De toegestane bitloos hoofdstellen in dressuur t/m klasse M2, springen en eventing zijn als volgt. Het hoofdstel moet van leer of een daarop lijkend materiaal zijn waarbij de neusriem een minimale breedte heeft van 2 cm. Er mag zich geen metalen kern in de neusriem bevinden.
Bij de betere kaptoom zonder metaal is de neusriem van dubbel gestikt leer. Hierdoor zijn de ringen op de neusriem goed beschermd voor de gevoelige paardenneus en niet voelbaar voor het paard op de gevoelige paardenneus.
Soms is het tijdelijk, omdat het paard bijvoorbeeld een probleem heeft in de mond en niet met bit gereden mag worden. Of het paard wordt bitloos ingereden om te voorkomen dat het paard te veel in de mond wordt gestoord. Daarnaast kiezen ruiters er ook bewust voor om bitloos te rijden; uit principe dus.
Een paard ervaart wel degelijk pijn als hij een zweepslag krijgt, of zweren, blaren, kloofjes of schuurplekken oploopt door een neusriem of bit. De mate waarin het bit en de neusriem het paard pijn doen, hangt af van verschillende factoren.
Je kunt dus concluderen dat bitloos rijden de pijn met 87% vermindert. In totaal verbeterden 65 van de 66 paarden aanzienlijk bij bitloze optoming. Dit bewijst dat het bit an sich de hoofdoorzaak is van pijnbeleving bij paarden. Naast het paardenwelzijn, wel zo veilig voor jou, als ruiter.
Bij het longeren is het aan te raden om een kaptoom te gebruiken om zo de mond te sparen en deze sensibel te houden. Het paard moet leren om op een circel te lopen en in de lengte te buigen. Bij het stelling vragen wordt via de middelste ring ingewerkt op het neusbeen en dus niet op de lagen in de mond.
Hackamore hoofdstellen hebben een beetje een negatief imago, waarom is dat? Anders dan bij een side pull hoofdstel, heeft een hackamore een hefboom effect, bij tegeldruk komt er druk te staan op de neus, kin en achter de oren. Dit is anders dan bij een side pull, die geeft alleen druk op de neus.
Welk hoofdstel gebruik je voor dressuur? Voor dressuur zijn er diverse hoofdstellen toegestaan door de KNHS. De meest gebruikte combinatie is een Engels hoofdstel met een gecombineerde neusriem. Daarnaast kun je variëren in de neusriemen zoals met een lage neusriem of een anatomisch gevormde neusriem.
Een anatomisch gevormd hoofdstel zoals het Rambo Micklem hoofdstel, Busse Feeling hoofdstel en het Stubben Freedom hoofdstel zorgt voor minimale druk op de gevoelige zenuwen. Deze hoofdstellen zijn speciaal gevormd om de gevoelige zenuwen te ontlasten. Dit resulteert in een ontspannen paard met een rustige aanleuning.
Welk hoofdstel het beste is, is voor ieder paard anders. De ene loopt fijner met een engels hoofdstel en een ander loopt fijner bitloos. Het is proberen wat het beste werkt voor jou paard. Het onderhoud van je hoofdstel is erg belangrijk.
Sidepull. De sidepull is een hoofdstel dat werkt met zijwaartse druk, de teugels worden bevestigd aan de zijkanten van de neusriem. Als er druk wordt uitgeoefend op de rechterteugel zal het paard op het linker gedeelte van zijn neus druk voelen. De scherpte van het hoofdstel verschilt per merk en uitvoering.
Er zijn twee types hackamore; de mechanische, niet-mechanische hackamore en de multi hackamore. De mechanische hackamore geeft voornamelijk druk op de neus, waarbij de mate van kantelen van de schaar de druk via de bakstukken achter de oren van het paard geeft.
Het contact op de teugel mag uitsluitend zachtjes en symmetrisch in de mondhoeken van het paard blijven zodat het paard rustig op het bitje kan blijven kauwen (kaken los kan houden) zonder dat het vanuit pijn in de mond in een oncomfortabele positie wordt getrokken.
Hele fijne plek waar je bitloos kan paardrijden. In een mooie omgeving, bos, riviertje, heuvellandschap of in de beschutting van een afgesloten ruimte. Plek voor overnachting op de camping of in een yurt, woonwagen of vakantie huisje op de biologische boerderij.
De neusriem van de hackamore moet 2-3 vingers onder het jukbeen liggen. Als de neusriem te laag ligt, is het door de druk die het hoofdstel kan geven, mogelijk om het neusbot van het paard te breken. Dat zal niet zo snel gebeuren met een hackamore met een wiel vorm maar met een hackamore met lange scharen kan dat wel.
Het bit wordt doorgaans gebruikt om de sturing van het paard met de teugel te verfijnen. Vanwege de gevoeligheid van de mond is het ongeschikt om uitsluitend daarmee te sturen of te remmen; hiervoor gebruikt men vooral gewichtsverdeling en benen.
Je moet altijd constante druk hebben maar het paard moet daarbij ook voorwaarts zijn. Eerst de achterhand dán de voorhand. En met zagen ben je de hele tijd met de voorkant bezig. Zagen is elke methode waarbij het bit steeds van links naar rechts beweegt.
Een aantal uitkomsten van die onderzoeken: De plaats waar het bit in de paardenmond ligt is heel rijk aan zenuwen en zeer gevoelig. Het bit werkt als een hefboomeffect, een kleine teugelhulp wordt versterkt en komt veel harder aan dan wij denken. Er is eigenlijk geen plaats voor een bit in een paardenmond.
Als je pony niet soepel is kan hij van last al snel het bit vast willen pakken. Pony is erg soepel alleen heeft hij wel moeite met zijn balans. Bit pakt hij vooral vast als er veel interessants om zich heen gebeurt. Normaal geen probleem maar op wedstrijd wel erg vervelend want dan is er natuurlijk van alles gaande.
Gedrag en houdingen: veranderingen in gedrag en houdingen die een paard met pijn aan kan nemen zijn: minder bewegen, rusteloos, het hoofd laten hangen, onrustig, proberen te vluchten, rollen, met een hoef over de grond schrapen of een stijve houding aannemen.
Zwiepen. De staart zachtjes heen en weer slaan is om de vliegen weg te jagen. Maar als het paard de staart zo hard mogelijk heen en weer slaat is hij geïrriteerd of boos. Dit is meestal een behoorlijk duidelijk waarschuwingssignaal dat hij gaat trappen of bokken en je moet er direct aandacht aan besteden.
Een goede en goed passende sidepull-neusriem blijft ook zitten als hij niet strak zit. Daarom geldt ook voor een sidepull dat er twee vingers op elkaar tussen de neusriem en het neusbot moeten kunnen passen.
Aan de zijkant van de mond moet het bit aan beide kanten ongeveer een halve centimeter uitsteken (niet meer). Als het bit helemaal (strak) tegen de mond van je paard zit kunnen er wondje en schuurplekjes in de mondhoeken ontstaan.