De afkorting odd komt van de Engelse term oppositional defiant disorder. Bij odd is er sprake van zowel gedrags- als stemmingsproblemen.Het kind vertoont langere tijd negatief en vijandig gedrag en is openlijk ongehoorzaam.
ODD en CD vallen onder de zogenaamde agressieve gedragsstoornissen. Kinderen met ODD (opstandig gedrag) zijn met regelmaat ongehoorzaam, driftig, zoeken ruzie en zijn snel gefrustreerd. Kinderen met CD (normoverschrijdend gedrag), pesten, bedreigen en intimideren en hebben een gebrek aan respect voor anderen.
Er zijn geen duidelijke oorzaken aan te wijzen voor de aanwezigheid van ODD.Er wordt uitgegaan van een combinatie van aanleg en omgevingsfactoren. Zo kan het aangeboren temperament van een kind een rol spelen, maar ook aandachtsproblemen, impulsiviteit, pesten en gepest worden of een inconsistente opvoeding.
Kinderen met ODD zijn sneller aan het slaan, stompen, schoppen of knijpen. Dit kan tegen andere mensen, maar ook tegen bijvoorbeeld dieren gericht zijn. Ook beschadigen ze met opzet vaak voorwerpen. Kinderen met ODD pesten ook vaker, kwetsen andere mensen, vernederen of roepen scheldwoorden naar anderen toe.
Door het samengaan met andere ziektebeelden, is de diagnose ODD niet eenvoudig te stellen. Zo overlappen bijvoorbeeld de symptomen van een oppositioneel-opstandige gedragsstoornis en ADHD. Bij ODD ligt de nadruk echter meer op agressiviteit en bij ADHD op impulsiviteit.
Bij kinderen en jongeren met ODD en CD nemen de symptomen over het algemeen in de loop der tijd af, ook zonder behandeling. Sommige kinderen en jongeren blijven symptomen vertonen, bij anderen nemen de symptomen af en verdwijnt de diagnose (Bunte e.a., 2014; Lahey e.a., 1995).
Een kleine groep kinderen groeit over de ODD heen, maar er is ook een groep kinderen waarbij het zelfs erger kan worden. Zo kunnen ze depressief worden en moeilijk aan een baan komen of deze behouden. Zij komen vaker dan gemid- deld met de politie in aanraking en ze raken ook eerder verslaafd aan drugs.
Kenmerkend voor kinderen met ODD is dat ze boos/prikkelbaar gestemd zijn en brutaal/uitdagend gedrag laten zien, wanneer er interactie is met minstens één persoon die niet de broer of zus is.
Er is nog geen duidelijke aanwijzing voor de oorzaak van ODD. Er wordt uitgegaan van een combinatie van een bepaalde aanleg en omgevingsfactoren. Een aangeboren temperament van een kind kan een rol spelen, maar ook aandachtsproblemen, impulsiviteit, pesten en wellicht gepest worden of een inconsistente opvoeding.
Antisociaal en agressief gedrag komt vaak voor bij gedragsstoornissen (ODD en CD), maar ook bij ADHD. Antisociaal en agressief gedrag is deels erfelijk. De genetische aanleg voor dit gedrag wordt bepaald door een combinatie van veel genen die allemaal een klein effect hebben.
Over het algemeen bestaat de behandeling in eerste instantie uit psychotherapie voor het kind en de ouders. Het is ook belangrijk dat de school zich verdiept in de kenmerken van ODD of CD. Verder kunnen ouders begeleiding krijgen bij de opvoeding, en het kind gedragstherapie.
Er is geen medicatie speciaal voor ODD ontwikkeld, maar er worden wel middelen voorgeschreven, zoals bijvoorbeeld Dipiperon. Als het kind naast ODD ook ADHD heeft, kan er ADHD-medicatie worden voorgeschreven. Ook andere middelen kunnen bij comorbiditeit worden voorgeschreven.
Kinderen met ODD of CD gedragen zich gedurende langere tijd herhaaldelijk tegendraads (ODD), antisociaal (CD) of agressief. Ze zetten zich af tegen autoriteit en hun gedrag is ontregelend, storend, ergernis oproepend, boos en opstandig. Leerkrachten typeren dit vaak als 'vervelend gedrag'.
