Aan de andere kant is de lat vrij hoog gelegd: pas bij een koudegetal boven de 300 mogen we van een “strenge” winter spreken. Dat zijn er dus drie: 1942, 1947 en 1963. Een winter met H > 160 mag het predicaat “zeer koud” dragen. Hiervan zijn er zes, met de laatste in 1985.
De winter van 1963 was de koudste van de twintigste eeuw. Op veel plaatsen vroor het bijna drie maanden achtereen elke dag.
In de jaren '70 en '80 van de 20e eeuw waren er ook een aantal koude winters in Nederland. In 1978-1979 was de temperatuur gemiddeld ongeveer -5 graden Celsius, met temperaturen die af en toe tot -15 graden daalden. Ook in 1985-1986 was de winter koud, met temperaturen die gemiddeld ongeveer -6 graden Celsius waren.
Voor 1963 is dit –3,0 C. De laagste temperatuur is gemeten op 18 januari – de dag van de Elfstedentocht – in Joure en bedroeg –20,8 C. Behalve dat het een koude winter was, was het ook een hele zonnige; 50% meer zon dan gemiddeld. Niettemin bleef de sneeuw die op de Tweede Kerstdag was gevallen, liggen tot in maart.
De koudste winter ooit in Nederland was in 1963. In de Bilt werd gedurende de winter 3,4 graden onder nul gemeten. De meest bizarre editie van de Elfstedentocht vond in dit jaar plaats. Er wordt vaak naar teruggekeken als 'de hel van 1963'.
Ondanks enkele sneeuwsituaties en een relatief koud begin van de winter, eindigt de winter van 2022-2023 veel zachter dan normaal. Daarmee is het de 10e zachte winter op rij, een verscherping van het record dat vorig jaar werd gezet.
De koudste winter gaan we niet voorbijsteken: 71 dagen op rij onder nul en een dichtgevroren Noordzee. We zitten in een stevige winterprik, maar die valt in het niets bij wat ons land in de winter van 1962/1963 doorstond. 71 dagen en nachten raakte het kwik niet boven het vriespunt.
Koudegolf 1942
De laatste dagen van die koudegolf werden records gevestigd. Op 26 januari 1942 kwam het kwik in De Bilt niet hoger dan min 11,2 graden en de nacht die volgde koelde het af tot min 24,8 graden, de laagste standen ooit op het hoofdstation van het KNMI gemeten.
Sinds de start van de KNMI-metingen was Beek met 32,8 graden op 25 juni 1976 de warmste dag. Dit was in de beruchte zomer waarin sprake was van een hittegolf. Vanaf 24 juni werd het 43 jaar geleden twee weken lang elke dag dertig graden of meer.
72 jaar later pas verbraken we het hitterecord van 27 juni 1947. Voortaan zal 25 juli 2019 de nieuwe 'warmste dag ooit' zijn.
Schaatsclubs organiseerden in 1963 zelfs drie rally's. 'Het ijs op het IJsselmeer was 70 centimeter dik', zegt Hans Buiter, verenigingshistoricus van de ANWB.
Vandaag 80 jaar geleden werd de laagste temperatuur ooit in Nederland gemeten. Op 27 januari 1942 werd het in Winterswijk -27,4 °C.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1980
De laagste gemiddelde temperatuur was -7 °C op 13 januari 1980 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 22.6 °C op 26 juli 1980.
De afgelopen winter was met gemiddeld -0,1 graden in De Bilt de koudste sinds 1979. Normaal (gemiddeld over 1961-1990) bedraagt de temperatuur over december, januari en februari 2,6 graden. De winter van '79 was met -0,8 graden de koudste sinds 1963.
De winter bedroeg in De Bilt 67 vorstdagen (min.temperatuur onder 0 graden) en 7 ijsdagen (max.temperatuur onder 0 graden). Er was ijsvorming op de meeste kanalen, het IJsselmeer en de Waddenzee.
Etmaalgemiddelde temperatuur 1978
De laagste gemiddelde temperatuur was -11.6 °C op 31 december 1978 en de hoogste gemiddelde temperatuur was 24.8 °C op 30 juli 1978.
De zomer van 2018 was de warmste zomer in ruim drie eeuwen. De gemiddelde temperatuur was 18,9°C tegen 17,0°C normaal. De vorige warmste zomers zijn 2003 met een gemiddelde temperatuur van 18,6°C en 1826 met een gemiddelde zomertemperatuur van ongeveer 18,7°C.
Warmterecords. 2020 was samen met 2014 het warmste jaar in de meetreeks. De gemiddelde temperatuur was 11,7 °C. 2018 staat met 11,3 graden op de tweede plaats.
Record hoogste temperatuur
De hoogste temperatuur in Nederland sinds het begin van de metingen is 40.7°C op 25 juli 2019 in het Noord-Brabantse Gilze-Rijen. In de zomer van 2019 kwam voor het eerst in Nederland de temperatuur boven de 40°C.
Temperaturen rond de 15 graden lijken koud, maar zijn eigenlijk best comfortabel. Maar wat trek je aan? In te dikke kleding heb je het al snel te warm, in te dunne stoffen te koud. Om deze temperaturen goed door te komen, zetten we onze favoriete najaarsitems op een rij.
In Death Valley in de VS is het ruim 53 graden. De hoogste temperatuur ooit gemeten op aarde was 56,67 graden Celsius in juli 1913 in Furnace Creek bij Death Valley (in de Amerikaanse staat Californië), zegt Randy Ceverny van de World Meteorological Organization, het weerinstituut dat wereldwijd alle cijfers bijhoudt.
De zomer van 2004 was gemiddeld over het land de natste sinds tenminste 1951; dat blijkt uit berekeningen over de ruim 300 neerslagstations van het KNMI.
De winter van 1962-1963 was de koudste winter van de vorige eeuw. De Noordzee bevroor, sneeuwstormen teisterden het land, auto's reden over een bevroren IJsselmeer en er was natuurlijk een Elfstedentocht.
De Noordzee ligt ook ten noorden van Nederland, boven de wadden. Vroeger hadden we ook de Zuiderzee, nu het IJsselmeer. Dus de zee die zuidelijker lag heette de Zuiderzee en de zee die noordelijker lag de Noordzee. Tot aan de Eerste Wereldoorlog noemden de Engelsen de North Sea de German Ocean.
De Noordzee lijkt een beetje groenbruin van kleur te zijn, maar eigenlijk heeft de zee helemaal geen kleur. Het water is tenslotte doorzichtig. De kleuren die je in de zee ziet, worden veroorzaakt door de breking van het licht op het water en de absorptie van de kleuren uit het lichtspectrum.