Een fistel is een gangetje van een chronische ontstekingszone, vertrekkend van de wortelpunt tot aan het tandvlees. U krijgt hierdoor een lokale verdikking ('bolletje') op het tandvlees. Dit blaasje kan openbarsten en voor enkele dagen of weken verdwijnen alvorens terug te keren. Bij het openbarsten ontsnapt er pus.
Als het wortelkanaal niet helemaal schoon te krijgen is door bijvoorbeeld een kromme wortel of veel kleine kanaaltjes, kan de ontsteking blijven zitten. Bij een wortelpuntontsteking ontstaat er soms een soort puistje (fistel) op het tandvlees.
In de mond is dan een puistje (fistel) op het tandvlees zichtbaar in de buurt van de wortelpunt. Soms komt uit de fistel een kleine hoeveelheid pus vrij. Vaak heeft de patiënt geen last van een wortelpuntontsteking. Zo'n ontsteking gaat echter nooit vanzelf over.
Wat te doen
Een fistel is een signaal van een chronische ontsteking. Een ontsteking in of rondom de wortelpunt gaat niet vanzelf over en zal moeten worden behandeld. De tandarts kan je doorverwijzen naar een endodontoloog of kaakchirurg.
De eerste symptomen van een perianale fistel kunnen zijn: pijn op de bil, die voelt als de pijn bij een diepe blauwe plek; een koortsig gevoel waarbij u het afwisselend warm en koud heeft. Dit komt door ontstekingen in de fistel.
Het loopt meestal vanuit het anale kanaal via de inwendige en/of uitwendige kringspier naar de huid rondom de anusopening. Dit noemen we dan een peri-anale fistel. Op de plaats van de fistel is een gaatje te zien in de huid. Een fistel is meestal ongevaarlijk maar gaat eigenlijk nooit vanzelf over.
Een fistel is een soort zweertje dat vanuit een zieke darm doordringt en een weg zoekt naar nabij gelegen organen of naar de huid. Zo ontstaat een met slijmvlies bedekt tunneltje waar etter of zelfs ontlasting doorheen loopt. Helaas zijn fistels niet altijd tegen te gaan, maar meestal wel te genezen.
"Op het moment dat je ontstoken tandvlees hebt en daar niets aan doet, gaat het dieper zitten. Dat kan leiden tot een chronische ontsteking, parodontitis. Dat is in de eerste plaats slecht en gevaarlijk voor je gebit. Je kan er tanden en kiezen door kwijtraken.
Als gevolg van de tandvleesontsteking komen er bacteriën uit de mond in de bloedbaan, waar zij problemen kunnen veroorzaken bij de vaatwand en kunnen leiden tot bloedstolsels, die bijvoorbeeld een hartinfarct of beroerte kunnen veroorzaken.
Daarom maken we eens in zoveel tijd röntgenfoto's. Zo kan uw tandarts precies zien of er ontstekingen en gaatjes zijn, hoe het kaakbot eruit ziet en of er bijvoorbeeld verstandskiezen in de kaak aanwezig zijn. Ook helpen röntgenfoto's bij het vaststellen van de mate van afbraak van kaakbot bij tandvleesziekten.
Bij een bacteriële infectie kan een korte kuur met een breedspectrumantibioticum worden overwogen, bijvoorbeeld amoxicilline 4 dd 500 mg gedurende 5 dagen. Er is geen indicatie voor aanvullend onderzoek bij chronische gingivitis.
Om de tand of kies te behouden is een wortelkanaalbehandeling de beste keuze. Hierbij wordt het ontstoken tandweefsel weggehaald. Het alternatief voor deze behandeling is het trekken van de tand of de kies. Dit gebeurt bijvoorbeeld wanneer een wortelkanaalbehandeling niet mogelijk is.
U kunt een ontsteking of wond in uw mond spoelen met zout water. Gebruik voor de mondspoeling een zoutoplossing, ofwel een theelepel zeezout, per kopje lauw water. Spoel vervolgens 30 seconden uw mond met het zoute water. Pas wel op voor overmatig of langdurig gebruik van zout water.
