Soms willen mensen door een psychiatrische ziekte een einde aan hun leven maken. Als iemand dit doet, heet dit suïcide of zelfdoding. Probeert iemand suïcide te plegen zonder dat die persoon overlijdt, dan noemen we dit een poging tot zelfdoding of suïcidepoging.
Roekeloos gedrag of het schijnbaar zonder nadenken ondernemen van risicovolle activiteiten. Gevoel vast te zitten, geen uitweg te weten. Toenemend alcohol- of druggebruik. Zich terugtrekken van familie, vrienden of de samenleving.
Motieven voor suïcidaal gedrag kunnen sterk uiteenlopen. Het kan gaan om een uitgesproken wens te willen sterven, een gevoel of overtuiging het leven niet langer aan te (willen) kunnen, een behoefte om te ontsnappen uit een situatie die de persoon als ondraaglijk ervaart, of om het denken te stoppen.
Ze kunnen last hebben van sterke stemmingswisselingen, erg prikkelbaar en agressief zijn of snel huilen. Ze hebben vaak nergens meer interesse in, trekken zich terug en raken onbereikbaar. Soms verwaarlozen ze zichzelf. Slapeloosheid of juist extreem veel slapen.
"Zelfmoord is erfelijk"
Aangeleerd gedrag is echter niet hetzelfde als erfelijk bepaald gedrag. Er bestaat geen specifiek zelfmoord-gen. Het is wel zo dat enkele belangrijke risicofactoren (bv.: biologische risicofactoren, depressie, alcoholmisbruik) voor een stuk erfelijk bepaald kunnen zijn.
30 tot 55 procent van de kans dat iemand zelfmoord pleegt is erfelijk. Daarnaast is er ook geen direct verband tussen zelfdoding en een mentale ziekte, zoals depressie of schizofrenie.
Veel zelfdodingen in januari
De meeste zelfdodingen vallen dus niet in de sombere herfstmaanden, maar juist in januari en de aangenaam zachte lentemaanden. In januari is een duidelijk patroon zichtbaar. De eerste week van die maand telt de meeste zelfdodingen: gemiddeld vijf per dag.
Mensen met een depressie denken vaak aan zelfdoding. Maar een depressie is zelden de enige oorzaak van een zelfdoding. De meeste mensen met een depressie maken geen einde aan hun leven. De kans dat ze dat doen is wel groter.
“Met zelfdoding wordt – ook in Trouw – meestal euthanasie bedoeld, terwijl zelfmoord vaker voor de gewelddadige dood 'door eigen hand' wordt gebruikt”, schreef hij.
Als iemand aan zelfmoord denkt, is er sprake van wanhoop, pijn en (grote) problemen. Daarnaast is er vaak nog iets aan de hand. Zelfmoordgedachten kunnen zichzelf namelijk versterken en vermenigvuldigen. Mensen met suïcidale gedachten piekeren veel en hebben vaak moeite om andere oplossingen te zien.
Betrek naasten bij (een vermoeden van) suïcidaliteit
Betrek direct naasten (familie, partner, vriend, kennis, buren, huisgenoten, collega's) bij het gesprek en geef hen info en handvatten voor het doorbreken van het isolement van de cliënt en het bewaken van zijn veiligheid.
Vraag of iemand wil praten of liever iets anders wil doen. Bijvoorbeeld samen een wandeling maken, muziek luisteren of juist stil zijn en niets hoeven. Bied de mogelijkheid tot mailcontact. Wijs op andere mogelijkheden voor ondersteuning, zoals een ervaringsdeskundige of (online) zelfhulp- of lotgenotengroep.
Er zijn meer suïcides bij werklozen en bij mensen met een lage jobstatus. Ook depressie volgt een sociale gradiënt. Het komt het meest voor bij laaggeschoolden en het minst bij hooggeschoolden. Beide gaan samen: mensen zonder werk of met weinig controle over hun werk zijn vaker depressief.
Een zelfdoding kost de maatschappij 2,8 miljoen euro, 113 wil meer aandacht voor preventie. 2,8 miljoen euro. Zoveel kost het de maatschappij als één persoon in ons land zelfmoord pleegt. Zelfmoordpreventielijn 113 liet dat uitrekenen.
Vermoed je dat iemand in je naaste omgeving een einde aan zijn of haar leven wil maken? Neem de signalen altijd serieus en bel 0900-0113 voor hulp. Op de site 113.nl staan nog meer richtlijnen voor het openen van een gesprek met iemand die aan zelfmoord denkt.
Achtergrond. Bij psychiatrische aandoeningen kan suïcidaal gedrag een symptoom van de stoornis zijn. Ook zijn er psychiatrische symptomen die verband houden met een verhoogd risico van suïcide.
Er is niet één speciale oorzaak voor het ontstaan van een depressie. Het is bijna altijd het gevolg van een combinatie van biologische, sociale en psychische factoren. Erfelijkheid is de belangrijkste natuurlijke (biologische) factor. In sommige families komen depressies vaker voor dan in andere.
Zelfmoordgedachten hebben nooit slechts één oorzaak, maar ontstaan door een wisselwerking van biologische, psychologische en sociale factoren. Zelfmoordgedachten evolueren ook niet lineair, maar met ups en downs. Aan een zelfmoord gaat altijd een heel proces vooraf.
De meeste zelfdodingen worden gepleegd door 50- tot 60-jarigen, zowel bij mannen als vrouwen. In 2021 maakten 304 mannen en 128 vrouwen van 50 tot 60 jaar een eind aan hun leven. Zowel bij mannen als bij vrouwen is dit bijna een kwart van alle zelfdodingen.
Inductie van coma met daarop volgend overlijden gebeurt door inname van 15 gram barbituraat in 100 ml mixtura nontherapeutica. U als arts bent de enige die het drankje mag overhandigen.
Bij zelfdoding of dood door geweld is sprake van een niet-natuurlijke doodsoorzaak en wordt de politie ingeschakeld. Na een eerste bezoek door dienstdoende agenten stelt de recherche een onderzoek in. Als u niet zelf het slachtoffer hebt gevonden, zal de politie u inlichten.
Het luisteren en er zijn is zoveel belangrijker. Luister dus vooral naar hen en als je niet weet wat je moet zeggen, zeg dit gewoon of maak plaats voor een betekenisvolle stilte. Zo creëer je een open en veilige plek waarbij men weet dat men bij jou openlijk en vrij kan praten, nu en in de toekomst.