In de psychiatrie en psychologie wordt de term trauma gebruikt wanneer iemand na een schokkende gebeurtenis blijft steken in gevoelens van angst, woede of eenzaamheid. De gebeurtenis is in dat geval zo ongewoon, pijnlijk, schokkend of extreem dat het niet lukt om ermee om te gaan.
Herbelevingen
Nare herinneringen; beelden en gedachten die zich vaak opdringen. Angstige dromen over de traumatische gebeurtenis. Je reageert soms alsof de traumatische gebeurtenis opnieuw plaatsvindt. Je voelt je erg angstig als je wordt geconfronteerd met iets wat met deze gebeurtenis in verband staat.
Traumatische ervaringen kunnen leiden tot problemen in het omgaan met uzelf en anderen. U heeft bijvoorbeeld minder controle over uw gevoelens en gedrag. Er is sprake van een grotere kwetsbaarheid of gevoeligheid. Sommige mensen trekken zich terug en zijn somber.
Stress: Een continu gevoel van geprikkeldheid en stress is een veel voorkomende klacht na een trauma. Angstklachten: Je wordt angstig voor de angst. Je bent bang voor het gevaar dat er eigenlijk niet meer is. Herbeleven: Mogelijk speelt de heftige gebeurtenis zich keer op keer opnieuw af in je hoofd.
Een kortdurend trauma heeft een begin en een eind en ligt vaak diep in het onderbewuste. Ook kan er sprake zijn van een langdurig trauma of een reeks aan verschillende traumatische ervaringen.
Tips voor omgaan met PTSS
Je wil het liefst gedachten aan de gebeurtenissen wegdrukken, zodat je maar niet de angst en pijn hoeft te voelen. Dit is begrijpelijk, maar dat zorgt niet voor herstel. Laat het trauma tot je doordringen. Dit kan bijvoorbeeld door erover te schrijven of het te tekenen.
Trauma is vaak goed te behandelen met therapievormen die gebaseerd zijn op cognitieve gedragstherapie. Een voorbeeld daarvan is 'Eye Movement Desensitization and Reprocessing' (EMDR).
Yoga, mindfulness en sensomotorische therapie (waarbij de zintuigen door allerlei spelletjes en beweging worden geactiveerd, DE) zijn andere manieren om in een veilige omgeving te voelen wat er gebeurt in hun lijf. Ook tekenen helpt kinderen om het verlammende effect van traumatische ervaringen tegen te gaan.
Is PTSS te genezen? Ja, er zijn verschillende behandelwijzen voor PTSS. Bijvoorbeeld stapsgewijs en onder begeleiding de schokkende gebeurtenis onder ogen zien. En door gesprekken over de traumatische ervaring te voeren slijt het gevoel wat die ervaring nog oproept.
Het verschil tussen PTSS en andere psychische stoornissen is dat een PTSS altijd een direct gevolg is van een trauma. Bij andere stoornissen kunnen negatieve gebeurtenissen in iemands leven ook een rol spelen, maar is de stoornis niet een direct gevolg van een trauma.
Onder Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering wordt verstaan: de schadelijke psychische, biologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinderjaren.
Trauma therapie duurt 2 tot 27 weken. Waarom traumatherapie? Wanneer je een trauma niet goed kunt verwerken, levert dit langdurig klachten op: er kan PTSS ontstaan. De klachten gaan dan niet vanzelf over.
Een PTSS kenmerkt zich door vier groepen verschijnselen die ontstaan als u een psychotrauma heeft doorgemaakt. Dit soort gevoelens uiten zich via woede-uitbarstingen, agressie of prikkelbaarheid, slecht slapen, concentratieproblemen, heel wakker en alert zijn en heftig schrikken van onverwachte dingen.
Acutre stressstoornis wordt ook wel een acute stressreactie, (psychische) shock of acute crisisreactie genoemd. Een acute stressstoornis is tijdelijk en duurt maximaal vier weken. Risicoverhogende factoren voor het ontwikkelen van deze stoornis zijn een hoge leeftijd en vermoeidheid.
Herbelevingen worden meestal uitgelokt (getriggerd) door een zogenaamde 'trigger'. Dit kan gaan om subtiele dingen, zoals een geur of de klank van iemands stem. Mensen met PTSS staan eigenlijk continu op scherp, door angst voor mogelijke dreigingen. Hierdoor kunnen zij snel schrikken.
Bij een trauma werken de drie breinen niet meer als een eenheid. Bij een trauma reageert het zenuwstelsel op triggers die in het onbewuste geheugen zijn gekoppeld aan eerdere stressvolle situaties, het zogenoemde trauma-netwerk en komt het meteen in actie.
Beter is om het trauma te ontladen, te verwerken én te vervangen door een neutraal of zelfs positieve herinnering. Wat we vaak horen is dat een cliënt met een onverwerkt trauma last heeft van allerlei bijwerkingen. Bepaalde interventies kunnen bijvoorbeeld als heftig worden ervaren omdat er een herbeleving plaatsvindt.
Heftige gevoelens horen bij verwerking. Geef jezelf de kans stil te staan bij je gevoelens en luister naar je lichaam. Zorg voor rust, ontspanning en beweging. Bespreek lichamelijke klachten en eventuele medicatie altijd met een arts.
Vrijwel elke emotie veroorzaakt meer activiteit in de borst: een blijk een versnelde hartslag en ademhaling. Dat mensen het hoofd ook vaak rood inkleuren duidt op activiteit van de gezichtspieren, maar ook op veranderingen in gedachten en gevoelens.
Of het nu gaat om oorlogsveteranen, iemand die eenmalig iets erg traumatisch heeft meegemaakt, een auto-ongeluk, een verkrachting, of iemand die in een context met emotionele verwaarlozing opgroeit; elk trauma speelt in op onze drang om te overleven.
EMDR is niet gevaarlijk wanneer de behandeling wordt uitgevoerd door ervaren EMDR therapeuten. EMDR kan gevaarlijk zijn wanneer een onervaren begeleider het protocol niet goed opvolgt. Er kunnen dan bijvoorbeeld nieuwe trauma's bij je naar boven komen, waar je vervolgens niet de juiste nazorg voor krijgt.
Klachten na een traumatische gebeurtenis gaan bij een groot deel van de mensen geleidelijk over. Zij verwerken het trauma en pakken hun leven weer op. Wanneer je een PTSS hebt, heb je het trauma niet verwerkt. Je houdt klachten of krijgt jaren later ineens klachten.
Ze raken snel overspoeld, emoties nemen dus de overhand, en ze zijn moeilijk te kalmeren. Sommige mensen proberen emoties weer de baas te worden door zich risicovol te gedragen of zichzelf te beschadigen. Alleen een psycholoog of psychiater kan op basis van onderzoek een diagnose stellen.