter allertijden als gekeken wordt naar de gemiddelde temperatuur. Ook op basis van het aantal dagen met lichte, matige en strenge vorst prijkt 1963 bovenaan het lijstje. Op basis van het koudegetal is de winter van 1947 de koudste winter.
Dat was 1963. DEN HAAG - De winter van vijftig jaar geleden wordt vooral geassocieerd met de Elfstedentocht, maar op 24 februari van dat jaar deden ook vijfduizend auto's mee aan een rally dwars over het IJsselmeer.
De gemiddelde temperatuur is in de wintermaanden december, januari en februari is +2,2 C. Voor 1963 is dit –3,0 C. De laagste temperatuur is gemeten op 18 januari – de dag van de Elfstedentocht – in Joure en bedroeg –20,8 C. Behalve dat het een koude winter was, was het ook een hele zonnige; 50% meer zon dan gemiddeld.
Met een gemiddelde temperatuur van 8,1° tegen een huidig normaal van 9,7° was 1962 een van de koudste jaren van de afgelopen honderd jaar. Nog kouder was het in januari en februari, alleen in 1963 (met gemiddeld 7,8°) en even koud verliepen 1919 en 1940 met eveneens een jaargemiddelde van 8,1°.
Zover men kon zien was de Noordzee bevroren. Golfslag was niet meer te horen en enkele mensen waagden het om enkele meters op de bevroren zee te lopen. Na 1963 zijn er in enkele winters nog wel wat ijswallen langs de kust gevormd maar zo extreem als in dat jaar is het tot nu toe niet meer geweest.
De hoogste temperatuur die ooit in maart is waargenomen was op 29 maart 1968. In Venlo en Gemert werd het met 25.6 graden zomers warm. De Bilt haalde de zomerse grens niet maar kwam met 23.9 toch vrij dicht in de buurt.
De periode 15 tot 24 februari 1956 was met een gemiddelde temperatuur van min 10,5 graden de op een na ergste koudegolf van de twintigste eeuw. Alleen de koudegolf van 18 tot 27 januari 1942 was met gemiddeld min 11,3 graden nog kouder. Op 16 februari 1956 noteerde Uithuizermeeden min 26,8 graden.
Vandaag 80 jaar geleden werd de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten. Op 27 januari 1942 werd het in Winterswijk -27,4 °C.
De winter van 1963 was de koudste van de twintigste eeuw. Op veel plaatsen vroor het bijna drie maanden achtereen elke dag. Over de drie wintermaanden december 1962 en januari en februari 1963 had De Bilt een gemiddelde temperatuur van -3,1 graden (+2,6 graden is normaal).
DE ZOMER VAN 1963: Borsten, surfmuziek en een Amerikaanse droom. Vroeger was de zomervakantie langer en intenser. De krekels klonken luider, de kinderen speelden nog op straat en de avonden waren zwoeler. Een hele week lang blikken we terug op de zomers van weleer.
Met een gemiddelde temperatuur van 5,8 °C tegen 3,9 °C normaal was de winter zeer zacht. De winter komt op de zesde plaats van zachte winters sinds 1901. De vijf zachtste winters vonden allemaal vanaf 1990 plaats.
Winterse benamingen
Een koude winter heeft een koudegetal tussen 100 en 160, zeer koud tussen de 160 en 300 en boven de 300 is een strenge winter. Volgens de nieuwste berekeningen was de winter van 1947 de koudste met een koudegetal van 342,8.
Zo voorspelden wetenschappers vorig jaar de koudste winter ooit en al gauw bleek dat daar geen sprake van was. De eerste weermodellen voor de winter van 2022/2023 verwachten in ieder geval een redelijk natte winter. In januari zullen er waarschijnlijk 8 tot 15 dagen zijn waarop er neerslag valt.
De verwachting is dat het weer zacht blijft. De kans op winters weer is heel klein. Dat betekent niet dat het helemaal niet meer kan sneeuwen of koud wordt. Ook tijdens zachte weken kan er weleens een dagje met winterse buien of een koude vriesnacht tussen zitten.
Warme zomer en langetermijnvoorspellingen
Volgens de onderzoekers is de kans op een hete zomer in 2022 ruim 70%. Het onderzoek is gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift 'nature'. Eerder voorspelden dezelfde meteorologen al de extreem warme zomer van 2018, 2019 en 2020.
Een koudegolf is een opeenvolging van minimaal vijf ijsdagen in De Bilt (maximumtemperatuur lager dan 0,0 °C), waarvan tenminste drie dagen met strenge vorst (minimumtemperatuur lager dan -10,0 °C). De landelijk laagste temperatuur van 2012 werd gemeten in Lelystad op 4 februari: -22,9 °C.
Op een aantal plaatsen kwam het deze maand op vijf dagen tot zeer strenge vorst (temperatuur beneden de -15,0 °C). De landelijk laagste temperatuur werd gemeten in Lelystad op 4 februari: -22,9 °C. De gure oostenwind liet de gevoelstemperatuur soms dalen tot beneden de -25 graden.
De donkerste periode is na Kerst voorbij, maar het wordt in de winter juist kouder als de dagen langer worden. In januari is het kouder dan in december en halverwege februari hebben we gemiddeld de koudste nachten.
Januari, de tweede maand van de meteorologische winter, is gemiddeld gezien de koudste maand van het jaar. De maandgemiddelden van de maximumtemperatuur liggen, naargelang van de plaats, tussen 0 en 6°C en die van de minimumtemperatuur tussen –5 en 1°C.
De winter van 1955–1956 was in Europa de winter met veruit de koudste maand van de 20e eeuw. De gemiddelde temperatuur in februari was in Nederland −6,7 °C, wat 10,6 graden kouder is dan het normale temperatuurgemiddelde voor deze maand over de klimaatperiode 1991-2020.
Terwijl zoet water bij 0°C in ijs wordt omgezet, bevriest zeewater met een zout- gehalte als dat van de Noordzee (ongeveer 35 gram zout per liter water) pas bij een watertemperatuur van -1,8 tot -2°C. De kans dat het Noordzeewater aan onze kust bevriest is overigens bijzonder klein.
Hoe meer zout het water bevat hoe langer het duurt voordat het stolpunt wordt bereikt. Zeewater bevriest pas bij gemiddeld -1.9 graden. Zoet water – dat nooit geheel schoon is – heeft ook een stolpunt dat iets lager ligt dan 0,0 graden Celsius, bijv. bij -0,2.
Pas op 23 januari 1963 gebeurde wat niemand ooit voor mogelijk hield. De zee vroor compleet dicht.