Dualisme betekent dat de gemeenteraad en het college naast elkaar, met eigen taken en verantwoordelijkheden, bijdragen aan het bestuur van de stad. De gemeenteraad heeft als taak kaders en regels te stellen.Het college heeft als taak leiding te geven aan de uitvoering van die regels.
Elke gemeente heeft een gemeenteraad, een burgemeester en een college van burgemeester en wethouders (B en W). Een belangrijke taak van de gemeenteraad is om het college te controleren.Het college moet op zijn beurt verantwoording afleggen aan de gemeenteraad. Een wethouder kan geen lid van de gemeenteraad zijn.
De wethouders en de burgemeester besturen de gemeente.Ze zijn samen het college van burgemeester en wethouders (college van B&W). Het aantal wethouders van een gemeente is afhankelijk van het aantal raadsleden. Het aantal raadsleden is afhankelijk van het aantal inwoners.
Burgemeester en wethouders vormen het dagelijks bestuur van de gemeente: het college van burgemeester en wethouders. Het college zorgt ervoor dat besluiten van de gemeenteraad worden voorbereid en uitgevoerd.
De gemeenteraad is het hoogste bestuursorgaan in de gemeente. De leden van de gemeenteraad (raadsleden) nemen alle beslissingen die voor de gemeente van belang zijn. Bijvoorbeeld over onderwijs, nieuwbouw of de hoogte van de belastingen.
Het college van burgemeester en wethouders bestaat uit 8 personen: de burgemeester en 7 wethouders. Het college is het dagelijks bestuur van de gemeente en zorgt voor uitvoering van de door de gemeenteraad gestelde (beleids)kaders en voor de uitvoering van wetgeving van het rijk.
Taken van de gemeenteraad: vormen van de volksvertegenwoordiging, stellen van kaders en controleren van het college.
Taken burgemeesters
De gemeenteraad bepaalt waar het bestuur zich op hoofdlijnen mee bezighoudt. En controleert het college van burgemeester en wethouders (college van B&W). De raad bestaat uit gekozen volksvertegenwoordigers. Het college van B&W bestuurt de gemeente; de burgemeester is voorzitter van het college.
De burgemeester kan als lid van het college van B&W ook speciale taken hebben. Zo kan de burgemeester zich bijvoorbeeld bezighouden met personeel en organisatie, financiën en economische zaken. Of voorlichting en public relations. Het college van B&W beslist welke taken (portefeuilles) de burgemeester precies krijgt.
Gezicht van de gemeente
Veel mensen denken dat burgemeester 'de baas' is van de gemeente. Dat is niet zo. Dat is de gemeenteraad. Net als de wethouders, legt de burgemeester verantwoording af over de dingen die hij doet aan de gemeenteraad.
De burgemeester heeft meerdere taken en rollen. Zo is hij of zij voorzitter van het college van Burgemeester en Wethouders en voorzitter van de gemeenteraad. Daarnaast heeft hij of zij ook een aantal zelfstandige taken. Voor veel mensen is de burgemeester het gezicht van de gemeente.
Een gemeenteraad is het gekozen vertegenwoordigende lichaam in de gemeente en daarvan tevens het hoogste bestuurlijke orgaan. De raad stelt het beleid van de gemeente vast en controleert het dagelijks bestuur: het college van burgemeester en wethouders .
Op basis van artikel 49 van de Gemeentewet kan de raad het vertrouwen opzeggen in een wethouder en desgewenst besluiten tot ontslag. Als die procedure wordt gevolgd, dan gaat het ontslag per direct in. De raad dient daaraan een ontslagbesluit ten grondslag te leggen.
Het woord raad kan twee betekenissen hebben. In het eerste geval is het een ander woord voor advies en in de tweede situatie gaat het om een groep mensen die over een bepaald specifiek gebied kennis en-of zeggenschap heeft. In de eerste betekenis wordt het woord minder vaak gebruikt dan het synoniem advies.
De gemeenteraad stelt de beleidskaders vast. Het college van B&W bestuurt de stad binnen deze kaders. De raad controleert of het college zich aan de beleidskaders heeft gehouden en of de vastgestelde doelen zijn bereikt. Het college neemt andere belangrijke besluiten.
Politieke ambtsdragers zijn de mensen die het land, de provincies, waterschappen en gemeenten besturen. Denk aan ministers, burgemeesters, wethouders en gedeputeerden van provincies. Politieke ambtsdragers zijn geen 'gewone' werknemers of ambtenaren.
Het gezag over de politie ligt bij de burgemeester en bij de officier van justitie. Dit betekent dat zij de beslissingsbevoegdheid hebben over de inzet en het optreden van de politie. De burgemeester voert gezag over de politie voor wat betreft de handhaving van de openbare orde en de hulpverlening.
De burgemeester is voorzitter van B&W.Iedere wethouder heeft een eigen beleidsterrein (portefeuille), bijvoorbeeld financiën, verkeer, milieu, welzijn of volkshuisvesting. Het bepalen van het beleid gebeurt echter in het college van B&W. Het college doet voorstellen aan de gemeenteraad en verdedigt die daar.
Het college kan worden vergeleken met een gemeentelijke regering, met dit verschil dat de wethouders niet worden benoemd maar door de leden van de gemeenteraad worden gekozen.
Om wethouder te worden, moet je verkozen worden bij de gemeenteraad door de gemeenteraadsleden. Zij zullen jou vervolgens benoemen als wethouder voor vier jaar. Je hoeft op zich geen lid van de gemeenteraad te zijn om verkozen te worden als wethouder.
In Nederland bepaalt de gemeenteraad wie de nieuwe burgemeester wordt van een gemeente. Het proces van selectie en benoeming van een nieuwe burgemeester duurt ongeveer 6 tot 8 maanden.