Bij euthanasie is de dood het doel, bij sedatie de behandeling van zogeheten refractaire ('onbehandelbare') symptomen. Dit kan niet anders dan door het bewustzijn te verlagen. Euthanasie vindt alleen plaats op uitdrukkelijk verzoek van de patiënt, bij sedatie kan de patiënt te ziek zijn om te overleggen.
Palliatieve sedatie is geen euthanasie. Bij palliatieve sedatie wordt een terminale patiënt in slaap gebracht en krijgt deze een sedativum (het middel van eerste voorkeur is Midazolam, aangevuld met bijvoorbeeld morfine tegen pijn en benauwdheid), met als doel lijdensverlichting.
Gemiddeld duurt het een tot drie dagen voor de patiënt overlijdt. Hoe langer het duurt, hoe minder positief mensen zijn. Patiëntenfederatie Nederland onderstreept het belang van duidelijke informatie voor patiënten en hun naasten.
Doel van palliatieve sedatie
Met behulp van medicijnen wordt het bewustzijn verlaagd of weggenomen, waardoor de patiënt slaperig wordt of, in geval van diepe sedatie, in slaap valt. Door de palliatieve sedatie ontstaat rust, zowel lichamelijk als geestelijk. Door de palliatieve sedatie wordt het sterven niet versneld.
Sedatie is een vorm van anesthesie waarbij je bewustzijn wordt verlaagd. Hiertoe krijg je een slaapmiddel (een zogenaamde sedativum) toegediend. Propofol is een voorbeeld van middelen die gebruikt worden. Bij sedatie raak je in slaap, maar de slaap is minder diep dan bij narcose.
U voelt zich rustiger en ervaart minder ongemak van het onderzoek. U slaapt meestal tijdens het hele onderzoek of behandeling. Sommige patiënten worden tussendoor een beetje wakker, maar u heeft dan geen pijn. Meestal bent u na een half uur weer goed wakker.
Morfine is niet geschikt om de dood te bespoedigen of patiënten te sederen. Het snel ophogen van morfine kan ervoor zorgen dat het bewustzijn onvoldoende wordt verlaagd, de patiënt verward raakt, of spiertrekkingen (myoclonieën) krijgt.
De arts verlaagt met medicijnen uw bewustzijn. Dit heet 'sederen'. Afhankelijk van de dosering wordt u soezerig, slaperig of valt u in een soort slaap waaruit u meestal niet meer vanzelf ontwaakt. Door de sedatie krijgt u rust.
Het doel bij euthanasie is: het overlijden van de patiënt. Palliatieve sedatie heeft als doel om ondraaglijke klachten te bestrijden door iemand in een diepe slaap te brengen.
Palliatieve sedatie is geen eenvoudige interventie, noch qua indicatie en communicatie, noch qua uitvoering. Een goede opvolging vraagt nogal wat ervaring en dus zal allicht een hulpverlener de diepte ervan soms niet accuraat inschatten.
Realistisch zijn, schrijft Hintjens: het heeft geen zin om tevergeefs te hopen op een goed einde. Ga uit van het ergste. Hoe eerder je weet dat je doodgaat, hoe eerder je omgeving kan beginnen met afscheid nemen. Wees daarnaast eerlijk over de medische feiten tegen je omgeving.
Bij palliatieve sedatie geeft een arts u medicijnen waardoor u slaperig wordt. Daardoor heeft u minder last van pijn en benauwdheid aan het einde van uw leven. en u waarschijnlijk binnen een paar weken overlijdt.
Een arts mag palliatieve sedatie toepassen als hij verwacht dat de patiënt niet langer dan twee weken te leven heeft en ondraaglijk lijdt aan symptomen die niet op andere wijze te verhelpen zijn. Het is dus een medisch besluit, dat met de patiënt zelf, zijn naaste familie of een vertegenwoordiger wordt overlegd.
Daar zit het grote onderscheid tussen palliatieve sedatie en euthanasie. Iemand die gesedeerd is eet en drinkt niet meer. Het stervensproces is gaande en uiteindelijk volgt de natuurlijke dood.
Natuurlijk versterven
De patiënt raakt 'op'. Het kaarsje gaat langzaam uit. In deze gevallen is het raadzaam om voorzichtig te zijn met een vocht-infuus of met een voedingssonde. Want de kunstmatige toediening van vocht en voeding kan er toe bijdragen dat de patiënt meer last krijgt van benauwdheid, pijn en angst.
345678 Experts adviseren om sedatie in de laatste levensfase alleen toe te passen bij patiënten met een ongeneeslijke en vergevorderde aandoening bij wie de levensverwachting maximaal twee weken is.
De overige 13 procent overlijdt tijdens de behandeling, bijvoorbeeld door een acute hartstilstand, of door een bloeding. De gemiddelde leeftijd van de onderzochte IC-patiëntenpopulatie is 70 jaar. Gemiddeld liggen zij 6,95 dagen op de IC. Vaak hebben zij drie tot vier organen die falen.
De persoon verliest stap voor stap het bewustzijn, kan onrustig worden of gaan hallucineren. Hierdoor gedraagt je dierbare zich anders dan normaal. Hij of zij kan bijvoorbeeld veel gebaren maken met de handen, terwijl deze niet goed te begrijpen zijn voor de naasten.
Minder goed kunnen horen of zien
Gehoor en zicht nemen af. Toch kunnen veel stervenden nog heel lang horen dat er iets tegen hen gezegd wordt. Iets terugzeggen is moeilijker. Een kleine handbeweging of een beweging in het gezicht lukt vaak nog wel.
Wanneer mensen aan het sterven zijn is een stokkende ademhaling een teken dat de dood dichterbij komt. De ademhaling kan stil vallen en daarna weer met een diepe zucht op gang komen. De tijd tussen de ademteugen wordt langer en langer, dit kan soms oplopen tot wel 30 seconden.
Bij een behandeling onder sedatie krijgt u medicijnen die u slaperig en minder gevoelig voor pijn maken. Deze vorm van anesthesie wordt in de volksmond ook wel een 'roesje' genoemd.
Hoewel sedatie veilig is bestaat er een kans op: Problemen met de ademhaling met zuurstoftekort. Tijdens de behandeling kan de hartslag en/of bloeddruk dalen. Sufheid tot enkele uren na de behandeling.
Wakker worden na sedatie
Na het stoppen verschilt het per patiënt wanneer hij wakker is. Dit varieert van minuten tot dagen. Het hangt af van het type medicijn en de werking van de organen. De patiënten die in coma liggen zonder sedativa worden pas wakker als hun lijf weer een beetje hersteld is.