Onder Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering wordt verstaan: de schadelijke psychische, biologische en sociale gevolgen van (een combinatie van) stressvolle en potentieel traumatische gebeurtenissen tijdens de kinderjaren.
Symptomen die op trauma kunnen wijzen: terugval naar jonger gedrag, bijvoorbeeld weer in bed plassen terwijl het kind al zindelijk was (regressie) moeilijk tot rust te brengen. prikkelbaar, kind heeft vaak ruzie met andere kinderen.
Preverbaal trauma is trauma dat kan ontstaan wanneer een kind nare ervaringen meemaakt op een leeftijd waarop het nog niet kan praten. Het kind kan nog geen woorden geven aan deze ervaringen maar deze nare ervaringen worden als het ware in het lijf opgeslagen.
Type 1 PTSS, waarbij je klachten ontstaan na een eenmalige schokkende gebeurtenis. Type 2 PTSS, waarbij je klachten ontstaan na langdurige of herhaalde blootstelling aan schokkende gebeurtenissen.
PTSS met dissociatieve symptomen
Dat betekent dat een kind zich vervreemd kan voelen van het eigen lichaam, alsof het kind zichzelf van buitenaf waarneemt (depersonalisatie); of het gevoel alsof de omgeving niet echt is, als in een droom, veraf of vervormd (derealisatie).
Ingrijpende gebeurtenissen zoals een overval, oorlogsgeweld, een verkeersongeluk, mishandeling of een verkrachting zijn traumatisch en kunnen (langdurig) psychische klachten tot gevolg hebben. Deze psychische klachten kunnen leiden tot een posttraumatische stress-stoornis, oftewel PTSS.
“Met vroegkinderlijk wordt chronische traumatisering vóór het achtste jaar bedoeld. Het kind heeft dan op zeer jonge leeftijd meerdere traumatische gebeurtenissen meegemaakt als gevolg van onjuiste handelingen door volwassenen die voor het kind zouden moeten zorgen en beschermen.
EMDR (Eye Movement Desensitization and Reprocessing) is gericht op het verwerken van traumatische herinneringen bij kinderen met posttraumatische stressklachten of een posttraumatische stress-stoornis (PTSS). Een traumatische ervaring is een nare of schokkende herinnering die niet goed is opgeslagen in het geheugen.
Voor het verwerken van een trauma is de steun van familie en vrienden belangrijk. Er zijn voor die persoon is belangrijk. Iemand met een traumatische ervaring verwerkt de gebeurtenis op zijn eigen manier en in zijn eigen tempo. Iemand aanzetten om erover te praten doet meer kwaad dan goed.
Denk bijvoorbeeld aan herhaaldelijk seksueel misbruik, incest, huiselijk geweld, sexting, oorlogservaringen, genocide, martelingen of langdurige pesterijen. Maar er zijn ook beroepsgebonden trauma's bijvoorbeeld onder militairen, politie-agenten, ambulancepersoneel en zorgprofessionals.
“Emotionele verwaarlozing blijft nu te vaak onzichtbaar.” Jacqueline Hovens, psychiater in het LUMC, onderscheidde in haar onderzoek vier soorten jeugdtrauma's: seksueel misbruik, fysieke mishandeling, emotioneel misbruik en emotionele verwaarlozing.
De gevolgen van een trauma tijdens de zwangerschap of geboorte lopen uiteen. Soms zijn gevolgen al direct zichtbaar bij het pasgeboren kindje. Voorbeelden hiervan zijn veel en lang huilen, erg aanhankelijk zijn, eet- of slaapproblemen, problemen met slikken, darmkrampen, overstrekken, onrust en een voorkeurshouding.
Kinderen kunnen al op babyleeftijd klachten ontwikkelen na het meemaken van traumatische gebeurtenissen. “Binnen de zorg aan het jonge kind is dit gegeven helaas nog niet genoeg bekend”, vertelt drs. Marianne Went.
Kinderen jonger dan 7 jaar kunnen minder goed vertellen wat ze voelen. Maar er zijn wel andere signalen dat ze problemen hebben. Als de klachten na 4 weken niet minder worden, kan het een posttraumatische stressstoornis zijn (PTSS). Kinderen vanaf 7 jaar krijgen dezelfde behandeling als volwassenen.
EMDR is niet gevaarlijk wanneer de behandeling wordt uitgevoerd door ervaren EMDR therapeuten. EMDR kan gevaarlijk zijn wanneer een onervaren begeleider het protocol niet goed opvolgt. Er kunnen dan bijvoorbeeld nieuwe trauma's bij je naar boven komen, waar je vervolgens niet de juiste nazorg voor krijgt.
Na afloop van een EMDR-sessie kunnen de effecten nog even doorwerken en dat is goed. Toch kan dit in sommige gevallen wat 'bijwerkingen' geven, bijvoorbeeld dat er nieuwe beelden opkomen of dat er verschillende emoties omhoog komen. Ook wordt zich 'wat wiebelig' voelen of vermoeidheid vaker genoemd na een sessie.
Kruis je armen voor je borst en laat je handen afzakken naar je onderarmen. Daarna tik je zachtjes een paar keer op je linkeronderarm en vervolgens herhaal je het tikken op je rechteronderarm. Om je beter te kunnen concentreren, sluit je je ogen. Roep nu een prettige gedachte of een rustgevende herinnering op.
Verband met trauma
Oorzaken zijn vaak stress door negatieve jeugdervaringen (verwaarlozing, misbruik en mishandeling; Wolf & Baglivio, 2017). Negatieve emotionaliteit als gevolg van trauma lijdt vaak tot rigide persoonlijkheidstrekken en dwang die verward kunnen worden met autisme ( Stöfsel & Mooren, 2016).
Een PTSS kenmerkt zich door vier groepen verschijnselen die ontstaan als u een psychotrauma heeft doorgemaakt. Dit soort gevoelens uiten zich via woede-uitbarstingen, agressie of prikkelbaarheid, slecht slapen, concentratieproblemen, heel wakker en alert zijn en heftig schrikken van onverwachte dingen.
Wanneer je meerdere traumatische ervaringen hebt gehad, dan kan er sprake zijn van een complex trauma, complexe PTSS genoemd. Bij (complexe) PTSS heb je vaak moeite met het omgaan met emoties en problemen bij het opbouwen en onderhouden van relaties.
Yoga, mindfulness en sensomotorische therapie (waarbij de zintuigen door allerlei spelletjes en beweging worden geactiveerd, DE) zijn andere manieren om in een veilige omgeving te voelen wat er gebeurt in hun lijf. Ook tekenen helpt kinderen om het verlammende effect van traumatische ervaringen tegen te gaan.
Trauma is vaak goed te behandelen met therapievormen die gebaseerd zijn op cognitieve gedragstherapie. Een voorbeeld daarvan is 'Eye Movement Desensitization and Reprocessing' (EMDR).
Is PTSS te genezen? Ja, er zijn verschillende behandelwijzen voor PTSS. Bijvoorbeeld stapsgewijs en onder begeleiding de schokkende gebeurtenis onder ogen zien. En door gesprekken over de traumatische ervaring te voeren slijt het gevoel wat die ervaring nog oproept.