Een kind met een oppositioneel-opstandige gedragsstoornis (odd) is opstandig, dwars, driftig en zeer moeilijk opvoedbaar. De afkorting odd komt van de Engelse term oppositional defiant disorder. Bij odd is er sprake van zowel gedrags- als stemmingsproblemen.
Het kan verschillende oorzaken hebben dat een kind onhandelbaar wordt. Onbegrip vanuit de ouders, de komst van een jonger broertje of zusje, verkeerde vrienden en ook bepaalde aandoeningen, zoals asperger of ADHD kunnen ervoor zorgen dat ouders het kind minder goed begrijpen en begeleiding in de ontwikkeling.
Woede-uitbarstingen zijn een teken van onbehagen bij je kind: je kind voelt zich niet goed. Dit onveilige en onaangename gevoel kan door uiteenlopende redenen zijn ontstaan: o.a. angst, onzekerheid, frustratie, overprikkeling, verdriet, negatieve emoties van anderen of door het gemis van anderen.
We spreken van een gedragsstoornis als iemand een langdurig patroon laat zien van negatief, opstandig of driftig gedrag of gedrag dat tegen de normen ingaat, zoals vechten, stelen of liegen.
Op grond van tientallen onderzoeken blijkt dat de mediaan voor odd 3,2% is met een spreiding van 0,3% tot 22,5% (Lahey e.a., 1999). Samenvattend wordt de prevalentie van odd geschat op 3% van de kinderen tussen 4 en 18 jaar, met een grote spreiding in verschillende onderzoeken.
Kenmerken ODD
Hoewel veel ongehoorzaam gedrag vooral tegen volwassen (de gezagsdragers) is gericht, komen ze ook vaak in conflict met leeftijdgenoten, omdat ze graag de dingen willen laten gebeuren zoals zij dat in gedachten hebben. ODD komt bij 3% van de kinderen voor, CD bij 2% (NJI,2021).
anti-sociale gedragsstoornis (CD)
Kinderen met een anti-sociale gedragsstoornis vertonen gedrag wat niet acceptabel is voor iedereen in hun omgeving. Deze stoornis wordt ook wel afgekort tot CD. Deze is weer afgeleid van de Engelse term Conduct Disorder.
Aantal kinderen en jongeren met een gedragsstoornis
Op grond van buitenlands onderzoek wordt in de 'Richtlijn Oppositioneel-Opstandige gedragsstoornis (ODD) en normoverschrijdend-gedragsstoornis (CD) bij kinderen en jongeren' (2013) de prevalentie van ODD geschat op 3 procent bij jeugd van 4-18 jaar.
Bij kinderen en tieners gaan dingen vaak anders dan ze zelf willen, zelf zijn ze niet altijd in staat dit op te lossen.Deze onmacht leidt tot veel momenten van frustratie en boosheid. Kleine kinderen uiten deze emoties, bijvoorbeeld door te schreeuwen, te slaan, te schoppen of te bijten.
Er is sprake van een gedragsstoornis bij een kind als het gedurende langere tijd gedrag vertoont waar anderen erg veel last van hebben. Ook het kind zelf kan lijden onder zijn eigen gedrag. Er zijn twee gedragsstoornissen: een oppositioneel-opstandige gedragsstoornis of een antisociale gedragsstoornis.
Je kind voelt zich niet gezien door anderen.Hij wil aandacht en gaat daarom andere kinderen pijn doen. Je kind kan leren om op een positieve manier aandacht te vragen, bijvoorbeeld of de juf even komt kijken naar wat hij heeft gemaakt. Je kind reageert zich af op anderen omdat hij niet lekker in zijn vel zit.
ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)
Ze vertonen druk en impulsief gedrag en kunnen zich moeilijk concentreren. Vaak hebben ze deze gedragsproblemen op school en thuis. ADHD is een aandachtstekort-/hyperactiviteitsstoornis. Bij kinderen met ADHD hebben de hersenen moeite om onbelangrijke prikkels te negeren.