Ongewenste intimiteiten of seksuele intimidatie zijn bv. seksueel getinte, seksistische of homofobe opmerkingen, opdringerig gedrag, gluren, oneerbare voorstellen en handtastelijkheden.
Reflectie. Casuïstiekbespreking, moreel beraad, reflectie of intervisie zijn bij uitstek manieren om problemen met seksueel grensoverschrijdend gedrag te bespreken en er samen van te leren. In sommige situaties is begeleiding door een seksuoloog of psycholoog noodzakelijk.
Denk aan ongewenste aanrakingen, seksueel ontremd gedrag of agressie en geweld maar ook aan verwaarlozing, discriminatie, pesten, vernederen, chantage of sociale isolatie.
Van ongewenste intimiteiten is sprake wanneer gedragingen door de 'ontvanger' als vervelend, hinderlijk, vernederend of bedreigend worden ervaren. Het kan iedereen overal overkomen. Onderzoek wijst uit dat vrouwen en meisjes vaker ervaring hebben met ongewenste intimiteiten.
Je ben slachtoffer van seksueel misbruik wanneer je (onder dwang) seksueel contact met iemand hebt gehad die daarbij misbruik heeft gemaakt van het leeftijds- en/of machtsverschil. Bijvoorbeeld: als kind met een volwassene, als cliënt met een hulpverlener of als leerling met een docent.
Straffen seksuele intimidatie
Uit dit wetsartikel valt op te maken dat een ieder die zich schuldig maakt aan 'aanranding van de eerbaarheid' (zoals ontucht officieel te boek staat) een gevangenisstraf van maximaal 8 jaar of een geldboete van de 5e categorie tegemoet kan zien.
Bij grensoverschrijdend gedrag brengt iemand een ander schade toe op fysiek, mentaal of emotioneel vlak. Dit uit zich bijvoorbeeld in seksuele intimidatie of zelfs seksueel misbruik, pesterijen, discriminatie of agressie. Grensoverschrijdend gedrag kan overal voorkomen, dus ook binnen organisaties en bedrijven.
Bespreekbaar maken
Het is daarom belangrijk om ook een vermoeden van grensoverschrijdend gedrag te melden en bespreekbaar te maken. Hoe eerder je praat over het grensoverschrijdend gedrag, hoe sneller er hulp kan worden gegeven. Hiermee kan erger grensoverschrijdend gedrag worden voorkomen.
Machtsverschillen en niet respecteren van grenzen
Aan de basis van seksueel grensoverschrijdend gedrag ligt altijd een machtsverschil tussen de dader en het slachtoffer. Dit machtsverschil kan gebaseerd zijn op leeftijd, sekse, sociale positie of mentaal of lichamelijk overwicht.
Grensoverschrijdend gedrag komt vaak door machtsverschillen. De een heeft meer te zeggen dan de ander. Door machtsverschillen tussen mensen met een beperking en anderen te verkleinen, verminder je het risico op grensoverschrijdend gedrag. Soms kun je niets doen aan machtsverschillen.
Alcohol, drugs en groepsdruk kunnen een rol spelen bij seksueel grensoverschrijdend gedrag. Drugs en alcohol zorgen ervoor dat grenzen nog onduidelijker worden. Zowel het herkennen van grenzen bij een ander, als het aangeven van je grenzen wordt moeilijker. Ditzelfde geldt voor groepsdruk.
Het kan helpen om de dag te vullen met het aangaan van sociale activiteiten – sporten, eten en drinken, huishoudelijk werk, knutselen of gewoon praten met andere mensen. Ten slotte, er is geen goed bewijs dat medicijnen werken bij seksueel ontremd gedrag.
Bij ontremd gedrag heeft iemand moeite zijn impulsen en gedrag te controleren, alsof de 'natuurlijke rem' eraf is. De ontremming kan zich op verschillende terreinen uiten: motorisch, emotioneel, verbaal of op het gebied van voeding of seksualiteit.
Psychisch grensoverschrijdend gedrag gaat over elk incident waarbij een persoon psychisch wordt bedreigd of aangevallen. Voorbeelden zijn schreeuwen, uitschelden, kleineren, vernederen, bedreigen, chanteren, afwijzen, opsluiten, onterechte ernstige beschuldigen, …
Bij grensoverschrijdend gedrag dat 'hands-on' plaatsvindt, is er wel sprake van fysiek contact. Dit betreft het seksueel betasten, het binnendringen, variërend van zoenen (gedwongen tongzoen) tot verkrachting, de ernstigste vorm van seksueel grensoverschrijdend gedrag.
De Valkuil van Grensoverschrijdend Gedrag
Hier kan een antisociale en/of een narcistische persoonlijkheidsstoornis onderliggen. Deze werknemer voelt zich boven iedereen verheven en vertoont daar het gedrag naar.
Verbale agressie – uitschelden, schreeuwen of zeer fel in discussie gaan. Ook discriminerende opmerkingen vallen hieronder. Verbale agressie kan zowel persoonlijk als telefonisch plaatsvinden. Fysieke agressie – schoppen, duwen, slaan, spugen, vernielen of beroven.
Agressie en geweld zijn in de Arbowet opgenomen bij 'psychosociale arbeidsbelasting'. Werkgevers zijn op grond van deze wet verplicht om een beleid te voeren dat erop gericht is om deze vorm van arbeidsbelasting te voorkomen of te beperken.
Aangifte van bedreiging of intimidatie doe je als iemand je bedreigt met de dood, met ernstig letsel, verkrachting of aanranding. Je kunt op verschillende manieren bedreigd worden. Bijvoorbeeld op werk, op straat of via social media.
Woorden (verbale intimidatie): Denk hier aan seksueel getinte opmerkingen, grappen, intieme vragen stellen of toespelingen; Gebaren, gezichtsuitdrukking (non-verbaal): Bijvoorbeeld staren, seksueel gerichte gebaren, of het tonen van seksueel getinte of pornografische afbeeldingen (ook via mail, WhatsApp of sms);
Er moet in ieder geval sprake zijn van ontuchtige handelingen. Dit zijn seksueel getinte handelingen die strijdig zijn met de sociaal-ethische normen, zoals bijvoorbeeld het ongewenst (laten) betasten van geslachtsdelen, billen of borsten.