Tandbederf wordt voor een groot deel beïnvloed door voeding en gebitsverzorging. Suikers, te veel eetmomenten of een slechte mondhygiëne zijn vaak de boosdoeners. Maar ook erfelijkheid heeft invloed op de vatbaarheid van de tanden voor gaatjes. Zowel kinderen als volwassenen kunnen gaatjes krijgen.
Beginnende gaatjes kenmerken zich door verkleuring van tanden of kiezen. Vaak ontstaat er een witte vlek. Op dit punt kun je beginnende gaatjes zelf herstellen. Dit doe je door goed te poetsen met fluoride houdende tandpasta.
Zodra er zich een gaatje gevormd heeft, kan tandbederf niet meer uit zichzelf genezen. Een bezoek aan de tandarts is dan noodzakelijk. De tandarts kiest de behandeling in functie van de ontwikkelingsfase waarin de aandoening zich bevindt.
Speeksel spoelt bacteriën en hun schadelijke melkzuur van je tanden af. Dus als je vaak een droge mond hebt, heb je meer kans op gaatjes. Het probleem kan worden verholpen door in de loop van de dag veel water te drinken of er een gewoonte van te maken om kauwgum te kauwen.
We hebben gemiddeld vier tanden of kiezen waar een gaatje in zit. Het onderzoeksbureau TNO houdt in opdracht van Zorginstituut Nederland al meer dan dertig jaar bij hoe het met onze gebitten gesteld is. Bij kinderen gaat het steeds beter. In 2001 had een gemiddelde vijfjarige nog vier gaatjes in zijn melkgebit.
Wanneer u de tandpasta op de door bacteriën aangetaste tand loslaat dan vult deze de gaatjes en verandert in een soort gel. Deze gel vormt de 'mal' voor de vulling die de tand zelf gaat maken. De gel trekt namelijk calcium aan en geeft de tand zo alle ingrediënten om weer dicht te 'groeien'.
Als gaatjes niet op tijd behandeld worden, kan het tandbederf steeds verder gaan, waardoor de bacteriën de zenuw in de tand of kies bereiken en er een ontsteking aan de wortel kan ontstaan. Wanneer deze zenuw is aangetast moet deze verwijderd worden door middel van een wortelkanaalbehandeling.
Gaatje in kies of tand herkennen
De kenmerken van een beginnend gaatje zijn onder andere witte vlekjes, donkere verkleuring, of zwarte puntjes op de tanden. In een vergevorderd stadium van cariës kunnen verschillende soorten pijnklachten worden ervaren.
Kies dan voor een tandpasta met andere actieve ingrediënten om gaatjes te voorkomen, zoals baking soda, actieve zuurstof, tin, zink of arginine. De laatste twee tandpasta's van onze lijst zijn fluoridevrij: Desert Essence Fennel tandpasta Tea Tree Olie en Dr. Brite tandpasta mint.
Als gaatjes niet of te laat behandeld worden kunnen aangetaste tanden dermate slecht worden dat ze (telkens) afbreken en zelfs op den duur verwijderd moeten worden. Ook is het mogelijk dat de gevoelige zenuwen in de tand afsterven of dat de wortelpunten gaan ontsteken.
Gaatjes zijn erfelijk bepaald
Veel ouders denken dat hun kind gaatjes heeft, omdat zijzelf ook vaak gaatjes hebben. Met erfelijke aanleg heeft dit echter weinig te maken. Gaatjes ontstaan namelijk dor een combinatie van veel verschillende eet- en drinkmomenten en de gebitsverzorging.
De beste kauwgom
Wil je vooral minder plakvorming, sterker glazuur en minder kans op gaatjes, dan is Xylitol Kauwgom waarschijnlijk de beste keus. Zoek je iets wat de zelfreinigende werking van je gebit ondersteunt, aanslag voorkomt en helpt tegen gaatjes, dan kun je beter voor Odol Med 3 Kauwgom gaan.
Hoe snel groeit een gaatje? Dat verschilt per persoon, maar bij volwassenen duurt het vaak enkele jaren voordat een gaatje zo is gegroeid dat deze behandeld moet worden. Soms lukt het om het cariësproces te stoppen, door bijvoorbeeld extra goed te poetsen of extra fluoride te gebruiken.
Met een verdoving wordt een gebied in je mond verdoofd. Met een dunne naald wordt een beetje verdovingsmiddel in het tandvlees gespoten. Dit middel zorgt ervoor dat de zenuwen in dat gebied geen prikkels naar de hersenen sturen. De zenuw werkt dus even niet en hierdoor voel je geen pijn.
In de meeste gevallen worden er witte vullingen geplaatst. Naast glasionomeercement en compomeer wordt composiet het meest toegepast. Met composiet is veel mogelijk. Zo kunnen voortanden na een breuk opnieuw worden opgebouwd en verkleuringen van tanden en kiezen worden hersteld.
Probeer vers fruit, groenten, soepstengels, kaas en yoghurt. Vermijd zoveel mogelijk koolzuurhoudende dranken, frisdranken, sap en met suiker gezoete aanmaakdrankjes.
Het vullen van een gaatje hoeft geen pijn te doen. Afhankelijk van de diepte van het gaatje en de pijngrens van een persoon kan het boren wel gevoelig zijn. Als het meer is dan gevoelig dan kan je uiteraard vragen om een plaatselijke verdoving. De verdoving zorgt ervoor dat je niks voelt van de behandeling.
Fluoride is en blijft het belangrijkste middel om gaatjes tegen te gaan. Fluoride voorkomt dat de bacteriën in je mond zich vermenigvuldigen en gaatjes veroorzaken. Daarnaast heeft het een remineraliserende werking op je tandglazuur.
De gemiddelde leeftijd waarop kinderen hun eerste gaatje krijgen is 6 à 8 maanden. Zodra de eerste tandjes doorkomen, is het tandglazuur nog gevoelig waardoor snel gaatjes kunnen ontstaan. Gaatjes bij kinderen ontstaan vaak door slecht tandenpoetsen.
Met een vulling vult uw tandarts gaatjes in een tand of kies (na het verwijderen van cariës). Ook kan het aanbrengen van vulmateriaal klachten over gevoeligheid bij warmte, kou, zoet of zuur verminderen. Bij Mondmedicentrum werken we met composiet als vulmiddel. Dit is de sterkste soort witte vulling.
Hoe ontstaan gaatjes? Gaatjes ontstaan meestal pijnloos en u krijgt er last van wanneer deze uw glazuur aangetast hebben. Het duurt lang voor het gaatje zich uitbreidt, omdat glazuur hard en dicht materiaal is. Door bacteriën in tandplak wordt eten en drinken omgezet in zuur.