Velen dachten dat de ziekte een straf van God was. Omdat niemand wist waar de Zwarte Dood vandaan kwam, kregen minderheden de schuld. Zij zouden waterbronnen vergiftigd hebben of op een andere manier besmetting veroorzaken. Deze gedachte leidde tot vervolging van Joden, bedelaars en mensen met lepra.
De Zwarte Dood (1347-1352)
In de middeleeuwen werden Azië en Europa geteisterd door de builenpest. De pandemie wordt meestal toegeschreven aan de bacterie Yersinia pestis, die gevonden werd in de botten uit de massagraven van de Zwarte Dood. Tijdens deze epidemie kwam een derde van de Europese bevolking om het leven.
De Zwarte Dood, de grootste pandemie uit onze geschiedenis, werd veroorzaakt door de bacterie Yersinia pestis en woedde in Europa tussen 1346 en 1353.
Ziekteverschijnselen pest
Zonder behandeling dringt de bacterie in ongeveer de helft van de gevallen door in de bloedbaan en veroorzaakt sepsis (bloedvergiftiging). Onbehandelde sepsis is vrijwel altijd dodelijk. Longpest is de minst voorkomende, maar meest gevaarlijke vorm van pest.
Builenpest kent een hoge mortaliteit; zonder behandeling overleeft minder dan 40% van de geïnfecteerde personen. De meeste sterfte vindt tussen de derde en vijfde dag na de eerste symptomen plaats. De builenpest is met antibiotica effectief te behandelen indien de behandeling tijdig gestart wordt.
Wereldwijd neemt het aantal pestgevallen de laatste 10 jaar beduidend af. Terwijl er in 2008 nog ongeveer 2700 gevallen aan de WHO werden gerapporteerd, waren dit er in 2018 nog maar 248. Gedurende de afgelopen decennia zijn urbane epidemieën gemeld in onder andere Afrika, Zuid-Amerika en Azië.
De dood lag overal op de loer. Kindersterfte, dijkdoorbraken, hongersnoden, stadsbranden, dodelijke ziekten, plunderende landsheren of grootschaliger oorlogsgeweld beheersten het dagelijks leven.
Pesthuizen. Speciale pestdokters beschermden zich tegen de ondraaglijke stank met in azijn gedoopte sponzen. Soms werd het gezicht beschermd met een masker, gevuld met kruiderijen. Vooral in steden, waar de bevolking dicht opeen leefde, hield de pest huis.
De rattenvlo (Xenopsylla cheopis) is een parasiet die voorkomt bij knaagdieren, met name bij de zwarte rat (Rattus rattus) en is de voornaamste vector voor de overdracht van builenpest.
De edelen op het platteland verloren een deel van hun macht.Handelsactiviteiten in Europa leden eronder, omdat veel mensen stierven.Kooplieden, boeren en ambachtslieden werden welvarender.
Balavignus (14e eeuw) was een Joods arts in Straatsburg die met succes de joodse reinheidswetten gebruikte om de zeer besmettelijke pest te bestrijden, maar vervolgens werd aangeklaagd als verspreider ervan.
Het sterftecijfer lag namelijk enorm hoog, al was niet elke vorm van pest even dodelijk. Vóór de ontwikkeling van antibiotica stierf 60 procent van de slachtoffers van de builenpest, terwijl bloed- en longpest vrijwel altijd dodelijk waren.
In de middeleeuwen lagen ernstige infectieziekten als de pest, lepra, pokken, cholera voortdurend op de loer, zeker in de (ommuurde) steden. De pest is een infectieziekte die in de 14e tot halverwege de 19e eeuw veelvuldig voorkwam in Europa en enorme aantallen slachtoffers maakte.
Vlooien zijn namelijk niet aan 1 soort gastheer gebonden. Ze hebben wel een voorkeur voor honden of katten, maar vinden het prima om op beide diersoorten te gaan zitten – en soms zelfs op mensen! Het goede nieuws voor huisdiereigenaren is dat vlooien ons dus wel kunnen bijten, maar niet op mensen kunnen overleven.
Een rat hoort gewoon in de natuur en heeft zijn nut in het ecosysteem. Ratten zijn onmisbaar in onze grote steden omdat zij onze rotzooi opruimen. Zo eten ze in ons rioolstelsel het aangekoekte vet.
De meest humane keuze voor een diervriendelijke rattenval is de ratten vangkooi. Deze kooien zijn speciaal ontworpen om ratten effectief te vangen zonder ze te schaden. Ze werken door ratten te lokken met aas in een afgesloten ruimte. Het gebruik van ratten vangkooien zorgt voor een humane manier.
4,5 Infectie met de pestbacterie kan zich manifesteren als builenpest of als longpest. Bij de builenpest ontstaat op de plaats van de vlooienbeet een pustel met daaromheen een donkere flegmone – vandaar vroeger de naam 'de zwarte dood' (figuur 3).
In de richtlijn 'Pest' van het RIVM staat dat de pest een infectieziekte is die wordt veroorzaakt door de bacterie Yersinia pestis. Sylvatische pest – pest bij wilde dieren, vooral ratten – komt nog regelmatig voor en is moeilijk de wereld uit te krijgen.
Hoewel ze maar over weinig medische kennis beschikten, behandelden ze zieken zo goed en zo kwaad als ze konden. Doktoren schreven brouwsels voor die bescherming tegen de pest moesten bieden, maar ze stelden ook testamenten op en verrichtten autopsies. Altijd droegen ze een snavelmasker.
Er wordt aangenomen dat de gemiddelde leeftijd van de middeleeuwse mens rond de 35 jaar lag.
Velen dachten dat de ziekte een straf van God was. Omdat niemand wist waar de Zwarte Dood vandaan kwam, kregen minderheden de schuld. Zij zouden waterbronnen vergiftigd hebben of op een andere manier besmetting veroorzaken. Deze gedachte leidde tot vervolging van Joden, bedelaars en mensen met lepra.
De middeleeuwen staan bekend als een duistere tijd vol ziekte, dood, verderf en viezigheid. Mensen gooiden hun afval gewoon op straat, tandenborstels en zeep waren non-existent, en wie de puberteit haalde was een uitzondering.
Een van de beruchtste ziekmakers is Yersinia pestis. In de jaren 541-543 na Christus trof deze pestbacterie het Oost-Romeinse Rijk, ook wel Byzantijnse Rijk genoemd, van keizer Justinianus I. De keizer, naar wie de ziekte is vernoemd, kreeg zelf ook de pest, maar overleefde het.
De Zwarte Dood was een pestpandemie die het middeleeuwse Europa teisterde van 1347 tot 1352. De ziekte kostte naar schatting 25 tot 30 miljoen mensen het leven. De pandemie begon in Centraal-Azië en werd door Mongoolse krijgers en handelaren naar de Krim gebracht.
Ratten waren de belangrijkste verspreiders van de pestbacil, maar ook andere knaagdieren konden dragers zijn. Mensen werden besmet als de rattenvlo oversprong op de mens, uitgehongerd als hij was als de rat aan de pest was bezweken.