Als tandabces niet snel wordt behandeld dan kan dit voor veel meer problemen zorgen. Dit komt door het feit dat de ontsteking blijft voortwoekeren en en gaat uitbreiden waardoor grote schade aan de kaak en gebit wordt veroorzaakt. Vooral de omliggende tanden of kiezen en kaakbot raken hierdoor aangetast.
Zit er aan de wortelpunt een ontsteking, dan is de zenuw in de tand of kies al dood. Het dode zenuwweefsel zorgt voor de ontstekingsreactie. Deze wortelpuntontsteking kan door het kaakbot heen breken en een abces tot gevolg hebben. Dit kan heel gevaarlijk zijn.
Röntgenfoto's worden gemaakt om de situatie in uw mond goed te kunnen beoordelen. Op een röntgenfoto zijn de tanden en het kaakbot vele malen beter zichtbaar dan met het blote oog. Zo kunnen er bijvoorbeeld (beginnende) gaatjes, ontstekingen en eventuele andere afwijkingen van de tanden of kiezen onderzocht worden.
Gezond tandvlees voor iedereen
Gelukkig is het niet moeilijk om het gezond te houden: door twee keer per dag twee minuten goed je tanden te poetsen, ragers te gebruiken en eventueel iets extra's te doen, houd je je tandvlees gezond en sterk. Voor extra advies kun je het beste naar je tandarts of mondhygiënist gaan.
Parodontitis is een ernstige vorm van tandvleesontsteking. Als je last hebt van parodontitis laat je tandvlees los van je tanden en kiezen, waardoor deze los komen te zitten. Ook je kaakbot wordt aangetast. Afgebroken kaakbot is onherstelbaar.
De meest voorkomende infecties in de mondholte zijn tandcariës en ontstekingen van het tandvlees (gingivitis). Cariës wordt veroorzaakt door streptokokken van de mutans-groep in de tandplaque, die door produktie van zuren het tandglazuur aantasten. Gingivitis ontstaat door accumulatie van plaque.
Als de tandplak zich heeft ontwikkeld tot tandsteen, verwijdert de mondhygiënist deze met speciale instrumenten. Zodra de tandplak is weggehaald, zal het tandvlees zich weer herstellen. Soms is het kaakbot aangetast. In dit geval wordt de ontsteking operatief verwijderd door een tandarts of parodontoloog.
Van ontstoken tandvlees kunt u, al na een paar weken, afkomen door consequent elke dag de tandplak op de juiste manier te verwijderen. Dit doet u door twee keer per dag uw tanden goed te poetsen, en dagelijks stokers of ragers tussen de tanden en kiezen te gebruiken.
Hoe gingivitis (ontstoken tandvlees) te genezen? Gelukkig kunt u, als u uw tandvlees snel en effectief behandelt, gingivitis omkeren en parodontitis binnen ongeveer twee weken voorkomen.
Vocht- of pusverlies: Meestal zijn er klachten van vocht of pusverlies uit een openingetje (vaak zichtbaar als een bultje) in de huid. Via de fistel komt vocht, slijm en ontlasting naar buiten. Daardoor kunt u zich vies en ongemakkelijk voelen. Ontsteking of zwelling: Onder de opening ontstaat wel eens een ontsteking.
Oorzaak. Een fistel ontstaat meestal door een ontsteking in een anaalplooi of -kliertje. Dit kan bij iedereen gebeuren; een aanleiding is niet bekend. Wanneer deze ontsteking zich verder uitbreidt naar de sluitspier van de anus en vervolgens door de huid breekt, blijft er een fistel over.
Effect op sociale leven en werk
Perianale fistels hebben ook een grotere negatieve impact op sport, werk, daten en seksualiteit. 37,4% van de deelnemers gaven aan dat ze vaak niet in staat zijn om te sporten, tegenover 25,7% van de deelnemers zonder perianale fistels.