Mentale gezondheid gaat over cognitief (denken), emotioneel (voelen) en sociaal welzijn. Mentaal gezonde personen voelen zich over het geheel genomen tevreden, zijn in staat om te genieten, denken positief, kunnen omgaan met tegenslagen en zijn tevreden met hun sociale relaties.
Je bent mentaal gezond als: je lekker in je vel zit, minder last hebt van stress, je kan genieten van het leven, goed om kan gaan met veranderingen en tegenslagen beter aan kunt.
Psychisch welbevinden is 'je goed voelen in je vel': een gevoel dat zowel jongere als oudere mensen nastreven. Welbevinden wordt individueel zeer verschillend ervaren: het gaat om het evenwicht tussen je verwachtingen en de werkelijke situatie en tussen je draagkracht en de last die je moet dragen.
Je neemt minder makkelijk langetermijnbeslissingen, je gedrag wordt impulsiever. Je hebt meer moeite met plannen, organiseren, informatie verwerken, emoties reguleren, je concentreren en voor jezelf zorgen. En om die chaos in je hoofd te bedwingen, steek je ook nog eens een sigaretje op.
Bij mentaal welbevinden gaat het om aspecten als tevredenheid, geluk en kwaliteit van leven. Psychische klachten zijn bijvoorbeeld gevoelens van stress, angst of somberheid. Bij psychische stoornissen is op basis van de aard en ernst van de psychische klachten een diagnose gesteld.
Wat zijn psychische klachten? Psychische klachten hebben te maken met gevoelens, gedachten en gedrag. U voelt zich bijvoorbeeld somber, gespannen, eenzaam of moe. U maakt zich misschien veel zorgen, denkt steeds aan angstige situaties of bent snel geïrriteerd.
Mensen van 25 tot 35 jaar hebben het vaakst ooit in het leven één of meer psychische aandoeningen gehad en mensen van 55 tot 65 jaar het minst vaak. Stemmingsstoornissen komen het vaakst voor bij mensen van 45 tot 55 jaar, angststoornissen bij 35 tot 45-jarigen en middelenstoornissen bij 18 tot 35-jarigen.
Mentaal gezonde personen zijn in staat tot zelfrealisatie, voelen zich gelukkig en zijn maatschappelijk geïntegreerd. Mentaal gezonde personen voelen zich tevreden, zijn in staat om te genieten, denken positief, kunnen omgaan met tegenslagen (zijn weerbaar en veerkrachtig) en zijn tevreden met hun sociale relaties.
Je spieren spannen zich constant aan, je bent vermoeid, kunt je moeilijk concentreren of heb last van veel (spannings)hoofdpijn. Door chronische stress verhoog je de kans op overprikkeling, hartritmestoornissen en andere psychische klachten zoals een burn-out, angststoornis en depressie.
De geluksdriehoek is een kompas: ze informeert over de weg die je kunt bewandelen om beter in je vel te zitten en dat gevoel vast te houden. Ze geeft info over nieuwe gewoontes die je kunt aanleren om gelukkig(er) te worden.
Sociaal-emotioneel welbevinden staat voor een positieve geestelijke gezondheid, bepaald door optimisme, geluk, vitaliteit, veerkracht, gevoel van betekenis hebben, eigenwaarde, ervaren van ondersteuning uit de omgeving en het goed weten om te gaan met de eigen emoties.
Kwaliteit van leven is een subjectief begrip. Het zegt iets over hoe een persoon zijn of haar lichamelijke, psychische en sociale functioneren ervaart. Het kan daarnaast ook objectieve aspecten betreffen, bijvoorbeeld als het gaat om beperkingen als gevolg van ziekte.
Mentale weerbaarheid is een eigenschap die bepaalt hoe iemand omgaat met verandering, tegenslag of negativiteit. Mentaal weerbare personen tonen veerkracht en blijven vasthouden aan hun lange termijn doelstellingen, ondanks tegenslagen. Mentale weerbaarheid is een veelgenoemde term in de sportpsychologie.
Een goede lichamelijke en geestelijke gezondheid berust niet op toeval; wordt in grote mate bepaald door leefstijl. Een goede gezondheid is dus afhankelijk van een goed evenwicht van werken en duurzaam ontspannen, de juiste voeding en een goede verzorging van lichaam en geest.
Gezondheid slaat niet alleen op het lichamelijk functioneren, maar evengoed op iemands mentaal functioneren. Een persoon kan in optimale fysieke gezondheid verkeren en zich vitaal en vol energie voelen, maar kan tegelijkertijd mentaal moeilijkheden ervaren.
Fysiek betekent alles wat met je lichaam heeft te maken. Fysieke gezondheid is een gezond lichaam. Heb je echter mentale problemen dan kunnen die zich uiten in fysieke klachten zoals hoofdpijn, slapeloosheid, enz. Mentaal en fysiek zijn twee verschillende termen, maar kunnen niet los van elkaar worden gezien.
Gedrag waar je op kan letten zijn: nieuwe/toegenomen concentratieproblemen, slaapproblemen, gejaagdheid of onrust, opvliegendheid, maar ook problemen met voeding of gebruik van alcohol of drugs. Reacties en emoties. Wanneer we (even) niet lekker in ons vel zitten, merk je dat aan de manier waarop we ons uiten.
De meeste behandelaars stellen zich tegenwoordig op het standpunt dat er een variabele (door de genen bepaalde) kwetsbaarheid voor een aandoening is, die vervolgens aangewakkerd wordt door omgevingsfactoren als stress, cannabisgebruik, schokkende gebeurtenissen, trauma's in de jeugd en opvoeding.
Voorbeelden van ernstige psychische aandoeningen zijn: verslaving, ernstige depressie, psychose en bipolaire stoornis.
Psychisch betekent 'geestelijk' en is tegengesteld aan lichamelijk. Psychologisch is een afleiding van psychologie, het vakgebied dat zich richt op de kennis en bestudering van de geest, van belevingen en gedragingen.
Psychisch verzuim is een vorm van ziekteverzuim. Een medewerker is dan niet in staat om te werken vanwege psychische klachten. Denk bijvoorbeeld aan overspannenheid, een burn-out, een depressie of een angststoornis. Het duurt vaak langer voor de werknemer helemaal is hersteld bij psychische klachten dan gemiddeld.