Bij seksueel grensoverschrijdend gedrag gaat iemand over de grenzen van een ander. Bijvoorbeeld ongewenste aanrakingen, online berichten van seksuele aard, seksuele intimidatie of seksueel misbruik. De ander, de omgeving, maar ook die persoon zelf kan daar grote fysieke, mentale en emotionele schade door oplopen.
Bij grensoverschrijdend gedrag brengt iemand een ander schade toe op fysiek, mentaal of emotioneel vlak. Dit uit zich bijvoorbeeld in seksuele intimidatie of zelfs seksueel misbruik, pesterijen, discriminatie of agressie. Grensoverschrijdend gedrag kan overal voorkomen, dus ook binnen organisaties en bedrijven.
Signalen van relationele of seksuele problemen
Zeer meegaand gedrag, of juist agressief en opstandig gedrag. Neiging tot isoleren, depressieve gevoelens. Geen aansluiting bij de groep. Angstige en emotionele reacties, bijvoorbeeld schrikreactie bij aanraken.
Waar ligt de grens? Van Vlimmeren somt voorbeelden op van grensoverschrijdend gedrag: stalken, dreigen, intimideren, manipuleren, seksueel getinte opmerkingen maken én machtsmisbruik.
Definitie. Seksueel grensoverschrijdend is een overkoepelend begrip. Als voorbeelden van seksueel overschrijdend gedrag kunnen verschillende gedragingen worden aangemerkt: seksueel getinte opmerken of berichten, iemand vastpakken, aanranding en verkrachting.
In het Wetboek van Strafrecht zijn verschillende seksuele en seksueel getinte misdrijven strafbaar gesteld. Het gaat dan bijvoorbeeld om verkrachting, aanranding, kinderpornografie of misbruik van seksueel beeldmateriaal.
Van ongewenste intimiteiten is sprake wanneer gedragingen door de 'ontvanger' als vervelend, hinderlijk, vernederend of bedreigend worden ervaren. Het kan iedereen overal overkomen. Onderzoek wijst uit dat vrouwen en meisjes vaker ervaring hebben met ongewenste intimiteiten.
Er zijn echter ook veel andere vormen van ongewenst gedrag in de zorg die als grensoverschrijdend worden ervaren, denk aan bedreiging, het onthouden van zorg, schenden van privacy, schreeuwen of vernedering.
Er is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag als één van de partijen niet instemt met de uitlatingen of handelingen van de ander. Dit kan een seksistisch getinte uitspraak, betasting of aanranding zijn. Als je seksuele handelingen moet verrichten waar je niet achter staat, geef dit dan direct aan.
Risicofactoren en gevolgen
Eerder ervaring met seksueel geweld of kindermisbruik. Genderstereotiepe opvattingen, seksuele dubbele moraal, negatieve opvattingen over vrouwen en meisjes en traditionele rolopvattingen. Veel losse sekspartners hebben, vroeg beginnen met seks en seks hebben in ruil voor geld of iets anders.
Elke vorm van gedrag waarbij jij geen mens van vlees en bloed meer bent, maar een “object” wordt, een “het”, is grensoverschrijding. Elke vorm van gedrag waarbij jij “speciaal” of “exclusief” (jij en ik en niemand anders, niemand mag het weten) wordt gemaakt, is grensoverschrijding.
Intimidatie is een andere vorm van manipulatie. Daarbij probeert iemand je gedrag te beïnvloeden door je doelbewust af te schrikken, voor schut te zetten, bang te maken, in verwarring of verlegenheid te brengen of te verlammen.
De Valkuil van Grensoverschrijdend Gedrag
Hier kan een antisociale en/of een narcistische persoonlijkheidsstoornis onderliggen. Deze werknemer voelt zich boven iedereen verheven en vertoont daar het gedrag naar.
“Grensoverschrijdend gedrag komt nog steeds overal en veel te vaak voor. Niet alleen op het werk, maar bijvoorbeeld ook thuis, in cafés, bij de sportvereniging, op school en op straat.
Er is sprake van seksueel grensoverschrijdend gedrag als er geen wederzijdse toestemming is voor de toenadering of het gedrag dat seksueel van aard is. Ook is er geen sprake van vrijwilligheid. Hiermee wordt bedoeld dat het gedrag of de toenadering door de ander niet vrijwillig wordt toegestaan.
5,2% van de meisjes en 4,3% van de jongens kreeg met minstens één vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag te maken. Het gaat vooral om ongewenst kijken naar borsten of geslachtsdelen en ongewenste seksuele aanrakingen. Jongeren geven aan dat het vooral hun moeder of een broer is die over de grens gaat.
Categorie 2: betasten, muv naakte geslachtsdelen
Er valt onder meer te denken aan het aaien of wrijven over en betasten, grijpen, kussen of likken van de borsten, billen of overige lichaamsdelen. Ook het betasten van het kruis over de kleding behoort hiertoe. De tongzoen is uitgezonderd en valt onder categorie 3.
Seksueel misbruik bestaat uit alle seksuele aanrakingen of handelingen die een volwassene een kind opdringt. Dit varieert van begluurd worden of moeten kijken naar seksuele handelingen van de volwassene tot betasting of verkrachting.
Besef dat grensoverschrijdend gedrag in veel vormen voorkomt. Denk bijvoorbeeld aan pesten, kleineren, handtastelijkheden, geen aandacht geven, schelden, chanteren, fysiek uithalen, dingen stukmaken .
Het kan helpen om de dag te vullen met het aangaan van sociale activiteiten – sporten, eten en drinken, huishoudelijk werk, knutselen of gewoon praten met andere mensen. Ten slotte, er is geen goed bewijs dat medicijnen werken bij seksueel ontremd gedrag.
Cijfers seksueel geweld
Volgens het CBS zijn er jaarlijks 100.000 slachtoffers van aanranding, verkrachting en/of misbruik. Hiervan is 90% vrouw en 10% man. Wordt fysieke seksuele intimidatie zoals ongewenste aanrakingen meegeteld, dan ligt het aantal slachtoffers nog veel hoger.
Je ben slachtoffer van seksueel misbruik wanneer je (onder dwang) seksueel contact met iemand hebt gehad die daarbij misbruik heeft gemaakt van het leeftijds- en/of machtsverschil. Bijvoorbeeld: als kind met een volwassene, als cliënt met een hulpverlener of als leerling met een docent.
Het hangt er vanaf hoe iemand je heeft aangeraakt of dit strafbaar is. Als iemand je bijvoorbeeld dwingt om te tongzoenen terwijl je dat niet wilt, dan is dat aanranding. Aanranding is strafbaar en daar kun je aangifte van doen bij de politie. Je kunt ook voor advies contact opnemen met de politie bij jou in de buurt.