Sociale eenzaamheid is gekoppeld aan het gemis van betekenisvolle relaties met een bredere groep van mensen om je heen, zoals kennissen, collega's, buurtgenoten, mensen met dezelfde belangstelling, mensen om samen een hobby mee uit te voeren.
Het onderscheid tussen sociale en emotionele eenzaamheid toont dat wie zich emotioneel eenzaam voelt, niet noodzakelijk gebaat is bij meer sociale contacten. 'Sociale eenzaamheid is het gemis aan contacten met vrienden, familie en kennissen. Emotionele eenzaamheid is het gemis aan een hechte, affectieve band.
Bij sociaal isolement ontbreekt het mensen aan een ondersteunend netwerk van familie, vrienden en bekenden. Ze missen de persoonlijke relaties waar zij op terug kunnen vallen wanneer ze steun nodig hebben. Het gaat dan om praktische, emotionele of gezelschapssteun.
Robert Weiss, de Amerikaan die destijds een van de eersten was die publiceerde over eenzaamheid maakte in zijn boek (1973) onderscheid tussen emotionele eenzaamheid, het gebrek aan hechte of intieme relaties, en sociale eenzaamheid, het gebrek aan een sociaal netwerk.
Eenzaamheid is je niet verbonden voelen. Je ervaart een gemis aan een hechte, emotionele band met anderen. Of je hebt minder contact met andere mensen dan je wenst. Bij eenzaamheid horen kenmerken als negatieve gevoelens van leegte, verdriet, angst en zinloosheid en lichamelijke of psychische klachten.
Verlegenheid, je ongemakkelijk voelen of een sociale angststoornis (SAD) kunnen het moeilijk maken om te socializen. Toch is mensen te ontmoeten de enige manier om vrienden te vinden, en om dat te kunnen doen, moet je manieren vinden om je verlegenheid of sociale angst onder controle te houden.
Onder sociale uitsluiting wordt verstaan dat er sprake is van een achterstand op twee of meer van de volgende vier terreinen: participatie, financieel/materieel, toegang tot sociale grondrechten en instituties, en normatieve integratie.
Signalen van eenzaamheid
Een verdrietig, leeg, machteloos of angstig gevoel. Negatieve gedachten en een laag zelfbeeld. Sociale onhandigheid, verlegenheid, onzekerheid, moeilijk contact leggen, gepest worden. Claimgedrag versus vermijdingsgedrag.
Zelf eenzaamheid aanpakken
Misschien kunt u iemand bellen of mailen. Durf hulp te vragen. Mensen doen vaak graag iets voor een ander. In veel gemeenten zijn er activiteiten voor mensen die eenzaam zijn.
Sociale contacten zijn van belang voor de sociale cohesie in een samenleving. Door onderlinge communicatie ontstaan verbindingen tussen personen, en door regelmatige contacten worden die sociale banden onderhouden.
Enerzijds kunnen genetische factoren meespelen. Anderzijds speelt een verandering in of het verlies van sociale contacten, activiteiten of werk vaak een rol. Ook gezondheidsproblemen, persoonlijkheidskenmerken en verwachtingen over sociale contacten kunnen bijdragen aan een ervaring van eenzaamheid.
Het menselijk brein is in staat om 150 sociale relaties aan te gaan, volgens onderzoek van de Britse evolutiepsycholoog Robin Dunbar. Daaronder vallen familie, vrienden en kennissen.
Innerlijke leegte duidt op gemis. Het is gebrek aan richting, aan zingeving, aan levenslust, aan doelstellingen, aan houvast. Wanneer je je innerlijk leeg voelt kan dat ook wijzen op de energiebalans die niet op orde is. Misschien zit je zelfs in de buurt van de burn-out.
Ga vrijwilligerswerk doen in bijvoorbeeld een buurthuis, sportclub, op de school van je kinderen, bewonersvereniging, kerk of natuurorganisatie. Vrijwilligersactiviteiten die ertoe doen, zijn niet alleen goed voor anderen maar ook voor jezelf. Doordat je jezelf nuttig voelt, voel je je minder eenzaam.
Als iemand die eenzaam is, een bekende ziet, wordt het beloningssysteem in de hersenen super actief, veel actiever dan bij mensen die niet eenzaam zijn. 'Dat geeft aan hoe groot de behoefte bij eenzame mensen is om een bekende te zien', zegt Erik Scherder, hoogleraar klinische neuropsychologie.
Eenzaamheid is niet besmettelijk – althans niet in de traditionele zin. En hoewel het met gezondheidsproblemen gepaard kan gaan, is het geen ziekte. Eenzaamheid ontstaat wanneer de sociale relaties die je hebt kwalitatief of kwantitatief onderdoen voor de sociale relaties die je verlangt.
In eerder onderzoek is sociale uitsluiting gedefinieerd als een verschijnsel met vier dimensies, namelijk onvoldoende sociale participatie, onvoldoende norma- tieve integratie, materiële deprivatie en onvoldoende toegang tot sociale grondrechten (Jehoel-Gijsbers 2004; Jehoel-Gijsbers en Vrooman 2007; Jehoel-Gijsbers et ...
Buitensluiten komt in alle leeftijdsgroepen, culturen en lagen van de bevolking voor. En ook 'in het groot' worden mensen buitengesloten. Door discriminatie kunnen bijvoorbeeld hele groepen in de samenleving het gevoel krijgen dat ze er niet bij horen.
Het kan leiden tot depressie, hopeloosheid, jezelf compleet waardeloos voelen en zelfs tot zelfmoord. Ook fysiek heeft het gevolgen. Zo daalt de lichaamstemperatuur van mensen die worden buitengesloten en blijkt ostracisme in het brein vaak niet te onderscheiden van fysieke pijn.
Ruim een kwart (26 procent) van de Nederlanders van 15 jaar of ouder voelde zich in 2019 enigszins eenzaam, en 9 procent had sterke gevoelens van eenzaamheid. De overige 66 procent was niet eenzaam, volgens de enquête Sociale samenhang & Welzijn in 2019.
Ze missen goed gezelschap, een praatje, samen een kopje thee drinken of een kaartje leggen. Ouderen hebben namelijk heel andere interesses en behoeften dan hun jongere medemens. Voor veel ouderen is het lastig om de eenzaamheid op te lossen. Kinderen wonen ver weg of hebben weinig tijd om langs te komen.