' In de temperaturen zien weer- en klimaatvorsers dat patroon ook. Wereldwijd gezien was de zomer van 2023 met afstand de warmste zomer ooit op aarde gemeten, maakte het Europese klimaatcentrum Copernicus woensdag bekend. In Europa komt de zomer op plek vijf, na 2022, 2021, 2010 en 2003.
Alleen de zomers van 1947, 1976, 1983, 1994, 1995, 1997, 2003 (recordwarm), 2006, 2010 en 2015 waren daar warmer dan de zomer van dit jaar. Zowel gemiddelde de nachttemperaturen als de gemiddelde middagtemperaturen waren op dit weerstation deze zomer 0,7 graden hoger dan normaal.
De zomer van 2023 was wereldwijd 'met afstand' de warmste ooit gemeten. Dit meldt EU-dienst Copernicus Climate Change Service. De temperatuur op aarde was in de maanden juni, juli en augustus gemiddeld 16,77 graden, becijfert de dienst. Dat is 0,66 graden hoger dan gemiddeld.
Met een gemiddelde temperatuur van 11,8 graden Celsius in De Bilt is 2023 het warmste jaar in Nederland sinds de start van de metingen van het KNMI in 1901.
De laatste 11 zomers (2013 t/m 2023) staan allen in de top 27 warmste zomers. Juli – de laatste decade van juli was koel en ook nat: het gemiddelde in de 3e decade ligt normaal op 18,6°, juli 2023 kwam op 16,9° uit. 1947 blijft de zonnigste zomer in De Bilt en 1976 blijft de zonnigste zomer over de 5 hoofdstations.
Nederland: 40,7°C op 25 juli 2019 op Vliegbasis Gilze-Rijen.
Het zomergemiddelde bedraagt in ons land 17,3 graden, in De Bilt 17,5 graden gemiddeld over 1991-2020. De uitersten gemiddelden van de laatste ruim honderd jaar lagen in De Bilt tussen 14,1 (1907) en 18,9 (2018). De zomers zijn tegenwoordig warmer. Tussen 1941 en 1970 lag het gemiddelde in De Bilt 0,7 graden lager.
Op 25 juli 2019 schoot het temperatuurrecord in Nederland in één keer van 38,6 ℃ (Warnsveld, 23 augustus 1944) naar ruim boven de 40 graden (gemeten op meerdere meetpunten, met een maximum van 40,7 ℃ in Gilze-Rijen). Het 75 jaar oude record werd die dag verpletterd met meer dan twee graden.
De laatste jaren maken we de ene na de andere warme zomer mee, maar topzomer in ruim honderd jaar is nog steeds die van 1947. In De Bilt kwam de gemiddelde temperatuur uit op 18,7 graden tegen 16,6 normaal (gemiddeld over 1971-2000).
De langste hittegolf beleefde ons land in 1975. Op 29 juli begon een aaneengesloten reeks van achttien zomerse dagen, waarvan er zes tropisch waren. In de zomer van 1976 kwam een hittegolf voor van 17 dagen, waarvan er 10 tropisch waren.
De koudste zomer sinds 1901 was die van 1907 met een gemiddelde middagtemperatuur van 18,1 graden. Ter vergelijking: de zomer van 2023 heeft tot nu toe een gemiddelde maximumtemperatuur van 25,2 graden!
Hoewel in Nederland veel mensen waarschijnlijk deze zomer niet als bijzonder 'mooi' hebben ervaren, was het toch een "zeer warme en zonnige zomer", aldus het KNMI. De gemiddelde temperatuur was 18,4 graden. Dat is bijna een graad warmer dan het langjarig gemiddelde van 17,5 graden Celsius.
Door de recordzonnige juni scoort ook de zomer goed wat zonuren betreft met landelijk 752 zonuren tegen 641 normaal. Met een gemiddelde zomertemperatuur van 18,4 graden in De Bilt is de zomer van 2023 bijna één graad warmer verlopen dan normaal. Het is daarmee de op zes na warmste sinds 1901.
De zachte winters en lange zomers, met een gemiddelde temperatuurstijging van niet meer dan twee graden, zorgden voor een iets betere graanopbrengst, meer weidegronden (waardoor de veestapel toenam) en de komst van de wijnstok in zones waar die eerder niet groeide – en ook nu niet groeit.
De zomer van 2023 was natter, maar ook één graad warmer dan gemiddeld. De weerkundige zomer, die liep van juni tot en met augustus, was warmer en natter dan gemiddeld. Dat blijkt uit het klimatologisch overzicht dat het KMI vrijdag publiceert.
Op 4 januari 2023 werd in Haaksbergen met 12.9ºC het maximum datumrecord met 12.8ºC uit 1999 verbroken. Op 6 januari 2023 werd de warmste nacht genoteerd met 10.3ºC. De vorige met 8.8ºC stamt uit 1999. Op 7 januari 2023 werd de warmste nacht genoteerd met 9.8ºC.
Record hoogste temperatuur
De hoogste temperatuur in Nederland sinds het begin van de metingen is 40.7°C op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen. In de zomer van 2019 kwam voor het eerst in Nederland de temperatuur boven de 40°C.
Op 26 januari 1942 kwam het kwik in De Bilt niet hoger dan min 11,2 graden en de nacht die volgde koelde het af tot min 24,8 graden, de laagste standen ooit op het hoofdstation van het KNMI gemeten. Op 27 januari 1942 registreerde Winterswijk min 27,4 graden, de laagste temperatuur van de eeuw in ons land.
De hoogste temperatuur die een mens kan verdragen varieert van 40 tot 45 graden (104 tot 113 Fahrenheit).
In juli 2019 steeg het kwik in Nederland voor het eerst tot boven de 40 graden – een scenario dat zonder de klimaatcrisis vrijwel onmogelijk was geweest. “Tegenwoordig is de kans op zulke hitte hier eens in de 50 tot 100 jaar”, stelt het KNMI in zijn nieuwe klimaatscenario's.
De laagste temperatuur die we ooit op aarde hebben gemeten is 89,2 graden Celsius onder nul. Dus -89,2°C. Dat was bij het Vostok Station, een Russisch onderzoekstation op Antarctica.
Zomer weersverwachting 2024
De kans op een vrij warme zomer met een bovengemiddeld aantal zonuren lijkt ook dit jaar groot. Net als in de lente lijken lagedrukgebieden vanaf de oceaan geregeld over ons deel van Europa te schuiven, met neerslag. Een landelijke hittegolf is ook tegenwoordig nog steeds geen zekerheid.
De winters in Nederland waren vroeger veel kouder dan nu. De kans op een Elfstedentocht werd de afgelopen jaren steeds kleiner en de winters lijken steeds minder streng.
In Death Valley in de VS is het ruim 53 graden. De hoogste temperatuur ooit gemeten op aarde was 56,67 graden Celsius in juli 1913 in Furnace Creek bij Death Valley (in de Amerikaanse staat Californië), zegt Randy Ceverny van de World Meteorological Organization, het weerinstituut dat wereldwijd alle cijfers bijhoudt.