Het dorsale vagale systeem (de ongemyeliniseerde vagus), is het oudste systeem. Dit mechanisme bestond al in de meest primitieve levensvormen. Het is de zenuw die zorgt dat het organisme bij gevaar inkrimpt en samentrekt en de lichaamsfuncties vertraagt.
De dorsale nervus vagus is (net als de ventrale nervus vagus, het bovenste systeem) onderdeel van het parasympatische zenuwstelsel, en bevindt zich met name wat dieper in je lichaam, in de buik. Dit is binnen ons zenuwstelsel het oudste systeem, dat al in de oertijd heeft bestaan in ons lichaam.
Het ventrale vagale systeem of sociale engagement systeem is het meest recent ontwikkeld. Ze is bij zoogdieren aanwezig. Dit systeem zorgt er bijvoorbeeld voor dat we bij een conflict met elkaar blijven communiceren in plaats van direct te vechten of te vluchten.
Vagus is verdeeld in twee delen: de ventrale vagale baan en de dorsale vagale baan. Ventraal betekent langs de buikkant en dorsaal betekent langs de rugkant. De ventrale vagale baan reageert op signalen van veiligheid (zgn. cues of safety) en ondersteunt gevoelens van veilig betrokken zijn en sociale verbinding.
De vagus rem. Het gemyeliniseerde subsysteem van de vagus dient als een snelle actieve rem. De vagus tonus naar het hart kan snel verhoogd of verlaagd worden. Op deze wijze kan een persoon snel een psychobiologische tuning krijgen die gericht is op sociale betrokkenheid of een tuning die daar juist niet op gericht is.
Mensen bij wie de nervus vagus niet voldoende actief is, ervaren vaak lichamelijke pijntjes die onverklaarbaar zijn of kunnen zich moeilijk rustig houden in stressvolle situaties. Ook heeft deze zenuw een hele grote functie bij ontstekingen in het lichaam.
Meditatie: Meditatie kan helpen om stress en angst te verminderen, waardoor de nervus vagus minder actief wordt. Yin yoga: ontspanningsoefeningen kunnen helpen om de nervus vagus te kalmeren. Massage: Een massage kan helpen om de spanning in het lichaam te verminderen, waardoor de nervus vagus minder actief wordt.
Dat lijkt misschien heel gevaarlijk en eng. Maar je lichaam zet flauwvallen eigenlijk in als veiligheidsmechanisme, om zichzelf de mogelijkheid te geven je bloeddruk weer op orde te krijgen. Je bent meestal binnen enkele seconden tot minuten weer bij kennis. Zo snel herstelt je lichaam zichzelf.
Het is de meest voorkomende vorm van flauwvallen. Bij vasovagale syncope is sprake van overactiviteit van een normale bloeddrukreflex waardoor de bloeddruk snel daalt en de hartslag soms langzaam wordt. Hierdoor neemt de doorbloeding van de hersenen af en kunt u kortdurend buiten bewustzijn raken.
Yoga-oefeningen voor de nervus vagus
Een eenvoudige oefening die je kunt doen is de langzame, diepe ademhaling. Ga zitten in een comfortabele houding en adem rustig in door de neus, terwijl je je buik uitzet. Houd de adem even vast en adem dan rustig uit door de mond, terwijl je je buik intrekt.
Ons zenuwstelsel uit balans. Bij een zenuwstelsel dat stress ervaart, zijn er twee mogelijkheden. Symptomen: Angstig, hyperactief, niet kunnen ontspannen, rusteloos, snel schrikken/angstig, moodswings, chronische klachten, slapeloos, woede/irritatie, problemen met de spijsvertering, grenzeloosheid.
Dorsaal, Latijn: dorsum, rug, is de plaatsaanduiding van een lichaamsonderdeel aan de rugzijde, de achterkant van het lichaam, als het lichaam zich in de anatomische houding bevindt. De tegenovergestelde ligging is ventraal. De hiel ligt bij de voet dorsaal, de tenen ventraal.
Als je angstig bent, dan stuurt jouw sympathisch zenuwstelsel o.a. adrenaline door jouw lichaam. Dit activeert jou, en zorgt ervoor dat je lichaam klaar is om te reageren op het gevaar. Twee automatische reacties, wanneer we geconfronteerd worden met gevaar, zijn vechten of vluchten.
Als onderdeel van het parasympatische stelsel, is de nervus vagus erg belangrijk voor het zorgen voor ontspanning. Het verlaagt vooral jouw hartslag, die na sympathische activiteit verhoogd is. En, zoals gezegd, is de zenuw ook belangrijk voor ons mentale welzijn.
Wat zijn de symptomen? “Je kunt vooraf zwart zien voor je ogen, zweten, bleek zijn of je misselijk voelen.Daarna raak je meestal buiten bewustzijn en kun je in je broek plassen of met je ledematen gaan bewegen.
Zorg dat je het slachtoffer eerst op de grond legt voordat je iets anders gaat doen. Zo voorkom je in bijna alle gevallen dat het slachtoffer flauw valt. Leg geen kussen of iets dergelijks onder het hoofd. Dit belemmert de bloedtoevoer naar de hersenen.
De belangrijkste signalen zijn: een licht gevoel in het hoofd, zwarte vlekken voor de ogen en zoemen in de oren. Vaak maakt iemand als hij bewusteloos raakt onwillekeurige bewegingen en soms verliezen mensen hun urine. Het bewustzijn herstelt zich spontaan, meestal binnen een minuut.
Na flauwvallen, weet de psychiater, is het heel normaal dat je slap en misselijk bent, trilt en dat het zweet van je lichaam gutst. "Je voelt je een vaatdoek, je bent namelijk ontregeld." Dat lijkt op een paniekaanval, maar dat is het niet.
Hoe ontstaan flauwvalreacties? Als u overeind komt van een liggende naar een staande houding, zakt onder invloed van de zwaartekracht bloed naar de buik en benen. Hierdoor vult uw hart zich minder goed met bloed en neemt de hoeveelheid bloed die het hart kan rondpompen af. Zonder tegenmaatregelen daalt de bloeddruk.
Probeer eens hardop te lachen als je gespannen bent. Zelfs als het geforceerd voelt kan dit een effectieve manier zijn om je zenuwstelsel tot rust te brengen. Zingen, chanten en neuriën werkt ook heel ontspannend. Het reguleert de ademhaling en stimuleert de nervus vagus, waardoor je zenuwstelsel in rustmodus komt.